Αν οι εκλογές ήταν άθλημα, δεν θα ήταν ποδόσφαιρο -όπως πιστεύουν όσοι αντιμετωπίζουν κάθε δημοσκόπηση ως γκολ της μίας ή της άλλης ομάδας. Θα ήταν δρόμος μεγάλης απόστασης. Τους μήνες και τα χρόνια που προηγήθηκαν η κοινωνία έχει παρακολουθήσει ήδη πολλούς γύρους του δρόμου αυτού.
Η κυβέρνηση και η αντιπολίτευση στο σύνολο, όπως και οι πολιτικοί αρχηγοί ατομικά, αξιολογούνται θετικά ή αρνητικά, τόσο στο σύνολο όσο και πάνω σε επιμέρους θέματα, οι πολίτες αντλούν ερεθίσματα, γνώμες και συναισθήματα, στη βάση των οποίων διαμορφώνουν την εκλογική συμπεριφορά τους. Και βέβαια, η έναρξη της προεκλογικής περιόδου σηματοδοτεί την είσοδο στην τελική ευθεία: τα διακυβεύματα ξεκαθαρίζουν, οι προτάσεις των κομμάτων και τα πρόσωπα που θα ρίξουν στη μάχη το ίδιο, ο πολιτικός χρόνος πυκνώνει και επιταχύνεται.
Πώς μπαίνουν τα κόμματα λοιπόν σε αυτή την τελική ευθεία;
Η συνολική και διαχρονική (και κατά τούτο χρήσιμη, αφού η πλειάδα των στοιχείων δίνει μια ευρύτερη εικόνα αλλά και εξομαλύνει ηθελημένες ή αθέλητες προκαταλήψεις κάποιων εταιριών, ακόμα και τα ενδεχόμενα αποτελέσματα πολιτικών εξαρτήσεων σε περιπτώσεις όπου υπάρχουν «σκιές») μελέτη των δημοσκοπήσεων που δημοσιεύει τακτικά από το 2019 το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς αποκαλύπτει μερικά ιδιαίτερα ενδιαφέροντα στοιχεία:
Πρώτον, το διακύβευμα των επόμενων εκλογών θα είναι η ακρίβεια και το κόστος ζωής και τίποτα δεν φαίνεται να αποσπά την προσοχή των πολιτών από αυτό. Πρόκειται για ένα πεδίο ευνοϊκό για τον ΣΥΡΙΖΑ και τον Αλ. Τσίπρα προσωπικά, αφού οι πολίτες τον θεωρούν πιο κοντά στα προβλήματα των απλών ανθρώπων.
Την ούτως ή άλλως αρνητική αξιολόγηση των κυβερνητικών επιδόσεων στον τομέα αυτό δεν βελτιώνουν άλλωστε και τοποθετήσεις όπως του Άκη Σκέρτσου, που επιτίθενται στην κριτική, ενώ τα σκάνδαλα που αποκαλύπτονται πλέον το ένα μετά το άλλο, όχι μόνο θεσμικής, αλλά και οικονομικής φύσης πλέον, εντείνουν την κοινωνική δυσφορία, αφού αποκαλύπτουν μια θεμελιώδη αντίθεση: η μεγάλη κοινωνική πλειοψηφία δυσκολεύεται στα καθημερινά της έξοδα, ενώ κάποιοι πέριξ της εξουσίας πλουτίζουν και μάλιστα αθέμιτα.
Δεύτερον, τα δύο κόμματα που ηγούνται της «κούρσας» προς τον τερματισμό βρίσκονται πλέον σε ένα σημείο ισορροπίας, με αποτέλεσμα η τελική έκβαση της αναμέτρησης να είναι πλέον αμφίρροπη. Όλοι οι δείκτες, είτε αφορούν τα κόμματα (ικανοποίηση από την κυβέρνηση/την αντιπολίτευση, πρόθεση ψήφου και συσπειρώσεις/μετακινήσεις) είτε αφορούν τους δύο αρχηγούς (δημοτικότητα, καταλληλότερος πρωθυπουργός) καταγράφουν μια παγιωμένη και μη αναστρέψιμη, αν δεν εμφιλοχωρήσει κάποιο σημαντικό αστάθμητο γεγονός, τάση σύγκλισης της εκλογικής επιρροής της Νέας Δημοκρατίας και του ΣΥΡΙΖΑ.
Σήμερα, δεν μιλάμε βέβαια (ακόμα) για πλήρη ισορροπία, τουλάχιστον σε επίπεδο πρόθεσης ψήφου, αφού η ΝΔ διατηρεί ένα πολύ μικρό μέρος του άλλοτε προβαδίσματός της. Η τάση όμως -την οποία επιβεβαιώνουν και ανατροπές που ήδη έχουν καταγραφεί (π.χ. στην ικανοποίηση από την κυβέρνηση/την αξιωματική αντιπολίτευση)- οδηγεί με ταχείς ρυθμούς εκεί.
Τρίτον, τα παραπάνω αναδεικνύουν και τη σπουδαιότητα της προεκλογικής περιόδου – της «τελικής ευθείας». Ούτως ή άλλως, σε συνθήκες χαλαρότερης σε σύγκριση με προηγούμενες δεκαετίες κομματικής ταύτισης, ξέρουμε πλέον από τα exit polls των προηγούμενων αναμετρήσεων ότι περίπου ένας στους τέσσερις ψηφοφόρους καθορίζει τη στάση του μετά την προκήρυξη των εκλογών.
Αν αυτό ισχύει γενικά, ειδικά στις επικείμενες εκλογές ενδέχεται να είναι ακόμα πιο καθοριστικό. Όχι μόνο λόγω των επάλληλων κρίσεων και σκανδάλων που αλλάζουν καθημερινά τα δεδομένα, αλλά και λόγω του εκλογικού συστήματος της απλής αναλογικής που προσδίδει μεγαλύτερη σημασία και στις διαφορετικές στρατηγικές (αυτοδυναμίας ή συνεργασιών) των κομμάτων.
Η τελική ευθεία της εκλογικής «κούρσας» βρίσκει λοιπόν τους δύο προπορευόμενους δρομείς σε απόσταση αναπνοής. Η φορά και η δυναμική των πραγμάτων, για πρώτη φορά στην τρέχουσα κυβερνητική περίοδο, δείχνει ότι υπάρχουν σημαντικές πιθανότητες πολιτικής ανατροπής.
(Η Δανάη Κολτσίδα είναι διευθύντρια Ινστιτούτου Πουλαντζάς – Οι «Εκλογικές Τάσεις» σε επιμέλεια Δ. Κολτσίδα και Κ. Πουλάκη είναι διαθέσιμες στην ιστοσελίδα του Ινστιτούτου. Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Τα Νέα»)
