Από την Παρασκευή 27/8, που ανακοινώθηκαν οι βάσεις του Πανελλαδικού Διαγωνισμού του 2021, αρκετές αριστεύσασες και αρκετοί αριστεύσαντες, πρώην υποψήφιοι και νυν φοιτήτριες και φοιτητές, παρέλασαν από κανάλια, sites, εφημερίδες κλπ., καταθέτοντας την εμπειρία τους. Κοντά σε αυτούς πλήθος αναρτήσεων γονέων, αδελφών, νονών, γιαγιάδων κλπ. μας ενημερώνουν ότι κάποιο δικό τους βλαστάρι πέτυχε στην Α΄ ή στην Β΄ σχολή.
Είναι η λογική συμπεριφορά της κοινωνίας μας. Μιας κοινωνίας που έμαθε να θαυμάζει το «άριστο», αυτό το ευρέως αποδεκτό αλλά, ενίοτε, επιδερμικό «άριστο» και να επαινεί τα 19.000 μόρια! Λογικό, δεδομένου ότι τέτοιες επιδόσεις είναι περίπου εξωπραγματικές!
Η συμπεριφορά όμως αυτή διατηρεί στην αφάνεια μία άλλη, πολύ σοβαρή, πτυχή του θέματος: Αναφέρομαι στις40.000 περίπου έφηβες και έφηβους –παιδιά δικά μας–, που ΔΕΝ τα κατάφεραν και ΔΕΝ απόλαυσαν την χαρά της επιτυχίας. Συνήθως προς αυτά τα παιδιά ακούγονται κάποιες συμβουλές: «προσπαθήστε ξανά», «δεν χάθηκε τίποτα» κλπ. Είναι άραγε μόνο αυτές οι φράσεις και οι συμβουλές που πρέπει να ακούσουν τα παιδιά που δεν τα κατάφεραν; Επίσης, γιατί κανένα κανάλι και καμία εφημερίδα δεν τους έδωσε βήμα να εκφραστούν και να μιλήσουν;
Αντιλαμβάνομαι, ασφαλώς, ότι δεν είναι εύκολο να βρεθεί κάποιο παιδί που θα αποφασίσει να εκτεθεί στην τηλεόραση με τη λεζάντα: «Νίκος – αποτυχών υποψήφιος». Ποιο από τα παιδιά μας, ποιος από εμάς θα είχε το κουράγιο να το κάνει; Και όμως αυτό το παιδί θα είχε τόσα πολλά να πει. Θα ήταν για όλη την Κοινωνία χρήσιμο να τον ακούσουμε. Πιθανόν τα λόγια του να ήταν κάπως έτσι:
«Ναι απέτυχα! Απέτυχα, όχι επειδή στην τελευταία τάξη δεν μελέτησα. Απέτυχα επειδή ποτέ στην σχολική ζωή μου δεν υπήρξα αυτό που ονομάζετε όλοι εσείς «καλός μαθητής». Ποτέ δεν αντιλήφθηκα την ομορφιά της στοχευμένης γνώσης που μού δόθηκε, ποτέ δεν συγκινήθηκα από την προοπτική της επίλυσης μιας άσκησης ή της σωστής απάντησης σε μία λεξιλογική ερώτηση. Δεν έμαθα να ενδιαφέρομαι για τέτοια πράγματα. Ίσως δεν γεννήθηκα για να ενδιαφέρομαι για τέτοιες ασκήσεις. Το μυαλό μου ήταν αλλού: Με ενδιέφερε ο κινηματογράφος ή η λογοτεχνία ή ο χορός ή η μουσική ή το θέατρο ή ένα συνεργείο αυτοκινήτων ή να ασχολούμαι με το εμπόριο ή… ή… (διαφορετικές επιλογές, ανάλογα με τον …Νίκο). Αυτά που με ενδιέφεραν ΔΕΝ τα συνάντησα στο εκπαιδευτικό μας σύστημα, ενώ τα όνειρά μου έπεφταν σε τοίχο και στην οικογένειά μου και στο σχολείο μου, όταν –σπάνια– αποφάσιζα να τα εκφράσω. Μπορεί να έχετε δίκιο ότι τα Αρχαία ή τα Μαθηματικά ή η Φυσική ή η Ιστορία κρύβουν τεράστιες ποσότητες ομορφιάς και γοητείας, όμως εγώ ΔΕΝ τις είδα. Ενδεχομένως να φταίω μόνο εγώ.
Όμως, έχετε σκεφτεί ότι μπορεί να έχετε κι εσείς, όλοι εσείς, μερίδιο ευθύνης; Οι γονείς μου, οι δάσκαλοι μου, η δομή του εκπαιδευτικού συστήματος και, κυρίως, η ιδιαίτερη προσοχή που έπρεπε να μου δείξετε και δεν το πράξατε! Χωρίς να ανακαλύψω αυτή την «κρυμμένη ομορφιά» πώς ήταν δυνατόν να δαπανήσω 12 χρόνια σε μία καθημερινότητα που δεν με άγγιξε ποτέ;
Ναι, έχω ευθύνη. Τεράστια ευθύνη. Ευθύνη, όμως, έχετε και όλοι εσείς,ως Κοινωνία, επειδή με παραμελήσατε και δεν ασχοληθήκατε μαζί μου ποτέ. Γι’ αυτό και δεν αναφέρεστε ποτέ σε μένα, πέρα από κάτι τυπικές συμβουλές, γι’ αυτό και με «κρύβετε». Με έχετε κάνει αόρατο, δεν με βλέπετε, ίσως για να μην βρεθείτε αντιμέτωπες και αντιμέτωποι με τις ευθύνες σας. Νομίζετε ότι κρύβοντάς με, κρύβετε το δικό σας μερίδιο ευθύνης, τη δική σας γύμνια.
Έχω ακούσει ότι αρκετά παιδιά σαν εμένα, ανακάλυψαν ομορφιά στη γνώση σε μεγαλύτερη ηλικία και φρόντισαν να καλύψουν ένα μέρος από το χαμένο έδαφος. Λίγα ή πολλά παιδιά, δεν ξέρω πόσα είναι ούτε που έχει σημασία. Έστω και ένα μόνο να βρεθεί, από τα φετινά 40.000, τι θα του απαντήσετε; Αλήθεια, τι θα του απαντήσετε αν μετά από 10 ή 15 χρόνια μπορέσει να απευθυνθεί προς την Κοινωνία, που τόσο προκλητικά το «αγνόησε», και τη ρωτήσει:
– Γιατί με άφησες; Γιατί δεν φρόντισες να δημιουργήσεις ένα σχολικό, και ευρύτερα, κοινωνικό περιβάλλον στο οποίο και εγώ να είμαι ευτυχισμένος; Να μην επιτρέψεις αυτή την 27η Αυγούστου να νιώθω ντροπή; Τι έκανες για μένα;»
Ο Νίκος θα ήταν καταπέλτης. Η γροθιά στο στομάχι θα μας έκανε να διπλωθούμε από τον πόνο και να κάνουμε διαδοχικές επικύψεις για να πάρουμε ανάσες, τα μάτια μας θα είχαν κοκκινίσει και θα τον κοιτούσαμε φευγαλέα στα μάτια σαν να θέλαμε να του ζητήσουμε «συγγνώμη».
Ζόρικα πράγματα, ε;
Πολύ ζόρικα. Γι’ αυτό άλλωστε, η Κοινωνία της επίπλαστης «Αριστείας» (τρομάρα της αυτής της Κοινωνίας με αυτή την Αριστεία, τρομάρα της και πάλι) τα «κρύβει» αυτά τα παιδιά. Τα κρύβει όπως τη σκόνη κάτω από το χαλί.
Είναι όμως πολλά τα παιδιά. Ήταν 20.000 μέχρι πέρυσι και είναι 40.000 από φέτος. Μερίμνησε γι’ αυτό η κα Κεραμέως και η νεοφιλελεύθερη επιφοίτηση της Κυβέρνησης για την Ελάχιστη Βάση Εισαγωγής.
Αλλά ακόμα και ένα μόνο να ήταν, θα άξιζε τον κόπο να κάνουμε κάτι, δε νομίζετε;
Και μην επαναλαμβάνουμε με ευκολία το κοινότοπο: «Προσπάθησε ξανά». Σε πολλές περιπτώσεις από αυτές τις 40.000 παιδιά η φράση αυτή δεν είναι τίποτα περισσότερο από μία χρονική μετάθεση του προβλήματος, αφού όλοι γνωρίζουμε ότι δεν πρόκειται να αλλάξει κάτι.
Ένα παιδί που συγκέντρωσε 5.000 μόρια και λιγότερα, δεν είναι επειδή στην τελευταία τάξη δεν μελέτησε. Είναι, κατά κανόνα, επειδή το παιδί αυτό δεν έμαθε ποτέ του να μελετά, διότι ΔΕΝ έχει πεισθεί από όλους εμάς για την ομορφιά της Γνώσης. Πρέπει όμως να πεισθεί, κυρίως, για το ότι η ανθρώπινη ευτυχία ΔΕΝ περνάει υποχρεωτικά μέσα από τα Πανεπιστήμια. Δεν περνάει και μέσα από την ανάπτυξη των «δεξιοτήτων», τη νέα καραμέλα που με ευκολία και χωρίς βαθιά ματιά επαναλαμβάνει η Υπουργός χωρίς να έχει εντοπίσει το βαθύ πρόβλημα μιας μεγάλης μερίδας νέων ανθρώπων.
Όμως για να πεισθεί αυτό το παιδί, πρέπει πρώτα να πεισθεί η Κοινωνία. Και μιας και πριν λίγες ημέρες χάσαμε τον Πρώτο Δημιουργό, τον Μίκη Θεοδωράκη, ας αναλογισθούμε όλοι μας πόσοι άλλοι «Θεοδωράκηδες» χάθηκαν από την ζωή μας. Ας αναλογισθούμε με ποια ιδιότητα θυμόμαστε τον Θάνο Μικρούτσικο. Αυτός που δεν έλειψε καθόλου από την Κοινωνία ως μαθηματικός, αλλά και πόσο ομόρφυνε τόσες και τόσες στιγμές με τις μελωδίες του.
Τα παραδείγματα είναι ατελείωτα.
Αν μπορούμε να πούμε κάτι ουσιαστικό στο παιδί των παραπόνων και του αδιεξόδων, αν έχουμε να του προτείνουμε κάποια λύση, είναι χρήσιμο να τού μιλήσουμε.
Αλλιώς είναι καλύτερα να σιωπήσουμε όλοι μας.
Αρχή της νέας σχολικής χρονιάς και τέτοιες χρόνιες βασανιστικές σκέψεις δεν έχουν βρει ακόμα λύσεις. Η αναζήτηση συνεχίζεται. Καλή μας σχολική χρονιά!
Ο Στράτος Χρ. Γεωργουδής είναι Φυσικός – Δρ. Πανεπιστημίου Πάτρας Υπεύθυνος Εκπαιδευτικών Θεμάτων της Ο.Ι.Ε.Λ.Ε.
