Η επόμενη μέρα δεν αναμένεται καν. Έχει έρθει με την ολοκλήρωση μιας σημαντικής περιόδου της μεταπολιτευτικής εποχής, κατά την οποία το ισχύον δημοκρατικό σύστημα λειτουργούσε με την προσδοκία της εναλλακτικής λύσης. Τώρα δεν υπάρχει. Και το χειρότερο δεν είναι ότι την αλλαγή στο αντιπροσωπευτικό μας σύστημα την επέβαλε ο κυρίαρχος σήμερα πολιτικο-οικονομικός πυρήνας αλλά ότι επικυρώθηκε από το εκλογικό σώμα πανηγυρικά.
Την εκάστοτε κρατούσα κυβερνητική κατάσταση μέχρι τώρα διαδεχόταν ή απειλούσε με αξιώσεις να διαδεχτεί μια νέα με άλλον προσανατολισμό, προς το συμφέρον της οικονομίας, της πολιτικής ισορροπίας και των κοινωνικών αναγκών. Άλλοτε πετύχαινε και άλλοτε λειτουργούσε όχι επαρκώς. Αλλά πάντα υπήρχε η προσδοκία της διαδοχής.
Αυτή η περίοδος έκλεισε από το πρωί της 21ης Μαΐου, όταν οι ψηφοφόροι άρχισαν να προσέρχονται στα εκλογικά τμήματα, για να καταθέσουν την ψήφο της προτίμησής τους για τη νέα κυβέρνηση. Και η ετυμηγορία ήταν εκκωφαντική: πρωτοφανής καταδίκη της αντιπολίτευσης (που απειλούσε θορυβωδώς με διορθώσεις το ισχύον σύστημα)και παγίωση της σημερινής κατάστασης με ορίζοντα το απροσδιόριστο μέλλον. Αυτό οι προσκείμενοι στην κυβερνητική παράταξη αναλυτές ονόμασαν επιεικώς πολιτική σταθερότητα. Κακώς.
Δεν είναι τίποτε άλλο από εφιαλτική στασιμότητα σε συνθήκες ακραίας ασυδοσίας του ολιγαρχικού νεοφιλελευθερισμού, η οποία πήρε τη θέση της έτσι κι αλλιώς αναιμικής δημοκρατίας μας.
Μια γεύση πήραμε κατά την προηγούμενη θητεία της κυβέρνησης:
- Πάνω από τη θεσμική λειτουργία του υπουργικού συμβουλίου ορίστηκε ο επιτελικός έλεγχος του πρωθυπουργικού γραφείου με πρόσωπα κατάλληλα επιλεγμένα για τις «βαριές δουλειές». Μέρος της, όπως αποδείχτηκε, ήταν η λειτουργία, εντός μάλιστα του μεγάρου Μαξίμου, ενός παρακρατικού μηχανισμού παρακολούθησης πολιτικών αντιπάλων, ακόμα και φίλων, υπουργών, όπως και των επιτελών των ενόπλων δυνάμεων και επιχειρηματιών.
- Πάνω από τον κώδικα δεοντολογίας της ΕΣΗΕΑ τοποθετήθηκε, με πρόφαση την αποτελεσματικότητα των μέτρων για την αντιμετώπιση της πανδημίας, η λίστα Πέτσα για τη σκανδαλώδη χρηματοδότηση των μέσων ενημέρωσης. Αργότερα εφευρέθηκε η ανάγκη ελάφρυνσης των ίδιων μέσων από τις οικονομικές υποχρεώσεις που γέννησαν τα ίδια τα μέτρα για την covid- 19.
- Ο ιός χρησίμευσε ως πρόφαση για απευθείας αναθέσεις έργων εκατομμυρίων ευρώ σε φίλιους επιχειρηματίες.
- Δεν μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για την κάλυψη των αιτίων του τραγικού σιδηροδρομικού δυστυχήματος στα Τέμπη αλλά βοήθησαν να ξεχαστεί τα ήδη γενναίως χρηματοδοτούμενα ΜΜΕ.
Παρά ταύτα το έργο της κυβέρνησης επικροτήθηκε με θεαματικό ποσοστό. Και ενταφιάστηκε η πλάνη ότι μπορεί να υπάρχει αριστερή εκδοχή του νεοφιλελευθερισμού. Δεν μπορεί. Ούτε του μνημονιακού ούτε του μεταμνημονιακού. Δεν επιδέχεται διορθώσεις, φτιασιδώματα, χτενίσματα κι αρώματα. Και μάλιστα με τα ρίσκα της ανασφάλειας για το αύριο να πέφτουν σαν ζάρια στο τραπέζι. Απέτυχε το πείραμα παρά τις όποιες καλές προθέσεις, αυταπάτες ή και φιλοδοξίες.
Η επικράτησή του γνήσιου νεοφιλελευθερισμού είναι απόλυτη με εκφραστή τον Κυρ. Μητσοτάκη και τους ακολούθους του. Είναι εξάλλου το κυρίαρχο μοντέλο στην Εσπερία, το οποίο επιβλήθηκε χωρίς μνημόνια εκεί αλλά με όχημα το μέγεθος του χρέους της κάθε χώρας και τη διαμόρφωση πλεονασμάτων επί των προϋπολογισμών. Θυμάται κανείς τι είχε απαντήσει ο Ζαν Κλοντ Γιούνκερ στον Αλέξη Τσίπρα, το 2015, όταν ως νεοεκλεγείς πρωθυπουργός του υπενθύμισε ότι η εντολή που είχε ήταν η αναθεώρηση των μνημονίων, ώστε να μπορέσει να αναπνεύσει η κοινωνία; Δεν μπορούν οι εκλογές σε μια χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης να ανατρέψουν την οικονομική πολιτική της Ευρώπης. Κι έτσι, αντί να προσαρμοστούν οι Βρυξέλλες και το Βερολίνο, προσαρμόστηκε ο Αλ. Τσίπρας παρουσιάζοντας την ατυχή εκδοχή του αριστερού νεοφιλελευθερισμού γονατίζοντας τα ασθενέστερα και μεσαία κοινωνικά στρώματα.
Μπορεί να επανεξελέγη αμέσως μετά την υπογραφή του δικού του – τρίτου – μνημονίουεξ αιτίας της κατάστασης σύγχυσης στην πλευρά της αντιπολίτευσης αλλά η πορεία του ήταν πια προδιαγεγραμμένη. Δεν είχε, όπως αποδείχτηκε και ας υποσχέθηκε το αντίθετο, τη δυνατότητα να εφαρμόσει κοινωνική πολιτική. Μονοκαλλιέργεια αποτελεί ο νεοφιλελευθερισμός κι αυτό δεν μπορεί να αλλάξει.
Η ασυδοσία του κλειστού ολιγαρχικού συστήματος θέτει εκ των πραγμάτων την ανάγκη επαναθεμελίωσης της δημοκρατίας και των όρων λειτουργίας της, πολιτικούς και οικονομικούς. Σ’ αυτή την προσπάθεια εξαιρετικά σημαντικός θα είναι ο ρόλος της ανασύστασης της δημοκρατικής αριστεράς και της υγιούς σοσιαλδημοκρατίας ίσως και στη μορφή ενός ενιαίου ισχυρού και απαιτητικού φορέα. Οι κοινωνικοί στόχοι και το πολιτικό μοντέλο θα πρέπει να περιγράφονται με σαφήνεια και πειστικότητα.
Μαζί θα πρέπει να επαναβεβαιώνεται ο πατριωτισμός ως αναπόσπαστο στοιχείο της δημοκρατίας. Παιχνίδια (από αριστερά και δεξιά) με την εκχώρηση κυριαρχικών δικαιωμάτων ή την ικανοποίηση αλυτρωτικών βλέψεων γειτόνων, τα οποία πατρονάρονται από ποικιλώνυμα ιδρύματα και πολυεθνικές ενεργειακών συμφερόντων, καιρός είναι να καταδικαστούν και να μην επανέλθουν παρά μόνο ως κακό παράδειγμα προς αποφυγή. Οι «Πρέσπες της Μακεδονίας» ούτε ωφέλησαν τη χώρα ούτε έγιναν αποδεκτές από το εκλογικό σώμα στη Β. Ελλάδα, όπως έδειξε η 21η Μαΐου. Πολύ περισσότερο δεν θα την ωφελήσουν οι «Πρέσπες του Αιγαίου». Θα τη χώσουν ακόμα πιο βαθιά στην εξάρτηση.
(Ο Γρηγόρης Ρουμπάνης είναι δημοσιογράφος)
