Ανεξάρτητα από τις τεράστιες εγκληματικές ευθύνες των κυκλωμάτων διακινητών και δουλεμπόρων, η μεγάλη de facto πολιτικά υπεύθυνη και υπόλογος για την τραγωδία στη Μεσόγειο/Πύλο όπου εκατοντάδες ανθρώπινες ψυχές έχασαν τη ζωή τους είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) και ορισμένες χώρες μέλη της. Και είναι υπεύθυνη/ υπόλογος σε πολιτικό επίπεδο :
Πρώτον, γιατί απέτυχε παταγωδώς να αναπτύξει γνήσια κοινή μεταναστευτική πολιτική (όπως επιτάσσει η Συνθήκη της Λισσαβώνας) με βάση τις αρχές της αλληλεγγύης και ίσης κατανομής βαρών (burden-sharing). Εάν το είχε κάνει με, μεταξύ άλλων, νόμιμους διαδρόμους, προσβάσεις, κλπ. δεν θα είχαμε αυτήν (και άλλες) τραγωδίες.
Δεύτερον, γιατί εκχώρησε ουσιαστικά (outsourcerd) τη διαχείριση των μεταναστευτικών/ προσφυγικών ροών σε ανελεύθερα, αυταρχικά καθεστώτα όπως Τουρκία και Λιβύη και μόλις πρόσφατα Τυνησία. Τα οποία εκτός των άλλων εκβιάζουν και την ΕΕ ποικιλοτρόπως.
Τρίτον, γιατί στην ίδια λογική ουσιαστικά έδωσε χώρο, επέτρεψε να έχουν ρόλο στη διαχείριση μεταναστευτικών/ προσφυγικών ροών σε εγκληματικά δίκτυα δουλεμπόρων που αδιαφορούν πλήρως για την ανθρώπινη ζωή.
Τέταρτον, γιατί μετέτρεψε την προσπάθεια για διαμόρφωση μεταναστευτικής/ προσφυγικής πολιτικής στη βάση ανθρωπιστικών αξιών, αλληλεγγύης, κλπ. σε διαδικασία κατοχύρωσης/ ενίσχυσης της ασφάλειας και προστασίας των εξωτερικών συνόρων. Οδηγήθηκε δηλαδή σ’ αυτό που απέρριπτε μετά βδελυγμίας μέχρι σχετικά πρόσφατα: στην «Ευρώπη-φρούριο». (Ακόμη και οι πρόσφατοι κανονισμοί για τις διαδικασίες ασύλου και διαχείρισης ασύλου για τους οποίους υπήρξε συμφωνία στο Συμβούλιο εκεί καταλήγουν παρά τις κάποιες θετικές πτυχές των).
Πέμπτον, γιατί στην ίδια λογική είναι ουσιαστικά η απουσία της κοινής μεταναστευτικής πολιτικής αλληλεγγύης που οδηγεί στο άλλο αδιανόητο για τις αξίες της ΕΕ φαινόμενο: την κατασκευή φρακτών/ τειχών στα εξωτερικά σύνορα της Ένωσης, της Ένωσης που ως project αποβλέπει στην κατάλυση τειχών και συνόρων και που υπήρξε η πρώτη που χαιρέτισε την «Ευρώπη χωρίς τείχη» με την πτώση του τείχους του Βερολίνου.
Έκτον, γιατί επέτρεψε και επιτρέπει τη συνέχιση μιας χαώδους πολιτικής κατάστασης στη Λιβύη και τη δράση εγκληματικών κυκλωμάτων εκμετάλλευσης ανθρώπινων ζωών λόγω ανυπαρξίας αποτελεσματικής κοινής εξωτερικής πολιτικής για την περιοχή και ιδιαίτερα για τη χώρα αυτή.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση όμως δεν είναι τα όργανα και οι θεσμοί της μόνο. Οι πραγματικοί μεγάλοι υπεύθυνοι για την απουσία της μεταναστευτικής πολιτικής είναι ορισμένα κράτη μέλη ιδιαίτερα από την περιοχή της πρώην Αν. Ευρώπης. Αρνήθηκαν και αρνούνται να συμπράξουν στη διαμόρφωση μια κοινής μεταναστευτικής πολιτικής αλληλεγγύης που θα έλυνε το διαχρονικό πρόβλημα
Ας σταματήσουν λοιπόν τα κροκοδείλια δάκρυα. Λειτουργούν ενάντια στις ευρωπαϊκές αξίες και στα μακροχρόνια συμφέροντα της Ένωσης.
Η συνολική όμως ευθύνη της ΕΕ δεν απαλλάσσει την Ελλάδα από τουλάχιστον να δώσει πειστικές απαντήσεις σε σειρά ερωτημάτων που τίθενται για τους χειρισμούς της, ιδιαίτερα μετά τις σχετικές αποκαλύψεις του BBC.
(Ο καθηγητής Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι πρώην πρεσβευτής – σύμβουλος ΥΠΕΞ, μέλος της συμβουλευτικής επιτροπής του ΕΛΙΑΜΕΠ και Research Associate LSE. Από τις εκδόσεις Παπαζήση κυκλοφόρησε το νέο βιβλίο του «Ελλάδα: Ορίζοντας 2030. Οι Προκλήσεις Τουρκίας και Ευρώπης»).
