Το πολιτικό σκηνικό μετά τις εκλογές του Ιουνίου χαρακτηρίζεται από μια πρωτοφανή στα μεταπολιτευτικά δεδομένα ασυμμετρία. Η διόρθωση αυτής δεν αποτελεί μόνο υπαρξιακή ανάγκη για την αριστερά και την κεντροαριστερά αλλά και προϋπόθεση για την διατήρηση του δημοκρατικού κεκτημένου. Στα πολιτικά συστήματα με κυρίαρχο κόμμα, όπως διαμορφώνεται το ελληνικό, τουλάχιστον στην παρούσα συγκυρία, η ποιότητα της δημοκρατίας δεν είναι δεδομένη. H κυβερνητική εναλλαγή στο άμεσο μέλλον, δεν αποτελεί νομοτελειακή εξέλιξη. Στο παράδειγμα της Ιταλίας, η Χριστιανοδημοκρατία κυβερνούσε συνεχόμενα για περισσότερα από 40 έτη.
Η συντηρητική μετατόπιση που απεικονίζεται γλαφυρά στο εκλογικό αποτέλεσμα εμπεριέχει τον κίνδυνο μονιμοποίησης ενός πολιτικού συστήματος χωρίς δημοκρατικές διεξόδους. Ο πρότερος βίος της κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν μας προδιαθέτει θετικά σε σχέση με μια μετριοπαθή άσκηση της πολιτικής εξουσίας εκ μέρους της. Την προηγούμενη τετραετία, με μικρότερο ποσοστό και πολύ ισχυρότερη σε επίπεδο κοινοβουλευτική παρουσίας, αντιπολίτευση, δεν δίστασε να μετέλθει αυταρχικών ή τουλάχιστον αμφιλεγόμενων μέσων. Κορυφαίο παράδειγμα θεσμικής ανωμαλίας αποτέλεσε η υπόθεση των παρακολουθήσεων κορυφαίων πολιτικών προσώπων της αντιπολίτευσης αλλά και της ίδιας της κυβέρνησης, που δικαίως άφησε μια οσμή προσπάθειας χειραγώγησης της πολιτικής και οικονομικής ζωής του τόπου.
Η συντηρητική παντοδυναμία και η αλαζονεία που χαρακτηρίζει τους νικητές των εκλογών, ενδέχεται – αν δεν υπάρξουν αντίβαρα – να καταστήσει πιο επισφαλή, δυσανεκτική και κηδεμονευόμενη την δημοκρατία μας.
Πρέπει να αναχαιτιστεί η οικοδόμηση ενός αυταρχικού καθεστώτος υπό την αιγίδα ενός κατ’ επίφασιν δημοκρατικά οργανωμένου κοινοβουλευτικού κράτους.
Τα θεσμικά αντίβαρα της εξουσίας αποσκοπούν στον αμοιβαίο έλεγχο των κρατικών οργάνων, προκειμένου η πολιτική εξουσία να ασκείται με μετριοπάθεια και σεβασμό στα δικαιώματα των πολιτών.
Στο νέο πολιτικό περιβάλλον, οι αυτοδιοικητικές εκλογές αποκτούν μια ιδιαίτερη σημασία, κομβική τόσο για την ευρύτερη δημοκρατική παράταξη όσο και για την δημοκρατική λειτουργία του πολιτικού συστήματος.
Η εκλογή δημάρχων και περιφερειαρχών που ανήκουν στην κεντροαριστερά και την αριστερά, θα αποτελούσε ένα σημαντικό αντίβαρο στην συντηρητική μονοκρατορία και μια θεσμική εγγύηση για την προστασία του δημοσίου συμφέροντος. Η τοπική αυτοδίοικηση έχει μακρά προοδευτική παράδοση.
Ενδεχόμενη εκλογή κυβερνητικών υποψηφίων στην πλειοψηφία των περιφερειών και των μεγάλων δήμων και επανάληψη των αποτελεσμάτων των περιφερειακών και δημοτικών εκλογών του 2019, θα εντείνει την ήδη διαμορφωμένη ανισορροπία δυνάμεων και θα διαμορφώσει όρους εγκαθίδρυσης μονοκομματικού κράτους.
Στον Δήμο Αθήνας και στην Περιφέρεια Αττικής, οι απερχόμενοι αιρετοί απέτυχαν παταγωδώς στην διαχείριση των προβλημάτων του λεκανοπεδίου. Θεωρούνται από την συντριπτική πλειοψηφία της κοινής γνώμης, ανεξαρτήτως κομματικής τοποθέτησης, αναποτελεσματικοί. Ενδεχόμενη επιβράβευση τους θα πιστωθεί αποκλειστικά και μόνο στην πολιτική κυριαρχία του Πρωθυπουργού, την οποία και θα εμβαθύνει.
Παράλληλα θα αποτελέσει αρνητικό προηγούμενο για τα κριτήρια αξιολόγησης των αυτοδιοικητικών πολιτικών και για την αυτονομία της αυτοδιοίκησης.
Μια πανίσχυρη και ανεξέλεγκτη κυβέρνηση, με το σύνολο της εξουσίας στα χέρια της όσο και να επενδύεται επικοινωνιακά το πέπλο της σταθερότητάς, δεν εγγυάται την ομαλότητα, αντιθέτως καθίσταται πιο επιρρεπής στην ασυδοσία και στο αδυνάτισμα των θεσμών.
Οι ανταγωνιστικές κομματικές στρατηγικές στον ευρύτερο χώρο της κεντροαριστεράς είναι θεμιτές. Δεν πρέπει όμως να βλέπουμε το δέντρο και να χάνουμε το δάσος. Είναι ευθύνη των δυνάμεων της δημοκρατικής αντιπολίτευσης να αναζητήσουν κοινούς τόπους ή διαύλους συνεννόησης , είτε με υποψηφίους κοινής αποδοχής σε κεντρικές μάχες είτε με συμφωνία στήριξης στον δεύτερο γύρο, όπου υπάρξει τέτοιος. Ο χρόνος που μένει για την αναστροφή των πολιτικών συσχετισμών δεν είναι απεριόριστος. Ο ρόλος των πολιτικών κομμάτων είναι να φέρνουν τις αλλαγές. Όμως υπάρχουν πλείστα παραδείγματα, όπου οι αλλαγές πρόλαβαν τα καθιερωμένα πολιτικά κόμματα και η ιστορία τα ξεπέρασε. Το ιστορικό σημείο είναι οριακό για τη δημοκρατική παράταξη. Η ενίσχυση του προοδευτικού πόλου στις αυτοδιοικητικές εκλογές είναι ανάγκη υπαρξιακή για τον ίδιο και ταυτόχρονα το μόνο ανάχωμα στην συντηρητική ηγεμονία που διαμορφώνεται με όρους παντοδυναμίας.
(Ο Κώστας Δ. Τσουκαλάς είναι δικηγόρος)
