Το «κεφάλι του δράκου», των αλαζόνων …κομμουνιστών της COSCO , παρέμεινε εγκλωβισμένο στα ..δόντια των καθαρόαιμων Ελλήνων κομμουνιστών στο λιμάνι του Πειραιά τις τελευταίες σαράντα ημέρες, προκαλώντας παγκόσμιο ενδιαφέρον!
Το θανατηφόρο εργατικό ατύχημα της 25ης Οκτωβρίου 2021 στην προβλήτα 2 στον Σταθμό Εμπορευματοκιβωτίων στο λιμάνι του Πειραιά, στάθηκε η αφορμή για την πρώτη «ταξική σύγκρουση» με τα καπιταλιστικά συμφέροντα της Κίνας εντός ευρωπαϊκού εδάφους. Το σωματείο των εργαζομένων και τα υπόλοιπα συνδικάτα της περιοχής του Πειραιά προέβησαν αμέσως σε απεργιακές κινητοποιήσεις διεκδικώντας περαιτέρω μέτρα ασφαλείας, σταθερό ωράριο και υπογραφή συλλογικής σύμβασης. Η Διοίκηση της COSCO αρχικά αντέδρασε σπασμωδικά, με περίσσεια αλαζονεία επιχείρησε να εφαρμόσει σκληρά καπιταλιστικά πρότυπα απολυταρχικών καθεστώτων αρνούμενη τον διάλογο ! Προφανώς ο Κινέζος CEO της COSCO δεν είχε μελετήσει την ιστορία του ελληνικού Ναυτεργατικού Κινήματος , ούτε γνώριζε τις αγωνιστικές παραδόσεις των εργαζομένων στο λιμάνι του Πειραιά. Μια αιματοβαμμένη ιστορία που γεμίζει υπερηφάνεια το αιωνόβιο Κομμουνιστικό Κόμμα Ελλάδας και με την οποία γαλουχεί τις νέες γενιές κομμουνιστών.
Οι κινητοποιήσεις στις προβλήτες του Σταθμού Εμπορευματοκιβωτίων της COSCO στο λιμάνι του Πειραιά είναι ένα γεγονός που από μόνο του προκαλεί το ενδιαφέρον της Δύσης η οποία αναζητεί εναγωνίως αφορμές για να προκληθούν ρήγματα στην παγκόσμια επενδυτική δράση της Κίνας. Ωστόσο ,στην προκειμένη περίπτωση του Πειραιά , οι Δυτικοί παρατηρητές σε ΗΠΑ – ΕΕ – Ιαπωνία που αναλύουν κάθε λεπτομέρεια της κινεζικής επενδυτικής δραστηριότητας στο εξωτερικό, παρατηρούν ότι η πρώτη σύγκρουση της COSCO στην Ευρώπη γίνεται στον Πειραιά με τους «σκληροτράχηλους» Έλληνες κομμουνιστές οι οποίοι μετά από σαράντα ημέρες σκληρών κινητοποιήσεων καταφέρνουν να αναγκάσουν τον «δράκο» να συνομιλήσει και να διαπραγματευτεί μαζί τους !
Την παραπάνω εκτίμηση κάνουν τα ίδια κέντρα της Δύσης που μήνες πριν αναφερόμενα στις σινο-ελληνικές σχέσεις έγραφαν : « Δεν υπάρχουν στενές κινεζικές επαφές με τα ελληνικά πολιτικά κόμματα , εκτός από το σκληροπυρηνικό Ελληνικό Κομμουνιστικό Κόμμα (ΚΚΕ), το οποίο είπε το 2010 ότι «συνεχίζει να διατηρεί διμερείς σχέσεις με το ΚΚ Κίνας».
Μόνο που τώρα τα ίδια κέντρα – παράκεντρα της Δύσης στα εσωτερικά τους σημειώματα παρομοιάζουν τους συνδικαλιστές του ΚΚΕ στο λιμάνι του Πειραιά σαν τους Κούρδους μαχητές του YPG της Συρίας που έχουν πια την παγκόσμια αναγνώριση για την αποτελεσματική δράση τους στον Αγώνα για την εξολόθρευση του Ισλαμικού Κράτους.
Ίσως δεν έχουν καταλάβει – οι δυτικοί αναλυτές- ότι οι Έλληνες κομμουνιστές δεν είναι εξολοθρευτές αλλά πραγματιστές που πρωτίστως απαιτούν από κάθε ξένο και εγχώριο εργοδότη τήρηση της ισχύουσας εργατικής νομοθεσίας και διεύρυνση των δικαιωμάτων τους.
Το αμερικάνικο ινστιτούτο (δεξαμενή σκέψης) Carnegie Endowment for International Peace που εδρεύει στην Ουάσιγκτον κάνει μια λεπτομερή ανάλυση της Κινεζικής επιχειρηματικής διείσδυσης στην Ελλάδα..
Πώς ξεμύτισε το «κεφάλι του δράκου»
Στην Ελλάδα η επενδυτική διείσδυση της Κίνας ξεκίνησε την αυγή του 21ου αιώνα στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Belt and Road».
Ο κινεζικός ναυτιλιακός κολοσσός COSCO απόκτησε πλειοψηφικό μερίδιο στο λιμάνι του Πειραιά δημιουργώντας έναν περιφερειακό κόμβο μεταφορών και logistics στη Μεσόγειο ως μέρος της θαλάσσιας διαδρομής του BRI.
Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης του στην Αθήνα στον Νοέμβριο του 2019 ο Κινέζος Πρόεδρος Xi, χαρακτήρισε την παρουσία της COSCO στον Πειραιά ως το «κεφάλι δράκου». Ο στόχος, είπε, είναι να γίνει η Κίνα ακόμη μεγαλύτερος παίκτης στη Μεσόγειο. Βασιζόμενοι στην συγγένεια μεταξύ δύο παλιών πολιτισμών.
Αυτο το επιχειρηματικό μοντέλο της Κίνας ευδοκιμεί σε περιβάλλοντα όπου οι τοπικοί θεσμοί και τα ρυθμιστικά πλαίσια είναι αδύναμα και όπου οι τοπικοί πολιτικό και επιχειρηματικό σύστημα είναι πρόθυμο να επωφεληθεί από την έλλειψη δημόσιου ελέγχου και διαφάνειας. Επομένως το λιμάνι του Πειραιά βρέθηκε στο κέντρο των Σινο-ελληνικών σχέσεων. Η παρουσία της COSCO στην Ελλάδα, αποτέλεσε «σημαία υπερηφάνειας» των κινεζικών ΜΜΕ.
Σύμφωνα με τη συμφωνία του 2016, η Ελλάδα συμφώνησε να χορηγήσει στην COSCO ένα επιπλέον μερίδιο 16% του ΟΛΠ έως το 2021, υπό την προϋπόθεση ότι η κινεζική εταιρεία θα ολοκληρώσει υποχρεωτικές επενδύσεις ύψους 342 εκατομμυρίων δολαρίων. Αυτές οι πρόσθετες επενδύσεις περιλαμβάνουν μια νέα προβλήτα κρουαζιέρας, μια ζώνη επισκευής πλοίων, ένα κέντρο logistics και έναν τερματικό σταθμό αυτοκινήτων, καθώς και ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις για την προσέλκυση μεγαλύτερου αριθμού Κινέζων τουριστών.
Παράλληλα από το 2017 καθιερώθηκαν απευθείας πτήσεις της Air China από το Πεκίνο προς την Αθήνα που διακόπηκαν προσωρινά την περίοδο κορύφωσης της πανδημίας. Ωστόσο είναι πιθανό ότι ο ταξιδιωτικός φορέας Thomas Cook, που ανήκει στη Fosun International με έδρα τη Σαγκάη, θα διαδραματίσει σημαντικό ρόλο εάν η Ελλάδα επιτρέψει στα κινεζικά κρουαζιερόπλοια να επιστρέψουν στην περιοχή . Ο τουρισμός, ο οποίος έχει πληγεί σοβαρά από τις αρχές του 2021, παραμένει μια σημαντική βιομηχανία για την Ελλάδα.
Οι δυσκολίες…
Αλλά τα βασικά προβλήματα βρίσκονται αλλού. Στα μέσα του 2021, σύμφωνα με το ελληνικό Υπουργείο Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, μόνο το 58% των υποχρεωτικών επενδύσεων έχει ολοκληρωθεί από την COSCO και τη θυγατρική της, Piraeus Container Terminal S.A. (PCT).
Συγκεκριμένα, ορισμένες από τις επενδύσεις – συμπεριλαμβανομένου του νέου τερματικού σταθμού κρουαζιέρας, που θα κατασκευαστεί από Έλληνα εργολάβο που θα επιλεγεί από την COSCO μέσω διαγωνισμού – θα ωφεληθούν από τα ευρωπαϊκά διαρθρωτικά ταμεία.
Τοπικοί πολιτικοί, πλοιοκτήτες και συνδικάτα έχουν συσπειρωθεί κατά της COSCO.
Στη γειτονική πόλη του Περάματος, η οποία επρόκειτο να επωφεληθεί από βελτιωμένες υποδομές και εξοπλισμό, υπάρχει απογοήτευση διότι η περιοχή παραμένει στο τέλμα και η παρουσία της COSCO δεν προσδίδει καμία βοήθεια στα υπάρχοντα ελληνικά ναυπηγεία.
Οι πλοιοκτήτες -οι οποίοι παρέχουν ναυλωμένα πλοία σε κινεζικές ναυτιλιακές εταιρείες και είναι μεγάλοι πελάτες της κινεζικής ναυπηγικής βιομηχανίας-διαμαρτύρονται ότι : «Από τη μία πλευρά, η COSCO επιθυμεί απεγνωσμένα να βελτιώσει το αποτύπωμά της στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, από την άλλη δεν υπάρχει ίσοι όροι ανταγωνισμού στην Κίνα», ενώ επίσης κάνουν λόγο για την «αλαζονεία των αξιωματούχων της COSCO».
Οι Έλληνες πλοιοκτήτες εξακολουθούν να ελέγχουν έναν στόλο διπλάσιο από αυτόν της Κίνας , ωστόσο το 2017, σύμφωνα με την Κρατική Υπηρεσία Ωκεανών της Κίνας (SOA) το θαλάσσιο ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ) της χώρας αντιπροσώπευε περίπου το 10% του συνολικού ΑΕΠ της Κίνας. Εθνικός στόχος της Κίνας που τέθηκε στο 19ο Συνέδριο του Κομμουνιστικού Κόμματος είναι η ανύψωση της οικοδόμησης ενός «ισχυρού θαλάσσιου έθνους» στο «υψηλότερο επίπεδο».
Επιφυλάξεις
Το 2019 λίγους μήνες μετά τις εθνικές εκλογές στην Ελλάδα τα εγχώρια ΜΜΕ – επικαλούμενα κυβερνητικές διαρροές- ανέφεραν έναν αυξανόμενο αριθμό αμφιλεγόμενων ζητημάτων σχετικά με την επένδυση της COSCO, όπως απουσία εκτίμησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων για την κατασκευή του νέου τερματικού σταθμού κρουαζιέρας και τους κινδύνους ότι η μεταφορά συντριμμιών στην πόλη θα μπορούσε να προκαλέσει συμφόρηση και ρύπανση.
Ένα άλλο θέμα διαμάχης ήταν η πρόταση της COSCO για τη δημιουργία του Ελληνικού Λιμενικού Συστήματος (HPCS). Μια πολυλειτουργική ηλεκτρονική πλατφόρμα διαχείρισης για το λιμάνι του Πειραιά. Μετά από έντονες συζητήσεις, το ελληνικό Υπουργείο Ναυτιλίας εισήγαγε νέο νόμο που αντικαθιστά το HPCS με το κρατικό Εθνικό Ολοκληρωμένο Κοινοτικό Σύστημα Λιμένων.
Το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά, διατυπώνει επιφυλάξεις και σκεπτικισμό για τα αναπτυξιακά σχέδια της COSCO, καθώς υπάρχει αυξημένη ανησυχία ότι μέρος των παραγγελιών ναυπηγικής θα μπορούσε να μεταφερθεί σε κινεζικά ναυπηγεία.
Πολιτικά κόμματα και περιβαλλοντικές ομάδες έχουν συσπειρωθεί ενάντια στο σχέδιο της εταιρείας να κατασκευάσει και 4η προβλήτα.
Τον Μάρτιο του 2021 ανακλήθηκε στο Πεκίνο ο πρεσβευτής της Κίνας στην Ελλάδα, Zhang Qiyue, καθώς κρίθηκε ανεπαρκής στο να υπερασπιστεί επιτυχώς τα συμφέροντα της COSCO μέσω της υπάρχουσας συμφωνίας.
1) Αντί να κατασκευάσει μια νέα προβλήτα, η COSCO μπορεί τώρα να προσπαθήσει να επενδύσει σε πρόσθετο εξοπλισμό για να αυξήσει τις δυνατότητες στην προβλήτα 1.
2) Οι τοπικοί παράγοντες αρνήθηκαν επίσης να πληρώσουν τέλη εισόδου που επιβλήθηκαν από την COSCO.
3) Το σχέδιο της COSCO να κατασκευάσει τερματικό σταθμό αυτοκινήτων σε μια περιοχή που χρησιμοποιείται από τοπικές ναυπηγοεπισκευαστικές επιχειρήσεις συνάντησε έντονη κριτική από τους ντόπιους, διότι το θεώρησαν αντίθετο με τα συμφέροντα των Ελλήνων ιδιοκτητών ναυπηγείων.
Οι τρέχουσες εντάσεις αντικατοπτρίζουν την ευθραυστότητα και τις συναισθηματικές πτυχές της συμφωνίας της COSCO στα μάτια τόσο της ναυτιλιακής βιομηχανίας όσο και των τοπικών κοινωνιών. Αλλά καθώς η ελληνική αντίσταση στην κινεζική παρουσία αυξάνεται (μερικές φορές επηρεάζεται από εξωτερικούς παράγοντες όπως η ΕΕ ή οι Ηνωμένες Πολιτείες).
Εκτός από το λιμάνι του Πειραιά η Κίνα έχει επιχειρήσει και άλλου στην ελληνική αγορά. Για παράδειγμα, ένας άλλος φορέας εκμετάλλευσης λιμένων, η CMPort – μέρος του ομίλου China Merchants – έχει εμπλακεί στη Θεσσαλονίκη, το 2ο μεγαλύτερο λιμάνι της Ελλάδας, μέσω της Terminal Link, μιας κοινοπραξίας με τη γαλλική CMA CGM.
Ο πρώην διευθύνων σύμβουλος της Terminal Link, Boris Η Wenzel, κάλεσε επίσης την CMPort να εγκαταστήσει το λειτουργικό της σύστημα τερματικού στη Θεσσαλονίκη.
Εκτός από τον Πειραιά και τη Θεσσαλονίκη, η επιχειρηματική παρουσία της Κίνας στην Ελλάδα έχει σκοντάψει. Μία από τις μεγαλύτερες εμπορικές τράπεζες της Κίνας, η Bank of China, άνοιξε υποκατάστημα στην Αθήνα στα τέλη του 2019, δεσμευόμενη ότι θα παρέχει «επαγγελματικές και αποτελεσματικές χρηματοοικονομικές υπηρεσίες για τις κινεζικές εταιρείες που έρχονται στην Ελλάδα να επενδύσουν οικοδομώντας γέφυρα για διασυνοριακές συναλλαγές μεταξύ Ελλάδας και Κίνας». Όμως αν και έχουν περάσει τρία χρόνια η Bank of China, διατηρεί χαμηλούς τόνους – ακριβώς το αντίθετο από τον αρχικό στόχο της Κίνας.
Αρκετές σινοελληνικές επιχειρηματικές συμφωνίες έχουν επίσης διακοπεί, αν όχι οριστικά ακυρωθεί.
• Το 2016, η COSCO παραδόξως έμεινε εκτός αγώνα για την ιδιωτικοποίηση της ελληνικής σιδηροδρομικής εταιρείας TrainOSE, παρά το ενδιαφέρον του Κινέζου πρωθυπουργού Li Keqiang.
• Το 2018, η Εθνική Τράπεζα της Ελλάδος διέκοψε τις διαπραγματεύσεις της με την Gongbao για την πώληση της “Εθνικής Ασφαλιστικής”, της μεγαλύτερης ασφαλιστικής εταιρείας της χώρας.
• Πέντε χρόνια μετά την υπογραφή επενδυτικής συμφωνίας 200 εκατομμυρίων δολαρίων, ο χρηματοοικονομικός όμιλος Fosun International αποχώρησε το 2019 από ένα τεράστιο έργο για την ανάπτυξη του πρώην αεροδρομίου του Ελληνικού, προφανώς λόγω χρονικών καθυστερήσεων.
• Τον Ιανουάριο του 2021, η ελληνική κυβέρνηση δεν επέτρεψε στο Κρατικό Δίκτυο της Κίνας (το οποίο κατείχε ήδη μερίδιο 24% στον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας στην Ελλάδα) να υποβάλει προσφορά για μερίδιο 49% στη διανομή μεσαίας/χαμηλής τάσης της χώρας. Μια άλλη κινεζική κρατική επιχείρηση, η South Power Grid, αποκλείστηκε επίσης.
• Η ελληνική κυβέρνηση απέρριψε τους Κινέζους προμηθευτές για την τεχνολογία 5G. Τον Μάρτιο του 2021, η Cosmote, ο μεγαλύτερος ελληνικός πάροχος υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας, επέλεξε τη σουηδική εταιρεία τηλεπικοινωνιών Ericsson ως αποκλειστικό προμηθευτή εξοπλισμού 5G. Η Ελλάδα εντάχθηκε επίσης στο Clean Network υπό τις ΗΠΑ, μια πρωτοβουλία για το 5G που ξεκίνησε από την κυβέρνηση του πρώην προέδρου Ντόναλντ Τραμπ.
• Οι Έλληνες επαγγελματίες του τουριστικού διατηρούν ανάμεικτα συναισθήματα για την συνεργασία τους με την Κίνα. Από τα 28 εκατομμύρια αλλοδαπούς που επισκέφθηκαν το 2019, η συντριπτική πλειοψηφία προέρχονταν από την Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες-σε σύγκριση με μόνο 200.000 από την Κίνα. Η δε κατάσταση επιδεινώνεται λόγω της πανδημίας. Η Σαντορίνη, πόλος έλξης για τους Κινέζους τουρίστες, έχει πληγεί σοβαρά από την απουσία διεθνών εισερχόμενων πτήσεων και το 2021 κάθε άλλο παρά αποτελεί «Έτος Πολιτισμού και Τουρισμού Ελλάδας-Κίνας 2021».
• Οι σινοελληνικές πολιτιστικές δραστηριότητες φαίνεται να είναι πολύ περιορισμένες, σύμφωνα με την κάλυψη των ΜΜΕ που μελετήθηκε από το Ινστιτούτο Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων (IIER) έως το 2020 και τις αρχές του 2021.
• Οι «χρυσές βίζες» σε κινέζους επενδυτές συνεχίζονται επί μια δεκαετία . Η Ελλάδα όπως η Μάλτα και η Κύπρος προσπαθούν να δελεάσουν μεμονωμένους Κινέζους επενδυτές που ήταν πρόθυμοι να επενδύσουν πάνω από 290.000 δολάρια σ´ ένα ελληνικό ακίνητο για να αποσπάσουν πενταετή άδεια διαμονής, η οποία θεωρητικά επιτρέπει δωρεάν ταξίδια και στα 27 κράτη της ΕΕ. Τον Νοέμβριο του 2020, το 70% των κατόχων «χρυσής βίζας» ήταν Κινέζοι πολίτες (5.504 από τους 7.903 συνολικά). Το 2019, ξένοι επένδυσαν περίπου 1,7 δισεκατομμύρια δολάρια στην ελληνική αγορά ακινήτων, συμπεριλαμβανομένων Κινέζων αγοραστών που μπόρεσαν να αψηφήσουν τους αυστηρούς κανόνες ελέγχου κεφαλαίων της Κίνας.
Ωστόσο η ΕΕ συνεχίζει να επικρίνει τα προγράμματα «χρυσής βίζας» . Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προειδοποίησε στην ομιλία της τον Σεπτέμβριο του 2020 ότι «οι ευρωπαϊκές αξίες δεν είναι προς πώληση».
Είναι σαφές ότι η Κίνα ιδίως μετά το ξέσπασμα της πανδημίας εφαρμόζει στρατηγική «ήπιας πολιτικής» και «μαλακής δύναμης»… Για παράδειγμα εδώ στην Ελλάδα πριν από την πανδημία, πολλοί Έλληνες φαινόταν ευγνώμονες για τη βοήθεια της Κίνας. Ο συνδυασμός τουριστών, επενδυτών, εμπόρων και ορισμένων πολιτιστικών εκδηλώσεων —όπως το Φόρουμ των Αρχαίων Πολιτισμών το 2017 ή η ετήσια συνάντηση των Ευρωπαϊκών Ινστιτούτων Κομφούκιου το 2018 – βοήθησε αρχικά την Κίνα να κερδίσει το ελληνικό κοινό ή τουλάχιστον κάποιες ελληνικές ελίτ.
Αυτό το αφήγημα δεν ισχύει πλέον. Το ελληνικό κοινό δείχνει να ενδιαφέρεται περισσότερο για πραγματική δράση και δουλειές.
Το 2016, η Κίνα ξεκίνησε το πρώτο Business Confucius Institute στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, με ξεκάθαρο στόχο την οικοδόμηση ισχυρότερων επιχειρηματικών δεσμών μεταξύ των δύο χωρών. Υπάρχουν επίσης κλασικά Ινστιτούτα Κομφούκιου με έδρα το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας στη Λάρισα. Και τα δύο ινστιτούτα επικεντρώνονται κυρίως στις σπουδές της κινεζικής γλώσσας και αποφεύγουν αμφιλεγόμενα ζητήματα όπως η Ταϊβάν ή το Σιντζιάνγκ. Όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, οργανισμοί που υποστηρίζονται από την Κίνα -όπως ο Σύνδεσμος Ελλάδας-Κίνας και το Ελληνο-Κινεζικό Επιμελητήριο- προωθούν τους επιχειρηματικούς δεσμούς μεταξύ των δύο χωρών.
Η συνεργασία Ελλάδας – Κίνας έχει επεκταθεί και σε άλλους τομείς:
• Το 2018, η Κίνα και η Ελλάδα υπέγραψαν ένα σχέδιο δράσης για επιστημονική και τεχνολογική συνεργασία. Μια κινεζική εταιρεία ανάπτυξης εφαρμογών τεχνητής νοημοσύνης, η DeepBlue Technology, ανακοίνωσε ότι θα ξεκινήσει ένα κανάλι καινοτομίας μεταξύ Ελλάδας και Κίνας.
• Άλλα σχέδια που έχουν αντίκτυπο περιλαμβάνουν ένα από κοινού Κέντρο για τις Κινεζικές Σπουδές που διευθύνονται από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη και την Κινεζική Ακαδημία Κοινωνικών Επιστημών, και προγράμματα για την προσέλκυση περισσότερων Κινέζων φοιτητών τα επόμενα χρόνια. Το Πανεπιστήμιο Αιγαίου δημιούργησε ακόμη και διαδικτυακή εγκατάσταση για μαθήματα κινεζικής γλώσσας.
Το BRI είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό της παρουσίας της Κίνας στην Ελλάδα. Το 2019, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ εντάχθηκε στη πρωτοβουλία «17+1», μια ομάδα χωρών της Νοτιοανατολικής, Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που συναντώνται ετησίως με κορυφαία κινεζική ηγεσία. Η παρούσα κυβέρνηση φαίνεται να μην είναι τόσο ενθουσιώδης με την συγκεκριμένη πρωτοβουλία.
Η προηγούμενη κυβέρνηση συμμετείχε συχνά σε δραστηριότητες του BRI τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κίνα. Ο ίδιος ο Αλέξης Τσίπρας παρακολούθησε δύο φόρουμ Belt and Road στο Πεκίνο, το 2017 και το 2019. Κατά τη διάρκεια μιας ξεχωριστής επίσημης επίσκεψης στην Κίνα, δήλωσε ότι η Ελλάδα σκόπευε «να χρησιμεύσει ως πύλη της Κίνας στην Ευρώπη». Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ήταν πιο συγκρατημένος, αν και φιλοξένησε τον Σι το 2019 και είπε ότι ελπίζει σε μια «νέα εποχή στις ελληνο-κινεζικές σχέσεις».
Η παρουσία της Κίνας στα ελληνικά ΜΜΕ κρίνεται ανεπαρκής:
•Το κινεζικό ειδησεογραφικό πρακτορείο Xinhua ίδρυσε ένα γραφείο στην Αθήνα πριν από χρόνια, απασχολώντας Έλληνες δημοσιογράφους. Έχει επίσης πραγματοποιήσει επίσημη ανταλλαγή απόψεων με το κρατικό Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (AMNA) από το 2016.
• Η China Economic Information Service, θυγατρική της Xinhua, υπέγραψε επίσης συμφωνία με την AMNA για τη δημιουργία μιας Belt and Road Economic Information • Επιπλέον, κινεζικά ΜΜΕ έχουν συνεργαστεί με ελληνικές εφημερίδες όπως η “Καθημερινή”, η οποία έχει αγγλική έκδοση και έχει συχνά δημοσιεύσει εκδοτικές αποστολές από το Xinhua.
• Η ελληνική κρατική τηλεόραση και η Εθνική Διοίκηση Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης της Κίνας υπέγραψαν μνημόνιο κατανόησης στα τέλη του 2019. Έλληνες δημοσιογράφοι προσκαλούνται συχνά σε εκδηλώσεις του BRI στην Κίνα. Ωστόσο τα ελληνικά ΜΜΕ διότι
δεν διαθέτουν ανταποκριτές στην Κίνα και άρα δεν έχουν δική τους αντίληψη για τα δρώμενα στην Κίνα . Αυτό σημαίνει ότι η Ελλάδα είναι ευάλωτη στις αφηγήσεις των κινεζικών ΜΜΕ.
Τα κινεζικά ΜΜΕ παρουσιάζουν την Κίνα στην Ελλάδα ως μια καλοκάγαθη υπερδύναμη, η οποία προωθεί ένα νέο σύνολο αρμονικών διεθνών σχέσεων, βασισμένων στην ταχεία κοινωνικο-οικονομική ανάπτυξη και συνεργασία «win-win». Επιπλέον εστιάζουν στη σινο-ελληνική σχέση όπου η Κίνα εμφανίζεται ως «αληθινός φίλος που προσφέρει γενναιόδωρη βοήθεια στην Ελλάδα».
Μέχρι το 2020, δημοσιεύματα των κινεζικών ΜΜΕ αντιμετώπισαν οποιεσδήποτε κατηγορίες σχετικά με την ευθύνη του Πεκίνου για την πανδημία με παραδείγματα της βοήθειας που παρείχε η Κίνα στην Ελλάδα.
Κινεζική επιρροή στην Ελλάδα
Από τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας το 2004 και ειδικά από τότε που η COSCO ανέλαβε τη διοίκηση του λιμανιού στον Πειραιά, η Κίνα φλερτάρει το ελληνικό κοινό —με σχετική επιτυχία.
Σε αντίθεση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, η Ελλάδα δεν έχει γίνει στόχος της επιθετικής διπλωματίας του “λύκου πολεμιστή” της Κίνας (που πήρε το όνομά της από μια δημοφιλή κινεζική ταινία υπερπαραγωγής).
Ωστόσο με την πιο ήπια διπλωματία η Κίνα δείχνει ότι παίζει ένα μακροπρόθεσμο παιχνίδι στην Ελλάδα. Ο Οργανισμός Λιμένος Πειραιώς πραγματοποιεί καμπάνιες ήπιας επικοινωνίας μέσω των δικών του μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Αν και η εικόνα της Κίνας θα μπορούσε να θεωρηθεί ουδέτερη στην Ελλάδα, αυτή η μέτρια προσέγγιση έχει αποφέρει ανάμεικτα αποτελέσματα σύμφωνα με πρόσφατες δημοσκοπήσεις.
Δηλαδή:
1) Το IIER με έδρα την Αθήνα διαπίστωσε ότι η στρατηγική ήπιας ισχύος της Κίνας προς την Ελλάδα ήταν σε μεγάλο βαθμό επιτυχημένη την δεκαετία (2008 – 2018). Σύμφωνα με την έκθεσή της, η IIER διαπίστωσε ότι «το ευρύ κοινό αξιολογεί τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών πολύ θετικά. Το 2016, η συντριπτική πλειοψηφία των ερωτηθέντων (81,9%) χαρακτήρισε τις ελληνοκινεζικές σχέσεις «φιλικές» και «σχετικά φιλικές». Η ίδια έκθεση IIER διαπίστωσε επίσης ότι οι περισσότεροι Έλληνες φαινόταν να υποστηρίζουν στενότερες σχέσεις με το Πεκίνο όσον αφορά την οικονομία (83,5 %), την πολιτική (71,1 % ) και τον πολιτισμό (87,5 % ).
2) Μια άλλη μελέτη, από το Pew Research Center το 2019, βρήκε ότι οι Έλληνες, μαζί με τους Ούγγρους, είναι ίσως οι φιλικοί ευρωπαίοι απέναντι στην Κίνα: Το 26% είπε ότι ο κόσμος θα ήταν καλύτερος με την Κίνα ως ηγέτης, ενώ το 46% είπε ότι ο κόσμος θα ήταν καλύτερος με τις ΗΠΑ ως ηγέτη.
Το επόμενο έτος , το 2020 φαίνεται να ήταν ένα σημείο καμπής για την τοπική αντίληψη της Κίνας, όχι μόνο λόγω του COVID-19 αλλά και λόγω των αδέξιων προσπαθειών της Κίνας να διαμορφωθεί ως «παγκόσμιος ευεργέτης». Η συντριπτική πλειονότητα των ιατρικών προμηθειών από την Κίνα το 2020 ήταν εμπορικές παραγγελίες και όχι δωρεές. Τον Απρίλιο του 2020, μια έρευνα που διεξήχθη από την Kapa Research, διαπίστωσε ότι το 44% των Ελλήνων ερωτηθέντων κατηγόρησε την Κίνα για την πανδημία.
Κινεζικές επισκέψεις
Από το 2008, οι επισκέψεις ανώτερων Κινέζων αξιωματούχων έχουν πολλαπλασιαστεί:
– Ο πρώην πρόεδρος Χου Τζιντάο παρευρέθηκε στην τελετή υπογραφής της COSCO στον Πειραιά το 2008.
– Οι πρωθυπουργοί Wen Jiabao και Li Keqiang πραγματοποίησαν επίσημες επισκέψεις το 2010 και το 2014 αντίστοιχα.
Παράλληλα η τακτική ροή επισκεπτών περιλαμβάνει αντιπροέδρους της κυβέρνησης, υπουργούς, υφυπουργούς και επικεφαλής κρατικών εταιρειών. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η επίσκεψη του μέλους του κινεζικού Πολιτικού Γραφείου και του ανώτατου υπευθύνου εξωτερικών υποθέσεων Yang Jiechi στην Αθήνα τον Σεπτέμβριο του 2020 έλαβε περισσότερη κάλυψη στα κινεζικά ΜΜΕ παρά στον ελληνικό Τύπο.
Αναμφισβήτητα, ο Γιανγκ – ο οποίος βρισκόταν σε διπλωματική περιοδεία, συμπεριλαμβανομένης της Μιανμάρ και της Ισπανίας— έθεσε ως στόχο να γίνει ο Πειραιάς λιμάνι παγκόσμιας κλάσης.
Η θετική στροφή των κινεζικών ΜΜΕ στις σινο-ελληνικές σχέσεις δεν στοχεύει συχνά το ευρύ ελληνικό κοινό. Αντίθετα, απευθύνεται σε ηγέτες επιχειρήσεων, κυβερνητικές ελίτ ή, περιστασιακά, σε εγχώριο κινεζικό κοινό, όπως όταν ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Wei Fenghe επισκέφθηκε την Αθήνα τον Μάρτιο του 2021. Αν και συζητήθηκαν πιθανές κοινές ασκήσεις και εκπαίδευση, είναι πολύ απίθανο η Ελλάδα, χώρα του ΝΑΤΟ, θα συμμετάσχει σε στρατιωτικές ασκήσεις με τον Λαϊκό Απελευθερωτικό Στρατό (PLA). Αντίθετα, ο στόχος μιας τέτοιας επίσκεψης είναι να δείξει στο εγχώριο κοινό της Κίνας ότι το Πεκίνο έχει διεθνείς φίλους πρόθυμους να συνεργαστούν.
Συμπεράσματα
Κοιτάζοντας τους κινεζικούς χάρτες του BRI, ο Πειραιάς βρίσκεται πάντα στο κέντρο του Θαλάσσιου Δρόμου του Μεταξιού και αποτελεί το «κεφάλι του δράκου».
Εξάλλου, η οικοδόμηση μιας ισχυρής θαλάσσιας δύναμης έχει γίνει εθνικός στόχος για την Κίνα. Πριν από την πανδημία, η Κίνα έβλεπε τη συμφωνία του Πειραιά ως μια «ιστορική ευκαιρία» για αναβίωση της Ευρασίας». Όπως η Ουγγαρία ή πολλές χώρες στα Βαλκάνια, η Ελλάδα επιλέχθηκε ως μέρος μιας κινεζικής σφαίρας επιρροής στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Χάρη στις μεγάλες κινεζικές επενδύσεις, αυτό φαίνεται να εξακολουθεί να αποτελεί προτεραιότητα.
Το αποτέλεσμα μιας τέτοιας πολιτικής, ωστόσο, παραμένει ασαφές.
• Πρώτον, η Ελλάδα παραμένει απασχολημένη με το χειρισμό των περιφερειακών της διαφωνιών πρωτίστως με την Τουρκία. Χρειάζεται τη διπλωματική και στρατιωτική υποστήριξη του ΝΑΤΟ και της ΕΕ για να αντιμετωπίσει τη στρατιωτική απειλή.
• Δεύτερον, όπως συμβαίνει συχνά με τα κινεζικά επενδυτικά σχέδια, η πραγματικότητα απέχει παρασάγγας από την αρχική πρόταση. «Η Κίνα επένδυσε στο λιμάνι του Πειραιά σε μια εποχή που κανείς δεν ενδιαφέρθηκε και ήταν μια επιτυχημένη επένδυση», είπε ο πρώην Μητσοτάκης σε πρόσφατη συνέντευξή του. «Όμως- συνέχισε- η Ελλάδα δεν εξαρτάται ιδιαίτερα από τις κινεζικές επενδύσεις».
Tα τελευταία συμβάντα και το απεργιακό κύμα στο λιμάνι του Πειραιά καταδεικνύουν ότι τα προβλήματα συνεχίζουν να συσσωρεύονται. γύρω από τη συμφωνία της COSCO. Οι εργαζόμενοι και οι παράγοντες του Πειραιά είναι σήμερα πιο ευαίσθητοι από την αυταρχική παρουσία της COSCO.
Η Ελλάδα παρά τις στενές επαφές τόσο με τη Ρωσία, όσο και με την Κίνα, παραμένει σταθερά αγκυροβολημένη στους παραδοσιακούς δυτικούς θεσμούς και συμμαχίες.
Η Κίνα έχει εμπλακεί σ´ ένα μακροπρόθεσμο παιχνίδι με την Ελλάδα, καθώς το Πεκίνο εξακολουθεί να την θεωρεί πολύτιμο κόμβο και εταίρο στην Ευρώπη. Ο τρόπος με τον οποίο η Κίνα συνεργάζεται με την Ελλάδα για σχεδόν δύο δεκαετίες δείχνει ξεκάθαρη δέσμευση στο μακροπρόθεσμο σχέδιό της για ισχυρή παρουσία στην Μεσόγειο.
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)
