Με πρόσφατη ανακοίνωση του το Υπουργείο Οικονομικών ενημέρωσε ότι μετά την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης για το μόνιμο καθεστώς ΦΠΑ στην ΕΕ, δίνεται πλέον η δυνατότητα για επαναφορά των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά, από το 2025. Αυτό βέβαια, αν και εφόσον, οι δημοσιονομικές συνθήκες το επιτρέψουν. Με αυτή την ανακοίνωση που βρίθει ανακριβειών η Κυβέρνηση εκδίδει μια μεταχρονολογημένη επιταγή προς τους νησιώτες, η οποία υπερβαίνει την θητεία της, μοιράζοντας ανέξοδα υποσχέσεις.
Το ερώτημα που τίθεται λοιπόν είναι το κατά πόσο το σημερινό Ευρωπαϊκό πλαίσιο επιτρέπει την επαναφορά των μειωμένων συντελεστών. Μήπως όντως πρέπει να περιμένουμε το 2025; Η απάντηση είναι απλή και ξεκάθαρη, το κείμενο που εγκρίθηκε από το Ecofin, αναπαράγει το λεκτικό του άρθρου 120 της εν ισχύ οδηγίας 2006/112/ΕΚ για τους προσωρινούς συντελεστές ΦΠΑ στην ΕΕ. Επομένως η κυβέρνηση έχει, ακόμα και σήμερα, τη δυνατότητα επαναφοράς των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά. Είναι προφανές ότι η επίκληση της έναρξης εφαρμογής της νέας οδηγίας το 2025 είναι πρόφαση για να μην προχωρήσει σε άμεση εφαρμογή του μέτρου. Για μια ακόμα φορά αποδεικνύεται ότι το κυρίαρχο δόγμα αυτής της κυβέρνησης είναι η επικοινωνία και όχι η ουσία.
Αν πραγματικά η κυβέρνηση εννοεί τα όσα λέει, δεν έχει απλά να εφαρμόσει το ισχύον θεσμικό πλαίσιο και να επαναφέρει την έκπτωση του 30% στους συντελεστές ΦΠΑ στα νησιά. Σε αντίθετη περίπτωση οι πανηγυρισμοί είναι στάχτη στα μάτια των νησιωτών.
Ιδιαίτερα σήμερα που οι επιχειρήσεις και οι πολίτες των νησιών πλήττονται από το κύμα ακρίβειας και τις επιπτώσεις της πανδημίας στον Τουρισμό, η επαναφορά των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά μπορεί να αποτελέσει μια σημαντική ανάσα.
Η αλήθεια είναι ότι ενώ ακούμε διαρκώς για μέτρα ενίσχυσης των νησιών, το μόνο που έμπρακτα έχουμε δει από την Κυβέρνηση της ΝΔ είναι η απαξίωση του μοναδικού μέτρου νησιωτικής πολιτικής που έχει ασκηθεί στη χώρα μας, του Μεταφορικού Ισοδύναμου. Οι καθυστερήσεις των πληρωμών σε επιβάτες και επιχειρήσεις έχουν ξεπεράσει κάθε όριο ανοχής των νησιωτών, ενώ μέσα σε μια νύχτα κατήργησε και τον πυλώνα επιδότησης της τιμής των καυσίμων στα μικρά νησιά, με αποτέλεσμα σήμερα οι τιμές της αμόλυβδης να έχουν ξεπεράσει κατά πολύ τα 2 €/λτ.
Το καλόπιστο ερώτημα που τίθεται από ένα κάτοικο της ηπειρωτικής Ελλάδας είναι το γιατί θα πρέπει να ασκούνται εξειδικευμένες πολιτικές για τα νησιά. Για ποιο λόγο τα νησιά και οι νησιώτες θα πρέπει να τυγχάνουν προνομιακής μεταχείρισης; Είναι ένα απόλυτα λογικό ερώτημα το οποίο όμως ξεχνά τι σημαίνει να ζεις σε ένα τόπο όπου η πρόσβαση σε αυτονόητα αγαθά, όπως η υγεία, η εκπαίδευση, η εξυπηρέτηση από μια Δημόσια Υπηρεσία, εξαρτώνται από τα δρομολόγια του πλοίου και τον καιρό. Κάθε προϊόν που στα αστικά κέντρα πωλείται σε αφθονία, δεν είναι αυτονόητο ότι υπάρχει στο νησί, ενώ από την άλλη είναι δεδομένο ότι θα έχει αυξημένο κόστος, λόγω του υψηλού κόστους μεταφοράς.
Αυτόματα έρχεται το αναπόδραστο ερώτημα: Τότε γιατί καταργήθηκαν οι μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ στα νησιά του 2015;
Το καθεστώς των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ αποτέλεσε, όπως φαίνεται και στο ΔΤ του ΥΠΟΙΚ, μια εμμονή της επιτροπής, η οποία στη μεγάλη της πλειοψηφία πρόσκειται στην δεξιά πολιτική οικογένεια στην οποία ανήκει και το κυβερνών κόμμα. Καθ’ όλη τη διάρκεια των διαπραγματεύσεων οι συντηρητικές κυβερνήσεις της Ευρώπης επέμεναν στην κατάργηση του ειδικού καθεστώτος ΦΠΑ στα νησιά.
Δεν μπορεί κανείς να ξεχάσει σε ποιο πλαίσιο επεβλήθη στην κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ η εφαρμογή του μέτρου αυτού:
1. Δέσμευση για την κατάργηση τους από την κυβέρνηση Σαμαρά- Βενιζέλου, μέσω του email Χαρδούβελη
2. Ασφυκτικό πλαίσιο χρεοκοπίας στην οποία είχαν οδηγήσει τη χώρα οι πολιτικές των κυβερνήσεων ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
3. Αρρύθμιστο χρέος
4. Αδυναμία δανειοδότησης από τις αγορές
Σήμερα, μετά την έξοδο από τα μνημόνια το 2018 που η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ κατόρθωσε, η χώρα έχει σαφώς καλύτερες δημοσιονομικές δυνατότητες και επομένως η επίκληση βελτίωσης των οικονομικών δεδομένων της χώρας, δεν αποτελεί δικαιολογία για την μη επαναφορά.
Εν κατακλείδι, αν πραγματικά η κυβέρνηση θέλει να υιοθετήσει το μέτρο της επαναφοράς των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά, μπορεί και πρέπει να το κάνει τώρα. Σε αντίθετη περίπτωση, περισσεύει ο πολιτικός αριβισμός και υπολείπεται σημαντικά η πολιτική βούληση.
Ο Νεκτάριος Σαντορινιός είναι πρώην αναπληρωτής Υπουργός Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής, Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ Δωδεκανήσου
