Η στόχευση
Η προπαγάνδα δεν προσδοκά να πιστέψουμε άμεσα στο ψέμα. Θέλει να συνηθίσουμε στο ψέμα και σιγά-σιγά να το υιοθετήσουμε ή να αμφιβάλλουμε για την πραγματικότητα.
«Με το λέγε-λέγε κάτι θα μείνει».
«Όσο μεγαλύτερο το ψέμα τόσο πιο πιστευτό γίνεται».
Προσπαθεί να αναγκάσει τον πολιτικό αντίπαλο να αμυνθεί απέναντι σε τερατώδη ψέματα, κι έτσι να αφήσει την πολιτική αντιπαράθεση και να επεκτείνει άθελά του τη διάδοση του ψέματος.
Στοχεύει στο συναίσθημα του κόσμου, όχι στη λογική.
Μην ξεχνάμε ότι η προπαγάνδα είναι ένα γρανάζι το οποίο προετοιμάζει το έδαφος…
Υπάρχει ένα κινηματογραφικό έργο του 1938, «Gaslight», με την Ίνγριντ Μπέρκμαν, όπου ένας σύζυγος «διαχειρίζεται» ψυχολογικά τη σύζυγό του. Εξ ού και ο όρος για την «διαχείριση» προσώπων ή ομάδων ανθρώπων «Gaslightin». Σήμερα έχουμε μαζική «διαχείριση» προσώπων.
Η αντιστροφή της πραγματικότητας
Η αποτελεσματική προπαγάνδα απευθύνεται στο «συναίσθημα του κοινού παρά στη λογική του». Στηρίζεται σε στερεότυπα που επαναλαμβάνονται ξανά και ξανά, με επιθετικό τρόπο στα μυαλά των μαζών, «με προβολή προκαταλήψεων και ισχυρισμών της μιας πλευράς».
Σήμερα, η τεχνολογία επιτρέπει την προβολή διασκέδασης και σκανδάλων, συνδυασμένων με δημοσκοπήσεις και βαθμολογίες.
Ευχαρίστηση και ψέμα. Σου δίνω χαρά, μου δίνεις υπακοή…
Η λογική ικανότητα διάκρισης της αλήθειας υποβαθμίζεται, το συναίσθημα αναβαθμίζεται.
Η αλήθεια σχετικοποιείται. Η αμφιβολία μεγαλώνει.«Δεν βαριέσαι όλοι ίδιοι είναι»… Κι αυτό μόνο όταν πιάνονται «στα πράσα».
Νομιμοποιούνται απόψεις που έχουν σχέση με την ταυτότητα, ιδιαίτερα σε ότι αφορά τους κινδύνους από τους ξένους, μετανάστες και απειλές ξένων χωρών. Σε πολλές περιπτώσεις οι πραγματικές απειλές π.χ. Τουρκία, εξισώνονται με μη πραγματικές π.χ. Β. Μακεδονία, προκειμένου να δημιουργηθεί η αντίληψη της ολόπλευρης απειλής. Όταν μάλιστα υπάρχουν προβλήματα και πραγματικοί κίνδυνοι όπως η πρόσφατη πανδημία και η εγκληματικότητα, αυτά χρησιμοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό του πραγματικού προκειμένου να εδραιωθεί στον πληθυσμό, ιδιαίτερα στα μη μορφωμένα στρώματα, η αντίληψη της ολοκληρωτικής απειλής και επόμενα του «κάστρου» που πρέπει να συσπειρωθεί γύρω από τον Ηγέτη του.
Ο «μαέστρος» Τράμπ
Στην προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ το 2016 αλλά και συνέχεια την περίοδο της διακυβέρνησής του, διαδόθηκαν τερατώδη ψέματα για να δείξουν ότι η χώρα απειλείτο από τη βία και την εγκληματικότητα.
Ο Ομπάμα τάχα μου είχε γεννηθεί στην Αφρική, για να συσπειρωθεί το λευκό ακροατήριο. Η εγκληματικότητα τάχαμου είχε αυξηθεί λόγω των νέων μεταναστών για να συσπειρωθούν οι συντηρητικοί και φοβισμένοι πολίτες αλλά και οι παλιότεροι μετανάστες.
Εδώ η Ν.Δ. έκανε παρόμοια, κινδυνολόγησε, υποσχέθηκε «νόμο και τάξη», άσχετα αν τώρα δεν μπορεί να δικαιολογήσει την αύξηση της βαριάς εγκληματικότητας. «Δεν μπορούμε να κοιμηθούμε με ανοιχτά παράθυρα».
Άσχετα αν αυτή η εποχή είχε περάσει εδώ και κάποιες δεκαετίες. Θύμιζε όμως στους ηλικιωμένους την εποχή που ζούσαν στα χωριά τους χωρίς κίνδυνο, επόμενα νοσταλγούσαν την ησυχία και ψήφισαν συντηρητικά.
Συγκέντρωσε τα μέσα ενημέρωσης κάτω από ελεγχόμενα επιχειρηματικά χέρια και τώρα αλωνίζει.
Ο σχεδιαστής Μπάνον και τα «εργαλεία»
Αν κάποιοι νομίζουν ότι όλα αυτά που βρίσκονται σε διεθνές επίπεδο αλλά και τοπικό, έγιναν από μόνα τους, είναι γελασμένοι. Να θυμίσω πως προκλήθηκε το Brexit, ποιος ήταν ο ρόλος της Cambridge Analytica και του ακροδεξιού συμβούλου του Τραμπ, Στηβ Μπάνον;
Τι ήθελε ο τελευταίος στην Ελλάδα το 2017; Τι μαθήματα παρέδωσε και σε ποιους; Τι οργάνωσε στην Ιταλία και τι στην Ουγγαρία;
Τα ερωτηματικά είναι για λόγους τυπικούς. Ορισμένα πράγματα είναι γνωστά σε κάποιους κύκλους …ακόμη και για την πολιτική Τραμπ εκείνη την εποχή, στο εσωτερικό των δυτικών χωρών και για τους αποδέκτες της.
Τα «εργαλεία» («ενσωματωμένα» μέσα ενημέρωσης) παραμένουν κάτω από το ίδιο οργανωτικό σχήμα, δουλεύουν με τις ίδιες κατευθύνσεις, για τα ίδια συμφέροντα, εφαρμόζοντας τις ίδιες μεθόδους προπαγάνδας, παράγουν το ίδιο «προϊόν»,παρότι αυτή η μονοτονία προκαλεί πλήξη στον κόσμο, που σιγά-σιγά απομακρύνεται.
Σημασία γι αυτούς δεν έχει το ψέμα ή η αλήθεια. Η προπαγάνδα τους είναι απλά ένα γρανάζι για να επιτευχθεί ο σκοπός.
Και όσο πιο χονδροειδές είναι το ψέμα τόσο πιο πιστευτό θα γίνει σε αυτούς που αναπολούν παλιές εποχές, τότε που ήξεραν μόνο το «άσπρο και το μαύρο». Αυτοί το κάνουν σημαία και προχωρούν. Οι άλλοι δεν τους ενδιαφέρουν.
Δεν είναι «γκάφες»
Τα τελευταία ψέματα της κυβέρνησης δεν είναι ούτε «μπούρδες», ούτε «φιάσκο» ούτε «γκάφα». Απόδειξη, οι ισχυρισμοί Χατζηδάκη ότι το νομοσχέδιο για τα εργασιακά ευνοεί τους εργαζόμενους.
Το αντίδοτο; Η αποκάλυψη της πραγματικής κατάστασης, χωρίς ωραιοποιήσεις, όπως την βιώνει ο μέσος πολίτης και η αποκάλυψη των μεθοδεύσεων και των επιδιώξεων της κυβέρνησης και των εργαλείων της. Τώρα, όχι προεκλογικά.
Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην Υπουργός, Υποστράτηγος (ε.α.)
