Στις περισσότερες χώρες, σύμφωνα με την McKinsey, οι δαπάνες του δημόσιου τομέα αντιπροσωπεύουν το 35% έως το 60% του ΑΕΠ. Αυτό σημαίνει ότι ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους είναι ο μεγαλύτερος μετασχηματισμός που μπορεί να υπάρξει. Η γρήγορη πρόοδος όμως, απαιτεί ευκίνητες (agile), διεπιστημονικές ομάδες που μπορούν γρήγορα να μετατρέψουν μια ιδέα σε εφαρμογή. Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται είναι: Μπορούν οι ευέλικτες ομάδες να δημιουργήσουν ένα τεράστιο έργο πριν ακόμα αυτό – το έργο – προκαθοριστεί και σχεδιαστεί με συγκεκριμένο, εγκεκριμένο και κοστολογημένο
Σχέδιο δράσης (actionplan);
Τον Μάρτιο, η Εσθονική κυβέρνηση χρησιμοποίησε μια μοναδική ψηφιακή προσέγγιση για την αντιμετώπιση της πανδημίας και διοργάνωσε μια εκδήλωση «Hackthe Crisis», το crowdsourcingideas από το ευρύ κοινό. Μέσα σε έξι ώρες, κατατέθηκαν 96 ιδέες από περισσότερα από 830 άτομα μέσω ενός online collaborationhub. Σήμερα η Εσθονία έχει αναπτύξει 27 ομάδες για να εργαστούν σε «moonshotideas» για την αντιμετώπιση της κρίσης ή για να βελτιώσουν τη θέση της Εσθονίας στη μετά κρίση εποχή. Οι ιδέες κυμαίνονται από την ψηφιακή διδασκαλία, στην ηλεκτρονική υγειονομική περίθαλψη, τις τέχνες και τον πολιτισμό, τη μεταρρύθμιση στους κανονισμούς του χώρου εργασίας για την υποστήριξη της ευέλικτης εργασίας, και του κοινωνικού εθελοντισμού.
Στον Καναδά, ο covid-19 έχει επισπεύσει την υιοθέτηση μιας digital first νοοτροπίας σε όλο τον δημόσιο τομέα. Ιστορικά, digital ήταν μία από τις πολλές επιλογές υπηρεσιών, αλλά τώρα συχνά αντιπροσωπεύει τη μόνη επιλογή. Αυτό που βρισκότανε σε συζητήσεις σχετικά με το “πότε” ο Καναδάς θα είναι πλήρως συνδεδεμένος, έχουν μετατραπεί σε συγκεκριμένη χρηματοδότηση, χρονοδιαγράμματα σε όλα τα επίπεδα της κυβέρνησης. Οι ψηφιακές ταυτότητες των πολιτών, η δημόσια υιοθέτηση του cloud, η αποδοχή ενός mobile εργατικού δυναμικού, όλες οι αλλαγές βρίσκονται τώρα στο τραπέζι και η παράδοση / υλοποίηση αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς σε όλη την επικράτεια. Η επαρχία της Νέας Σκωτίας, για παράδειγμα, έχει δεσμευτεί να συνδέσει σχεδόν όλους τους πολίτες και τις επιχειρήσεις της κατά τους επόμενους 12 μήνες, να αυξήσει δραματικά την τηλεϊατρική και άλλες κυβερνητικές υπηρεσίες όπου διαμένουν οι πολίτες.
Στην Αυστραλία, το Υπουργείο Παιδείας για την πολιτεία της Νέας Νότιας Ουαλίας έχει ξεκινήσει μια ψηφιακή στρατηγική για τα σχολεία ώστε να βοηθήσει τους μαθητές να εκπαιδευτούν μέσω εξατομικευμένων και ευέλικτων προγραμμάτων, παρέχοντας ταυτόχρονα στους εκπαιδευτικούς υποστήριξη για την παροχή πλουσιότερων μαθησιακών εμπειριών. Η στρατηγική αυτή αποσκοπεί επίσης στην καλύτερη σύνδεση των γονιών με το μαθησιακό ταξίδι του παιδιού τους.
Το κράτος
Οι ωραίες αυτές ιστορίες προσκρούουν στη χώρα μας, σε διαφορετικά τείχη άγνοιας, φοβίας, αγκυλώσεων και αταβισμού, που δεν εκπορεύονται μόνο από τη μειοψηφία των «ψεκασμένων» αλλά και από χείλη πολιτικών μιας ευρείας βεντάλιας απόψεων. Η τεχνοφοβία (τεχνολογική φοβία) αποτελούσε ανέκαθεν ανάχωμα των μηχανισμών -κομματικών, συνδικαλιστικών κ.ά. – και εύκολο εφόδιο στη φαρέτρα του λαϊκισμού. Τελικά, από τα αρέσκοντα τοις φιλοσόφοις, θα περίμενα να μάθω, ποια βιομηχανική επανάσταση δεν είχε απώλεια θέσεων εργασίας και ποια δεν δημιούργησε νέες.
Από την άλλη πλευρά οι πολιτικές ηγεσίες κατακλύζονται από το «άγχος» παρουσίασης γρήγορων – δηλαδή quickwins – αποτελεσμάτων, έστω και εάν αυτά ορισμένες φορές εντάσσονται απλά σε επικοινωνιακό επίπεδο. Η στρατηγική όμως είναι σχέδιο με αρχή και τέλος, με δράσεις συγκεκριμένες, με χρονοδιαγράμματα και κοστολόγηση (2η επανάληψη προς εμπέδωση).
Παράδειγμα, στο νόμο πλαίσιο που πρόσφατα πέρασε από την Βουλή των Ελλήνων (Ν. 4727/2020 – ΦΕΚ Α 184 – 23.09.2020) στο άρθρο 90 υπάρχει το Εθνικό Μητρώο Διαδικασιών, Διαδικασιών με σκοπό την καταγραφή, την αποτύπωση και μοντελοποίηση των ψηφιακών ή φυσικών διοικητικών διαδικασιών του δημόσιου τομέα, καθώς και την καταγραφή και αποτύπωση των απαιτούμενων στοιχείων και πληροφοριών… Οι φορείς του δημοσίου τομέα με αρμοδιότητα θεσμοθέτησης διοικητικών διαδικασιών υποχρεούνται να προβαίνουν στην αρχική καταχώριση και την καταχώριση κάθε μεταγενέστερης μεταβολής τους, η οποία εμπίπτει στην αρμοδιότητά τους, εντός τριών (3) μηνών από την θεσμοθέτησή τους ή την μεταβολή τους.
Αυτό ονομάζεται Δημοκρατία. Αυτό ονομάζεται Διαφάνεια. Αυτό προφυλάσσει τον πολίτη, τον επιχειρηματία και τον Δημόσιο Λειτουργό, προφυλάσσει τις κοινωνίες από ένα φαύλο κύκλο αποτυχημένων σχέσεων αγάπης, μίσους και – ίσως και – διαπλοκής.
Η Αγορά
Είναι προφανές, όπως προανέφερα, ότι ο «μεγάλος» πελάτης είναι το Ελληνικό Δημόσιο, σχεδόν σε όλες τις δραστηριότητες. Είτε αυτό αφορά υποδομές, είτε λογισμικό, είτε υπηρεσίες. Οι λάτρεις της σύγχρονης ιστορίας, είναι εύκολο να ανατρέξουν λίγα χρόνια πίσω και να αναγνωρίσουν τις μεγάλες παθογένειες από «πολιτικές» προμηθειών, αποτυχημένων έργων και άλλων τεράτων που θα έλεγε και ο Ουμπέρτο Έκο. Και εδώ βέβαια «κολλάει» αυτό που είπε ο Winston Churchill, ότι «η επιτυχία περνά από αποτυχία σε αποτυχία χωρίς την απώλεια ενθουσιασμού» αρκεί να αποτελεί επιτυχία και όχι ένα patchworkανεξάρτητων έργων και συστημάτων, λειτουργικών ή μη, αλλά (καλό)πληρωμένων.
“Today’s big tech companies have too muc hpower – too much power over our economy, our society, and our democracy,” είπε η Γερουσιαστής της Μασαχουσέτης Elizabeth Warren, και βεβαίως δεν αναφέρετε στην Ελλάδα, αλλά στους παγκόσμιους κολοσσούς. Η Ελλάδα δεν είναι οικονομία με βάθος που να δικαιολογεί τέτοια συσσώρευση. Είναι ρηχή και πεπερασμένη. Εμείς δεν έχουμε πολυεθνικές εταιρείες και μάλλον δεν θα αποκτήσουμε ποτέ. Ο γιγαντισμός όμως, τηρουμένων των αναλογιών συμβαίνει και είναι ένα μεγάλο ερωτηματικό για την άμεσο μέλλον.
Συμπέρασμα
Σήμερα προσπάθησα να θέσω μια σειρά από προβληματισμούς που σαφώς θα μπορούσαν να επηρεάσουν τον ψηφιακό μετασχηματισμό της πατρίδας μας. Εάν θέλουμε να δημιουργήσουμε πολιτικές συνέχειας, πρέπει σε υψηλό πολιτικό επίπεδο να βρεθεί μια πλατφόρμα συμφωνιών συναίνεσης, με ορίζοντα δεκαετίας. Χρειαζόμαστε ένα «πλάνο» όπως είπε και ο Θεοδόσης Τάσιος (φιλόσοφος, μηχανικός και καθηγητής του ΕΜΠ), ένα πλάνο που θα συμπεριλαμβάνει όλους και θα στοχεύει σε όλους, με πρωταγωνιστές το κράτος, την ιδιωτική οικονομία και την κοινωνία που τελικά θα πρέπει να εισπράξει την ευμάρεια και θα καταναλώσει τον δικό της παραγόμενο πλούτο.
Ο Νίκος Ροδόπουλος είναι Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος OnLineDataAE, Πρόεδρος Ελληνικής Εταιρείας Logistics και Μέλος Γενικού Συμβουλίου ΣΕΒ
