Οι κυρώσεις κατά της Ρωσίας που επιβλήθηκαν μετά την έναρξη του πολέμου στην Ουκρανία ισχύουν εδώ και τρεις μήνες. Το εύρος των κυρώσεων κατά της Ρωσίας είναι άνευ προηγουμένου, με περίπου 7.500 κυρώσεις να έχουν δρομολογηθεί συνολικά. Αυτός είναι ο μέγιστος αριθμός περιορισμών που έχει ποτέ επιβληθεί σε κάποιο κράτος.
Στόχος των δυτικών κυρώσεων είναι να αποδυναμωθεί η Ρωσία τόσο πολύ ώστε να μην μπορεί να προχωρήσει σε πόλεμο με την Ουκρανία. Το ερώτημα είναι πόσο σύντομα θα λειτουργήσουν αυτοί οι υπολογισμοί. Μέχρι στιγμής, τα αποτελέσματα είναι καλά, αλλά δεν μπορούμε ακόμη να πούμε ότι η ρωσική οικονομία βρίσκεται σε κατακόρυφη πτώση. Και το ρούβλι, αντίθετα, ενισχύεται ακόμη και με ρυθμό ρεκόρ.
Το ρωσικό ρούβλι είχε καταρρεύσει σημαντικά μετά την επιβολή κυρώσεων κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Στις 11 Μαρτίου, υποχώρησε έναντι του δολαρίου στα 118 ρούβλια και ορισμένοι εμπειρογνώμονες προέβλεψαν συναλλαγματική ισοτιμία σχεδόν 200 ρούβλια ανά δολάριο.
Ωστόσο, το ρωσικό νόμισμα, αντιθέτως, άρχισε γρήγορα να κερδίζει το χαμένο έδαφος. Την 1η Απριλίου η συναλλαγματική ισοτιμία του ρουβλίου ανήλθε σε 83 ανά δολάριο ΗΠΑ.
Και στις 11 Μαΐου, το ρούβλι ήταν 11% ισχυρότερο από ό,τι στην αρχή του έτους, πριν από τον πόλεμο με την Ουκρανία και τις κυρώσεις. Αυτό επέτρεψε στο Bloomberg να δώσει στο ρούβλι την ιδιότητα του «καλύτερου μεταξύ των παγκόσμιων νομισμάτων όσον αφορά την ενίσχυση έναντι του δολαρίου».
Το Bloomberg σημείωσε επίσης ότι η ενίσχυση του δολαρίου προκλήθηκε από τα μέτρα ελέγχου του κεφαλαίου που υιοθέτησαν οι ρωσικές αρχές (περιορισμοί στην κυκλοφορία του νομίσματος, απόσυρσή του από τη χώρα, απαγόρευση της πώλησης δολαρίων σε μετρητά, υποχρέωση των εξαγωγέων να πωλούν το 80% των συναλλαγματικών εσόδων, απαίτηση των “μη φιλικών” χωρών να πληρώνουν σε ρούβλια κ.λπ.) Σύμφωνα με τους αναλυτές, αυτό έχει αυξήσει την προσφορά συναλλάγματος και τη ζήτηση για το ρούβλι, ενώ αντίθετα το ενδιαφέρον για το δολάριο και το ευρώ έχει μειωθεί.
Κατά τη στιγμή της «απονομής του βραβείου» του Bloomberg, το δολάριο άξιζε 67,2 ρούβλια. Έκτοτε έχει ενισχυθεί περαιτέρω. Σήμερα, το ρούβλι διαπραγματευόταν κάτω από τα 58 ανά δολάριο.
Χθες, ο Πούτιν σχολίασε τις επιπτώσεις των διεθνών κυρώσεων στη ρωσική οικονομία και το ισχυρό ρούβλι.
«Η ρωσική οικονομία αντιστέκεται με αξιοπρέπεια στο πλήγμα των κυρώσεων. Ναι, τα πράγματα δεν είναι εύκολα. Η κυβέρνηση πρέπει να καταβάλει ιδιαίτερες προσπάθειες, αλλά σε γενικές γραμμές το αποτέλεσμα είναι θετικό», δήλωσε ο Πούτιν σε συνάντηση με τον Λουκασένκο.
Ο Διευθυντής Ανάπτυξης της λευκορωσικής εταιρείας EXANTE Alexander Shkut δήλωσε ότι «ο λόγος για την ενίσχυση του ρουβλίου ήταν το γεγονός ότι η Ρωσία είχε ένα τεράστιο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών, τα έσοδα σε ξένο νόμισμα από το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο φτάνουν κάθε μέρα σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια (στην πραγματικότητα – πάνω από ένα δισεκατομμύριο δολάρια την ημέρα), και μέρος αυτού πωλείται στο Χρηματιστήριο της Μόσχας. Ταυτόχρονα, οι εισαγωγές έχουν μειωθεί δραστικά – η Ρωσία δεν έχει πού να ξοδέψει τα συναλλαγματικά της έσοδα. Έτσι το ρούβλι ενισχύεται λόγω αυτών των παραγόντων.
Προηγουμένως, ο κύριος όγκος των συναλλαγών σε χρηματοοικονομικούς λογαριασμούς προερχόταν από χώρες που θεωρούνταν μη φιλικές. Μετά το πάγωμα των αποθεματικών της Κεντρικής Τράπεζας, απαγορεύτηκαν όλες οι συναλλαγές σε χρηματοπιστωτικούς λογαριασμούς για τις εν λόγω χώρες και τους κατοίκους τους ενώ επιβλήθηκαν περιορισμοί στα νοικοκυριά.
Η συναλλαγματική ισοτιμία του ρουβλίου επηρεάζεται πλέον σε μεγάλο βαθμό από ένα μόνο μέρος του ισοζυγίου πληρωμών – το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, το οποίο αντανακλά τις εξαγωγές και τις εισαγωγές. Και είναι το εμπόριο αγαθών που παίζει πλέον τον βασικό ρόλο, καθώς πολλές υπηρεσίες δεν είναι διαθέσιμες – όπως ο τουρισμός, τα αεροπορικά ταξίδια, οι επιχειρηματικές υπηρεσίες. Το ισοζύγιο στις υπηρεσίες ήταν αρνητικό, πράγμα που σημαίνει ότι υπήρχε καθαρή ζήτηση συναλλάγματος. Έτσι, αυτοί οι περιορισμοί ενισχύουν τώρα και το ρούβλι.
Μεταξύ Ιανουαρίου και Απριλίου, το πλεόνασμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, δηλαδή το πλεόνασμα των εξαγωγών, ήταν 96 δισ. δολάρια, εκ των οποίων σχεδόν 38 δισ. δολάρια μόνο τον Απρίλιο. Με απλά λόγια, η προσφορά δολαρίων έχει αυξηθεί, τα οποία εισέρχονται στη χώρα και στη συνέχεια πωλούνται.
Στην πραγματικότητα, ο αριθμός των εξαγωγών μπορεί να μειώθηκε ελαφρώς, αλλά η τιμή της ενέργειας αυξήθηκε. Έτσι, με λιγότερη προσφορά, η Ρωσία κερδίζει περισσότερα. Το ίδιο ισχύει και για τα λιπάσματα και τα βασικά μέταλλα. Αυτό αντισταθμίζει τη μείωση των εξαγωγών μη εμπορευμάτων και των εξαγωγών υπηρεσιών.
Δηλαδή, με απλά λόγια, το νόμισμα έχει γίνει «περιττό» στη Ρωσία: εταιρείες που προηγουμένως αγόραζαν δολάρια και ευρώ για να πληρώσουν εισαγόμενες πρώτες ύλες και αγαθά, τώρα δεν μπορούν να κάνουν πληρωμές λόγω των κυρώσεων.
Επιπλέον, υπάρχουν απαιτήσεις για την πώληση των κερδών των εξαγωγέων σε σκληρό νόμισμα. Αλλά δεν υπάρχουν πολλοί αγοραστές για αυτό το νόμισμα: το δολάριο έχει γίνει τοξικό για τις ρωσικές εταιρείες λόγω των κινδύνων κυρώσεων – κι αυτό στηρίζει το ρούβλι.
Ως εκ τούτου, το ρούβλι αυξάνεται σταθερά από τις αρχές Μαρτίου – και δεν αναμένεται καμία αλλαγή προς το παρόν, με τους αναλυτές να περιμένουν ότι η τιμή των 55-60 ρουβλίων ανά δολάριο θα διατηρηθεί στο εγγύς μέλλον.
Όσον αφορά την αγορά συναλλάγματος σε μετρητά, είναι πολύ δύσκολο να αγοραστούν δολάρια ή ευρώ στα επίσημα ανταλλακτήρια, καθώς υπάρχει ένας περιορισμός – μόνο το νόμισμα που παραδόθηκε προηγουμένως από τους πολίτες μπορεί να πωληθεί. Ωστόσο, η Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας σχεδιάζει να άρει σύντομα τους περιορισμούς στην αγορά και πώληση μετρητών, με εξαίρεση τα δολάρια και τα ευρώ.
Υπό αυτές τις συνθήκες, το δολάριο σε μετρητά μπορεί να αγοραστεί χωρίς προβλήματα μόνο στη μαύρη αγορά, όπου η συναλλαγματική του ισοτιμία είναι τώρα 90-100 ρούβλια, χωρίς όμως αντίκρισμα για τους πολίτες καθώς δεν μπορούν να το χρησιμοποιήσουν στην καθημερινότητα τους.
(Ο Σπύρος Σιδέρης είναι δημοσιογράφος)
