Είναι απόλυτα κατανοητό ότι γίνεται παγκόσμια ανακατανομή πλούτου και σφαιρών οικονομικής και γεωπολιτικής επιρροής.
Η μειωμένη ανάπτυξη, σε συνδυασμό με τις κρίσεις που προκάλεσαν η πανδημία, ο πόλεμος στην Ουκρανία και η οικονομική αστάθεια, οδηγούν σε μείωση των κερδών συνολικά αλλά και σε διεύρυνση των ανισοτήτων και συγκέντρωση των κερδών σε λίγους. Αυτό οδηγεί σε ανακατανομές, επιστροφή των βιομηχανιών σε αναπτυγμένες χώρες και συρρίκνωση της παγκοσμιοποίησης. Με τη σειρά του αυτό οδηγεί σε σφαίρες επιρροής, στρατιωτικοποίηση, αστάθεια και ένταση.
Η αμερικανική πολιτική προσπαθεί να ελέγξει οικονομικά και γεωπολιτικά όσο το δυνατό γρηγορότερα την Ευρώπη αλλά και να απεμπλακεί στρατιωτικά για να ασχοληθεί με τη μείωση της κινεζικής ισχύος.
Βάζει τοποτηρητή την Μ. Βρετανία, η οποία ονειρεύεται το χαμένο αυτοκρατορικό της μεγαλείο, ενώ δεν έχει καμία σχέση με την παλιά εικόνα του κράτους-εργοστασίου.
Ο Τζόνσον με ήττα στις δημοτικές εκλογές, ήττα στη Β. Ιρλανδία και απολύσεις στους δημοσίους υπαλλήλους αλά Θάτσερ, διαφημίζει τα πυρηνικά του και την ισχνή δύναμη του στρατού του.
Ο Μπάιντεν υπόσχεται αυξημένο ρόλο στη Γαλλία και στη Γερμανία ενώ είναι αμφίβολο αν μπορούν οι δυο χώρες να δείξουν πλέον τη δυναμική που είχαν στο παρελθόν. Έχουν όμως τη συναίνεση των Αμερικανών να προωθήσουν την ενιαία ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική, που θα λύσει τα χέρια των Αμερικανών από τις υποχρεώσεις στήριξης της άμυνας στον ευρωπαϊκό περίγυρο και σαν κίνητρο θα δώσει ώθηση στην πολεμική βιομηχανία των δυο χωρών.
Αυτό όμως όχι χωρίς όρια. Οι πρόσφατες δηλώσεις Ζελένσκυ για την συνομιλία του με τον Μακρόν, πέραν της έλλειψης δεοντολογίας, δηλώνουν την μεγάλη διάσταση στην πολιτική Γαλλίας-Γερμανίας από τη μια μεριά και ΗΠΑ-Μ. Βρετανίας από την άλλη. Οι πρώτες βλέπουν το αδιέξοδο και θέλουν συμβιβασμό στον πόλεμο και οι δεύτερες θέλουν την φθορά και κατάρρευση της Ρωσίας.
Επιπλέον, είναι αμφίβολη η έξοδος από την ενεργειακή και επισιτιστική κρίση, που πλήττει ακόμη και τις αναπτυγμένες χώρες, κύρια την Ευρώπη.
Σε αυτή την κατάσταση η κυβέρνηση Μητσοτάκη, εφαρμόζει λογική «ανάθεσης» της εξυπηρέτησης των συμφερόντων μας στις ΗΠΑ κατά προτεραιότητα και δευτερευόντως στη Γαλλία και Γερμανία. Για να διαψευστεί βέβαια «πριν αλέκτωρα φωνήσαι». Η κυβέρνηση Μπάϊντεν εισάγει στο Κογκρέσο πρόταση αναβάθμισης 70 τουρκικών F-16 και όπως ανακοίνωσε η τουρκική κυβέρνηση ακολουθεί η αγορά άλλων 40 αεροσκαφών.
Η αμερικανική πολιτική στο Αιγαίο είναι «βρείτε τα». Αυτά παραμονές επίσκεψης Μητσοτάκη στις ΗΠΑ. Επίσης, η Γαλλία προετοιμάζεται για πώληση αντιαεροπορικών μαζί με την Ιταλία και η Γερμανία είναι πάντοτε έτοιμη να εξάγει πυροβόλα και άρματα στην Τουρκία.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του πρωθυπουργού στις ΗΠΑ δεν ακούσθηκε καμία δέσμευση χαλιναγώγησης της τουρκικής προκλητικότητας. Δεν ζητήθηκε, τουλάχιστον δημόσια, η αποτροπή αναβάθμισης και προμήθειας νέων αεροσκαφών F-16 από την Τουρκία.
Αντίθετα, η ελληνική πλευρά δεσμεύθηκε να αγοράσει 20 F-35, τα οποία θα παραδοθούν από το 2030. Κάτι που είναι αμφίβολο αν αποτελεί εξοπλισμό πρώτης προτεραιότητας για τις ελληνικές ένοπλες δυνάμεις.
Η Τουρκία διεκδικεί ρόλο περιφερειακής δύναμης, αμφισβητεί τα πάντα και συγχρόνως πουλάει ρόλο προστάτη και διαιτητή. Η κυβέρνηση την κοιτάζει διστάζοντας να πει ότι είναι χώρα-εισβολέας όπως η Ρωσία στην Ουκρανία.
Ο κόσμος αλλάζει από άκρη σε άκρο και η κυβέρνηση Μητσοτάκη κοιτάζει τα γεγονότα που εξελίσσονται στη γειτονιά μας και ευρύτερα χωρίς να συμμετέχει.
Περιμένει άλλους να μας σώσουν την κρίσιμη στιγμή γιατί φοβάται να πει την αλήθεια και να ζητήσει συμμετοχή του λαού. Φοβούνται κάποιοι ότι η συμμετοχή θα τους βάλει σε μπελάδες και προτιμούν να λένε ψέματα προς τα μέσα, να λυγίζουν τη μέση προς τα έξω και να κρύβουν το κεφάλι στην άμμο, ελπίζοντας ότι η τύχη και η ανάθεση της προστασίας έναντι τιμήματος οικονομικού ή υποχωρήσεων στην εξωτερική πολιτική θα διασφαλίσει μια καλύτερη μέρα.
Κατασκευάζει μύθους είτε για το «έπος του Έβρου» είτε για την «υψηλή προστασία» η οποία τάχαμου θα μας προστατέψει. Όμως το ψέμα έχει κοντά ποδάρια.
Προσπαθούν να φτιάξουν τεχνητή «πατριωτική αντίληψη» προβάλλοντας εικονικούς κινδύνους και εμμονές (π.χ. Μακεδονικό, προσφυγικό) και όχι πραγματική πατριωτική αντίληψη για να αντιμετωπίσουν την δυναμική της τουρκικής απειλής. Κρύβουν τις επεκτατικές προθέσεις της γειτονικής Τουρκίας και νομίζουν ότι έτσι ροκανίζουν τον χρόνο μέχρι τις επόμενες εκλογές.
Στέλνουν κάποια όπλα σε εμπόλεμες περιοχές, ανατρέποντας πολιτική δεκαετιών και πιστεύουν ότι έτσι καλοπιάνουν τους ισχυρούς συμμάχους. Την ίδια στιγμή βέβαια, αυτοί τους ζητούν παραπάνω, όπως έγινε με την πίεση για απόσυρση των ρωσικών αντιαεροπορικών από τα νησιά για να δοθούν και αυτά στην Ουκρανία, με κίνδυνο αποστρατιωτικοποίησης των νησιών.
Αγοράζουν πανάκριβα όπλα για να καλοπιάσουν τις μεγάλες χώρες και παραβλέπουν τις καθημερινές ανάγκες στις Ένοπλες Δυνάμεις. Έχουν ταυτίσει την άμυνα με τους μεγάλους εξοπλισμούς. Σε βάρος των μικρών εξοπλισμών, της τακτικής, της εκπαίδευσης, της δομής, που είναι συστατικά στοιχεία μιας σωστής άμυνας.
Έχουν αδρανοποιήσει την εξωτερική πολιτική στα Βαλκάνια, την Μέση Ανατολή, την Ασία ενώ έδωσαν περισσότερο σημασία από ότι έπρεπε σε κάποιες χώρες του Κόλπου.
Πιστεύουν ότι όπου κάνουν κουμάντο οι μεγάλοι, εμείς περισσεύουμε. Η αντίληψη αυτή είναι ηττοπαθής και καταστροφική.
Δεν έχουν ενεργοποιήσει ούτε τα μνημόνια συνεργασίας με την Βόρεια Μακεδονία λόγω των αντιδράσεων Σαμαρά.
Κάνουν εξωτερική πολιτική και αμυντικές προμήθειες περιμένοντας την «εξ ουρανού» υποστήριξη στα εθνικά θέματα και από την άλλη την υποστήριξη αφελών ή πονηρών στο εσωτερικό που πιστεύουν ότι άμυνα- εξοπλισμοί και παραβλέπουν ότι η άμυνα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες όπως διπλωματία, ηθικό, σχέδια, βούληση, εκπαίδευση, στελέχωση, συνεργασία όπλων, συντήρηση και φυσικά τους εξοπλισμούς.
Και να θυμίσουμε ότι ποτέ οι εξοπλισμοί δεν βοήθησαν στην διπλωματική υποστήριξη από τις χώρες-προμηθευτές, παρά τις κατά καιρούς υποσχέσεις και τα μεγάλα λόγια περί «στρατηγικής σχέσης». Δεν σημαίνει ότι όταν αγοράζουμε ακριβά όπλα θα μας υποστηρίξουν την κρίσιμη στιγμή. Οι υποσχέσεις κρατούν μέχρι την ώρα της υπογραφής των συμβάσεων.
Βλέπουμε ότι παρά την αποστολή όπλων στην Ουκρανία και Patriot στη Σαουδική Αραβία η Τουρκία ενέτεινε τις παραβιάσεις και υπερπτήσεις.
Μπορεί οι συμμαχίες να είναι δεδομένες και πρέπει να τις σεβόμαστε αλλά οι συμφωνίες με γαλαντόμο διάθεση και νοοτροπία ανοιχτοχέρη χωρίς ανταλλάγματα δεν ωφελούν. Τα παζάρια (κακόηχη λέξη αλλά απεικονίζει διαπραγματεύσεις με αμοιβαίο όφελος) γίνονται χέρι με χέρι και όχι «πάρτα όλα και μου χρωστάς στο μέλλον».
Πού θα καταλήξει η ανακατανομή ισχύος και τι στάση θα κρατήσει τελικά η Ευρώπη δεν ξέρουμε. Το εκκρεμές ακόμη κινείται. Η πολλαπλή παγκόσμια κρίση δεν ξέρουμε που θα καταλήξει.
Και πάνω από όλα έχουμε τα δικά μας προβλήματα και απειλές στη γειτονιά μας και γι αυτό δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι «δεν υπάρχουν αιώνιες αγάπες, υπάρχουν αιώνια συμφέροντα». Τα προβλήματα μας πρέπει να τίθενται με κάθε ευκαιρία χωρίς επιβολή σιωπητηρίου.
Η πολιτική της κυβέρνησης στα εθνικά θέματα είναι πολιτική «ανάθεσης» στους ξένους και τακτικής παραπλάνησης στο εσωτερικό. Δεν είναι πολιτική πατριωτικών πρωτοβουλιών, αξιοποίησης των δυνατοτήτων μας και ενεργοποίησης των ζωντανών δυνάμεων του λαού.
Και αυτό πρέπει να αλλάξει σύντομα.
(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)
