Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης συγκλονίστηκαν χτες, από την εικόνα της ολοκληρωτικά κατεστραμμένης εξώπορτας της οικίας χαμηλοσυνταξιούχου, πρώην δημοσιογράφου, η οποία στις 5:30 το πρωί (πράγμα παράνομο) της 21-11-2022 αποβλήθηκε από το σπίτι της, διότι το τελευταίο εκπλειστηριάστηκε[1]. Και στην οποία δεν επετράπη ούτε να πάρει τα πράγματά της (πράγμα παράνομο).
Η εικόνα, η οποία είναι όντως συγκλονιστική, θέτει μετ’ επιτάσεως το ερώτημα, τι ακριβώς συμβαίνει στη χώρα αυτή τη στιγμή, σε σχέση με τους πλειστηριασμούς; Ας προσπαθήσουμε να δούμε τη μεγάλη εικόνα.
- Στατιστικά
Μια πρόχειρη αναζήτηση στην ιστοσελίδα των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών (eauction.gr), δείχνει ότι μέχρι το τέλος του έτους 2022 έχουν προγραμματιστεί 2.412 πλειστηριασμοί κατοικιών, 633 πλειστηριασμοί οικοπέδων εντός των οποίων υπάρχει κτίσμα (κυρίως κατοικίες) και 207 πλειστηριασμοί αγροτεμαχίων εντός των οποίων υπάρχει κτίσμα (κυρίως κατοικίες). Δηλαδή, συνολικά, έχουν προγραμματιστεί 3.252 πλειστηριασμοί κατοικιών για τις επόμενες 5 εβδομάδες ή αλλιώς, περίπου 650 πλειστηριασμοί ανά εβδομάδα.
Εάν στην έρευνά μας περιλάβουμε όλων των ειδών τα ακίνητα (καταστήματα, γραφεία, οικόπεδα κλπ), τότε οι προγραμματισμένοι πλειστηριασμοί φτάνουν τις 5.577 ή περίπου 1.115 κάθε εβδομάδα.
Εάν επεκτείνουμε το χρονικό διάστημα της αναζήτησης μέχρι την 31η Ιουλίου 2023 (οπότε ενόψει Αυγούστου, επέρχεται αναστολή των πράξεων της αναγκαστικής εκτέλεσης), τότε βλέπουμε ότι έχουν προγραμματιστεί 4.429 πλειστηριασμοί κατοικιών, 1.290 πλειστηριασμοί οικοπέδων εντός των οποίων υπάρχει κτίσμα (κυρίως κατοικίες) και 368 πλειστηριασμοί αγροτεμαχίων εντός των οποίων υπάρχει κτίσμα (κυρίως κατοικίες). Δηλαδή, συνολικά, έχουν προγραμματιστεί 6.087 πλειστηριασμοί κατοικιών μέσα στους επόμενους 7 μήνες.
Εάν η έρευνα περιλάβει όλων των ειδών τα ακίνητα, τότε οι προγραμματισμένοι πλειστηριασμοί φτάνουν τις 10.063 ή περίπου 305 πλειστηριασμοί κάθε εβδομάδα.
- Τα νομικά δεδομένα
Εάν λάβουμε υπόψη μας ότι κάθε πλειστηριασμός μπορεί να πραγματοποιηθεί τουλάχιστον 7 μήνες μετά την επιβολή της κατάσχεσης και όχι πέραν των 8 μηνών, τότε βλέπουμε, από τα παραπάνω στατιστικά στοιχεία, ότι οι αποφάσεις 822/2022 και 823/2022 του Αρείου Πάγου[2],πράγματι προκάλεσαν σημαντική επιβράδυνση των πλειστηριασμών, ιδίως αυτών που επισπεύδουν οι εταιρείες διαχείρισης απαιτήσεων (servicers, sic). Δεν είναι μόνο, ότι οι παραπάνω αποφάσεις ανέδειξαν την έλλειψη νομιμοποίησης των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων για την διενέργεια των πράξεων αναγκαστικής εκτέλεσης, άποψη την οποία εξάλλου, είχε υιοθετήσει και το Υπουργείο Οικονομικών[3], αλλά είναι εξίσου σημαντικό το γεγονός ότι τα δικαστήρια των δυο βαθμών της ουσίας (πρωτοδικεία και εφετεία) ασπάστηκαν το νομικό σκεπτικό των παραπάνω αποφάσεων και το εφαρμόζουν στη συντριπτική πλειοψηφία των υποθέσεων που αναφύονται ενώπιόν τους. Οι μόχλευση «γνωμοδοτήσεων» που προβάλλουν την αντίθετη άποψη, δεν φαίνεται να πείθει τους γνώστες των Νόμων.
- Οσμή παρεμβάσεων;
Η παραπάνω δικαστική εξέλιξη αρχικά προκάλεσε πανικό στο Υπουργείο Οικονομικών, το οποίο, αρχικώς έσπευδε να υποσχεθεί την κατάθεση τροπολογίας, για να θεσμοθετήσει την αναδρομική νομιμοποίηση των εταιρειών διαχείρισης, την οποία, μάλιστα, φρόντιζε να διαρρεύσει, ότι την είχε ήδη έτοιμη[4]. Η υπόσχεση ναυάγησε.
Αμέσως μετά, συνέβησαν μερικά πολύ περίεργα περιστατικά, όπως:
- Η κυβέρνηση στις 19-10-2022 διέρρεε στον τύπο ότι το ζήτημα της νομιμοποίησης των funds θα το κρίνει η Ολομέλεια του Αρείου Πάγου. Όμως, τέτοιο αίτημα δεν είχε κατατεθεί! Η παραπομπή στην Ολομέλεια του Αρείου Πάγου αποφασίστηκε …στις 31-10-2022, με την ΑΠ 1873/2022.
Δηλαδή, η παραπομπή προέκυψε 12 μέρες μετά τις κυβερνητικές διαρροές και μάλιστα, η σχετική δικαστική απόφαση δημοσιεύτηκε (δηλαδή έγινε γνωστή) στις 10-11-2022, δηλαδή 22 μέρες μετά τις κυβερνητικές διαρροές. Ο γράφων καταλήγει, ότι η κυβέρνηση κατάφερε να προοικονομήσειτο αποτέλεσμα μιας μελλοντικής δικαστικής απόφασης, που θα εκδιδόταν σε απροσδιόριστο μελλοντικό χρόνο, πιθανότατα διότι κάποιο μέλος της έχει το κληρονομικό χάρισμα και είχε προβλέψει τη δικαστική κρίση. Απελθέτω απ’ εμού υπόνοιες ότι η δικαστική απόφαση έγινε γνωστή μέσω συνακροάσεων ή υπόνοιες ότι η απόφαση υπαγορεύτηκε…
- Κι ενώ οι δανειολήπτες μάχονται σε όσα όπλα τους παρέχει ο νόμος και οι αποφάσεις του Αρείου Πάγου, για να προστατεύσουν τις περιουσίες τους, στη σελίδα 91 της Έκθεσης Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (Νοέμβριος 2022) της Τράπεζας της Ελλάδας αναγράφεται ότι το έργο των εταιρειών διαχείρισης απαιτήσεων «…δυσχεραίνεται από την πρόσφατη απόφαση του Αρείου Πάγου 822/2022 και τις σχετικές εφετειακές αποφάσεις αναφορικά με την νομιμοποίησή τους να προβούν σε δικαστικές ενέργειες και κυρίως να συμμετέχουν σε διαδικασίες πλειστηριασμών. Ωστόσο, η αποτελεσματικότητα των ΕΔΑΔΠ αναμένεται να διαφανεί τους επόμενους μήνες με την άρση των παραπάνω περιορισμών σε συνδυασμό με την πρόσφατη έναρξη (Σεπτέμβριος 2022) της λειτουργίας της ψηφιακής πλατφόρμας για την πρώτη κατοικία των ευάλωτων νοικοκυριών, η οποία θα είναι σε ισχύ μέχρι τη μεταβίβασή της στο Φορέα Απόκτησης και Επαναμίσθωσης Ακινήτων.»
Δεν είναι γνωστό ποια είναι εκείνη η αδιάβλητη προεκτιμητική μέθοδοςμε βάση την οποία η ΤτΕ προοικονόμησε «άρση των περιορισμών». Εντύπωση προκαλεί, ωστόσο,η διατύπωση της έκθεσης, σύμφωνα με την οποία ο νόμος και το δίκαιο μπροστά στη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, είναι ένας, περίπου, ενοχλητικός περιορισμός. Ο οποίος προοικονομείται ότι θα αρθεί, βεβαίως βεβαίως.
- Η πολιτική διάσταση του προβλήματος
Μέσα σε όλα αυτά, υπενθυμίζεται ότι το κυβερνών κόμμα χρωστάει περίπου 390 εκατομμύρια ευρώ από τραπεζικό δανεισμό. Το Υπουργικό Συμβούλιο, με βάση τα κατατεθειμένα πόθεν έσχες των μελών του, όπως αναρτώνται στο vouliwatch, έχει περίπου 12 εκατομμύρια ευρώ χρέη συνολικά. Και την ίδια ώρα, που επιτρέπεται σε Πάτσηδες να κυνηγούν μικροδανειολήπτες και να τους εκπλειστηριάζουν τα σπίτια, ιδιωτικές κεφαλαιουχικές εταιρείες με μετοχικά κεφάλαια 4.000-5.000 ευρώ, κρίνονται επιλέξιμες για να λάβουν επιδοτήσεις εκατομμυρίων ευρώ από τον Αναπτυξιακό Νόμο.
- Συμπέρασμα
Στο νομικό επίπεδο και μέχρι την κατάργησή τους, από τους νόμους 4738/2020 (Νέος Πτωχευτικός) και 4745/2020 (επίσπευση δικών νόμου Κατσέλη), ο οφειλέτης είχε στη φαρέτρα του, δύο ακόμα όπλα:(α) Τον, έστω και κώλουρο, Ν. 3869/2010, στο πλαίσιο του οποίου, η κατάθεση αίτησης απλά και μόνο είχε ως συνέπεια την αναστολή του πλειστηριασμού, αλλά και (β) το νόμο 4605/2019 (πλατφόρμα προστασίας πρώτης κατοικίας), που τουλάχιστον οφειλέτες, με τα εισοδηματικά κριτήρια και την αξία της κατοικίας της χαμηλοσυνταξιούχου κυρίας, σίγουρα θα μπορούσαν να έχει υπαχθούν. Τα εργαλεία αυτά δεν υπάρχουν πια.
Απεναντίας, έχουμε μπροστά μας τις συνέπειες της λειτουργίας του Νέου Πτωχευτικού. Το τι ακριβώς σημαίνει «δεύτερη ευκαιρία» κατέστη απολύτως σαφές με την συγκλονιστική εικόνα της διαλυμένης εξώπορτας. Πρόκειται για μια κατ’ επίφαση «δεύτερη ευκαιρία» που κατά κυριολεξία δεν υπάρχει, αφού εδώ και 2 χρόνια η κυβέρνηση παλεύει να φτιάξει έναν φορέα επαναπόκτησης ακινήτων αλλά ακόμα αυτός δεν έχει συσταθεί.
Μέσα από την διαρκή και συστηματική απορρύθμιση των θεσμών, μέσα από αμφιλεγόμενης νομιμότητας διαδικασίες, σκιώδη και ζοφερά συμφέροντα αφήνονται να λειτουργήσουν ανεξέλεγκτα ακόμα και στον κοινωνικό τομέα της πρώτης κατοικίας, κατασπαράσσοντας πρωτίστως τους πιο αδύναμους, την ίδια ώρα που αυτά νέμονται πλουσιοπάροχα πρακτικά απεριόριστες και ανεξέλεγκτες προσβάσεις σε δημόσιο χρήμα.
Και βέβαια, φροντίζουν να καθιστούν σαφή τη βούληση και το μήνυμα που θέλουν να εκπέμψουν μέσα από τις εικόνες από σπασμένες πόρτες. Στόχος τους είναι η κατατρομοκράτηση των δανειοληπτών, στους οποίους θέτει επί της ουσίας το δίλημμα: Ή θα υπογράψετε ό,τι απαιτεί το εκάστοτε fundή κοιτάξτε τι θα πάθετε.
Και όλη αυτή η πολιτική και λειτουργική παθογένεια διαστρεβλώνεται και επιχειρείται να εμφανιστεί ως επιλογή εκσυγχρονισμού, ανάπτυξης και προόδου, την ίδια ώρα που, αφενός μεν, οι αληθινοί θεσμικοί μπαταχτήδες αδικαιολόγητα υπέρκεινται του Νόμου, αφετέρου δε, εμπαίζονται οι πολίτες, εξευτελίζονται οι θεσμοί και διαστρεβλώνονται οι αξίες, προς όφελος των ισχυρών.
Ζούμε στον πυρήνα της Αριστοτέλειας φράσης που λέει ότι «Το δίκαιον ουκ άλλο τι ή του κρείττονος ξυμφέρον» (= Το δίκαιο δεν είναι τίποτε άλλο παρά το συμφέρον του ισχυρού). Ήρθε η ώρα της Δικαιοσύνης. Διότι χωρίς Δικαιοσύνη, με βεβαιότητα, θα οδηγηθεί η κοινωνία στην πλήρη κατάρρευση.
(Ο Μάριος Μαρινάκος είναι Διαπιστευμένος διαμεσολαβητής υπουργείου Δικαιοσύνης, δικηγόρος παρ΄ Αρείω Πάγω, MSc Law and Economics)
[1]Δεν έχω εικόνα, εάν με το ζήτημα ασχολήθηκαν και τα τηλεοπτικά δίκτυα, καθώς δεν παρακολουθώ τηλεόραση.
[2]Νωρίτερα, είχε προηγηθεί η ΑΠ 909/2021
[3]https://www.minfin.gr/sychnes-eroteseis-apanteseis-gia-ton-nomo-n.-4354/20151/-/asset_publisher/oORcqIsqT0zl/content/dieukriniseis-gia-ten-epharmoge-tou-n-4354-2015-kata-te-metabibase-meso-titlopoieses-me-exyperetoumenon-daneion?inheritRedirect=false
[4]Είχα αναφερθεί αναλυτικά εδώ https://www.ieidiseis.gr/opinions/170195/marios-marinakos-ti-mellei-genesthai-me-tous-pleistiriasmoys
