Το σκάνδαλο πολιτικού χρηματισμού στο οποίο – απ’ ό,τι τα μέχρι στιγμής στοιχεία της εισαγγελίας των Βρυξελλών δείχνουν- πρωτοστατούσε η ευρωβουλευτής Εύα Καϊλή, κατέπληξε ακόμη και τους πιο υποψιασμένους. Ακόμη και αυτούς τους «ρομαντικούς» που ακόμη και μετά την έναρξη του μουντιάλ επέμεναν στην καταδίκη της ανάθεσής του στο βάρβαρο Κατάρ. Ελπίζω αυτή η εξέλιξη να συνετίσει όλους όσοι στα καθ’ ημάς σκέπτονται να υποβάλλει η χώρα μας κοινή πρόταση με την Αίγυπτο και τη Σαουδική Αραβία για να συνδιοργανώσουν το Παγκόσμιο Κύπελλο του 2030. Εκτός κι αν υπάρχουν ή βρεθούν και άλλες Εύες.
Το πρόβλημα έχει μια ατομική και μια πολιτική διάσταση. Η ατομική αφορά καθένα από τους πολιτικούς που εμπλέκονται στο σκάνδαλο, οι οποίοι μέχρι στιγμής ανήκουν όλοι στο Κόμμα των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών. Την Εύα Καϊλή την ανέδειξαν από την αφάνεια ο εθνικιστικός της λόγος («δεν θα αποκαλέσω ποτέ τους σκοπιανούς με άλλο όνομα» «Ξεπουλάνε και την ψυχή τους οι συμπλεγματικοί, για να γίνουν αποδεκτοί στους έξω. Με ποιο δικαίωμα; Εθνομηδενιστές, εκδικητικοί, μοιραίοι»). Αλήθεια πόση Σοσιαλδημοκρατία υπάρχει σ’ αυτές τις δηλώσεις; Βεβαίως υπήρχε ένα ακόμη όνομα με το οποίο θα μπορούσε να ονοματίσει τους «σκοπιανούς». Γυφτοσκοπιανοί. Πώς της διέφυγε; Μάλλον θα είχε στη Ρωσία και το Κατάρ το νου της. Γιατί την ανέδειξε και η κρυφή ή φανερή εκ μέρους της σύνδεση με καθεστώτα όπως αυτό του Πούτιν και των καταριανών πριγκίπων. Έτσι στην ψηφοφορία για το χαρακτηρισμό της πουτινικής δικτατορίας ως τρομοκρατικό κράτος χάθηκε κάπου στα κενά των εδράνων, ενώ δεν χάθηκε, αντικαθιστώντας άλλο μέλος της αντίστοιχης Επιτροπής, όταν χρειάστηκε να ψηφίσει υπέρ της χορήγησης ελεύθερης βίζας στους καταριανούς πλουτοκράτες.
Το πρόβλημα δεν ήταν, αν θα πάει ή όχι η Εύα Καϊλή στη Νέα Δημοκρατία, αλλά πως ένας άνθρωπος με τέτοιες απόψεις ήταν στο σοσιαλδημοκρατικό χώρο. Και καλά στην Ελλάδα με την «ημιαίμη» Σοσιαλδημοκρατία της. Στους Ευρωπαίους Σοσιαλιστές και Δημοκράτες όμως; Αρκεί ότι ήταν μέλος του ΠΑΣΟΚ; Η Καϊλή διεγράφη τόσο από την ευρωσοσιαλιστική ομάδα όσο και από το ΠΑΣΟΚ. Αργά. Πολύ αργά. Στο ΠΑΣΟΚ θα έπρεπε να θεωρηθεί ξένο σώμα από τη στιγμή που έκανε τις υπέρ Κατάρ κατάπτυστες δηλώσεις, στην ευρωσοσιαλιστική ομάδα να μην είχε μπει ποτέ. Αντιθέτως αυτή την πρότεινε για Αντιπρόεδρο. Καβάλα στο άλογο θα ήταν το ΠΑΣΟΚ- ΚΙΝΑΛ, αν είχε αμέσως δηλώσει πως οι αναφορές της στους εργασιακούς καταριανούς παραδείσους ήταν ξένες προς αυτό. Όχι, το διεστραμμένο μυαλό μου δεν πάει ως εκεί να ζητάω από το ΠΑΣΟΚ να καταδικάσει και τις δηλώσεις της για τους ακατανόμαστους γείτονες και τους καθ’ ημάς «εθνομηδενιστές»! Εξάλλου τι «πατριωτικό» θα ήταν, αν έφτανε μέχρι εκεί!!!
Πέραν από την ατομική πλευρά του το σκάνδαλο έχει και την πολιτική του. Αυτήν που θα έπρεπε να αναδείξει ο ηγέτης του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ και όχι να συγχέει δυο διαφορετικά πράγματα: Τις ατομικές πολιτικές επιλογές της ευρωβουλευτού και το σκάνδαλο χρηματισμού για πώληση πολιτικών εκδουλεύσεων. Ποια είναι αυτή η πολιτική πλευρά; Στην περίοδο της ολιγαρχικής δημοκρατίας τον 19ο αιώνα δικαίωμα ψήφου είχαν μόνο οι εύποροι. Οι οικονομικά ισχυροί ήταν και πολιτικά ισχυροί. Πολιτικοί ήταν μόνο οι πλούσιοι. Κανείς μη πλούσιος δεν μπορούσε να γίνει ισχυρός πολιτικός. Με τη μαζικοποίηση της πολιτικής στον 20ο αιώνα και την καθιέρωση του καθολικού δικαιώματος ψήφου, οι πολιτικοί διαχωρίζονται από τους οικονομικά ισχυρούς, τόσο πολύ ώστε πολλές φορές οι επιχειρηματίες να έχουν περισσότερο την ανάγκη των πολιτικών απ’ όσο το αντίθετο.
Σήμερα όμως που μεταβήκαμε από τα μαζικά-πολυσυλλεκτικά κόμματα στα κόμματα-καρτέλ, από την εποχή της σύγκρουσης των ιδεών στην εποχή της απαξίωσης των ιδεών ή πιο πρακτικά από την εποχή της σύγκρουσης των προγραμμάτων στην εποχή της σύγκρουσης των υποσχέσεων και των τηλεοπτικών εκστρατειών, στην εποχή που κυρίαρχη σημασία έχει η κυριαρχία στα παραδοσιακά και στα σύγχρονα μέσα μαζικής επικοινωνίας, η πολιτική έγινε πολύ ακριβή. Οι γιγάντιες προεκλογικές εκστρατείες δεν μπορούν να γίνουν χωρίς χρήμα. Τι κάνει το Ευρωκοινοβούλιο ένα σώμα που υποτίθεται πως θα ήταν το πρόπλασμα της Ομοσπονδιακής Ευρώπης να έχει γίνει πάροχος παχυλών μισθών και ταξιδιών αναψυχής, το λιγότερο; Όσο οι πολιτικοί χρειάζονται περισσότερο χρήμα, τόσο οι Μεγάλες Εταιρείες και τα αυταρχικά καθεστώτα τούς χρησιμοποιούν για πράγματα που εμφανώς δεν συνάδουν με το πνεύμα του Κράτους Δικαίου.
Αν η μετάβαση στη νεωτερικότητα σήμαινε απελευθέρωση του ανθρώπου από τις προσωπικές εξαρτήσεις και είσοδο στις εμπράγματες οικονομικές δεσμεύσεις, η μετάβαση στη μεταδημοκρατική νεωτερικότητα μας επιστρέφει στις προσωπικές εξαρτήσεις, χωρίς να καταργεί- το αντίθετο- τις εμπράγματες οικονομικές. Επιστρέφουμε στον 19ο αιώνα των πλούσιων πολιτικών; Ναι αν κρίνουμε από το παράδειγμα των ΗΠΑ. Εκεί το 2018 η μέση περιουσία των Γερουσιαστών ήταν 3,2 εκατομμύρια δολάρια και των Μελών της Βουλής των Αντιπροσώπων 900.000. Ασύλληπτα ποσά για την αμερικανική πάλαι ποτέ μεσαία τάξη. Η οικονομία και οι επιχειρήσεις «απεξαρτώνται» όλο και περισσότερο από την πολιτική, ενώ η πολιτική εξαρτάται όλο και περισσότερο από την οικονομία και το πολιτικό χρήμα. Είναι δύσκολο πλέον να βρει κανείς θέση στα βουλευτικά έδρανα, αν δεν είναι ο ίδιος πλούσιος ή αν δεν έχει τη στήριξη κάποιων πλουσίων. Και φυσικά καμία στήριξη δεν δίνεται άνευ ανταλλαγμάτων. Αν δεν υπάρξει γερό χαλινάρι στις υπέρογκες πολιτικές δαπάνες, τόσο και θα στρώνεται το έδαφος σε ακραίες «αριστερές και δεξιές» φωνές, οι οποίες εμφανίζονται σαν Ρομπέν των Φτωχών και τόσο θα επιζητούν οι πολίτες τη θαλπωρή του λαϊκισμού των ακροδεξιών νατιβιστικών αποκλεισμών. Δυστυχώς για την Πολιτική και τους πολίτες.
(Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι δρ Κοινωνιολογίας)
