Ο Sheldon S. Wolin υποστηρίζει πως στις σύγχρονες δυτικές δημοκρατίες ζούμε σε περιβάλλον «διαχειριστικής δημοκρατίας», όπου εντός της αναπτύσσεται ένας ανεστραμμένος ολοκληρωτισμός που εκφυλίζει τους αντιπροσωπευτικούς θεσμούς (SheldonS. Wolin, Democracyincorporated. Manageddemocracyandthespecterofinvertedtotalitarianism, PrincetonUniversityPress, 2010, σ. 52).
Κλασικό παράδειγμα η απόφαση του Μακρόν να εκμεταλλευτεί τις εξουσίες που του δίνει το Γαλλικό Σύνταγμα (άρθρο 49 παράγραφος 3) και να περάσει τη «μεταρρύθμιση» για την αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης των Γάλλων πολιτών με απλή υπογραφή του Προέδρου, χωρίς να ψηφιστεί από το Κοινοβούλιο. Δεν κρίνω εδώ το αν είναι ή όχι αναγκαία η διετής αύξηση της ηλικίας συνταξιοδότησης.
Το ζήτημα δεν αφορά το ασφαλιστικό. Η δήλωση της πρωθυπουργού Ελιζαμπέτ Μπορν πως οδηγήθηκαν σ’ αυτή την απόφαση, γιατί δεν είχαν εξασφαλίσει την πλειοψηφία, φωτογραφίζει όλον αυτόν τον «ανεστραμμένο ολοκληρωτισμό». Πού να ήξερε όμως η πρωθυπουργός της Γαλλίας πως θα έβρισκε στην Ελλάδα πολλούς περισσότερους υποστηρικτές απ’ ότι στη χώρα της. Κατ’ αυτούς αν οι κατά μιας μεταρρύθμισης είναι πλειοψηφία, τότε κανένα πρόβλημα αν καταργηθούν οι κοινοβουλευτικές διαδικασίες.
Το να προσελκυστούν επενδύσεις, να μην υπάρχουν ελλείμματα, να δοθεί κακό παράδειγμα και επικρατήσει ο ΣΥΡΙΖΑ, είναι γι’ αυτούς πιο ισχυρά επιχειρήματα από την εκ μέρους του Μακρόν περιφρόνηση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών που γίνεται έστω και νομότυπα, αφού όντως το άρθρο 49.3 του δίνει τη δυνατότητα. Δυνατότητα που για να είμαι δίκαιος είχε χρησιμοποιήσει και ο σοσιαλιστής Ολάν το 2015, με πρωθυπουργό τον Μανουέλ Βαλς, για οικονομικό νομοσχέδιο. Αλλά και μεταξύ του Μαΐου του 1988 και του Μαΐου του 1991 ο τότε πρωθυπουργός της χώρας, πάλι σοσιαλιστής, Μισέλ Ροκάρ-επί προεδρίας Μιτεράν- επικαλέστηκε 28 φορές το άρθρο 49.3. Στην ιστορία της Πέμπτης Γαλλικής Δημοκρατίας από το 1958 έχει γίνει χρήση αυτού του άρθρου 86 φορές. Δεν είναι λίγο. Και δεν αποτελεί και τίτλο τιμής για τη Γαλλική Δημοκρατία. Βεβαίως στο Γαλλικό Σύνταγμα υπάρχει η δικλείδα της πρότασης μομφής, η οποία αν περάσει η κυβέρνηση παραιτείται.
Η αντιπολίτευση επί Ροκάρ προχώρησε σε πρόταση ψήφου δυσπιστίας 5 φορές. Και τις 5 φορές απορρίφθηκε. Παρόλα αυτά το να περνά νόμος εκτός του Κοινοβουλίου, δεν το λες και δημοκρατική διαδικασία.
Επομένως η απόφαση Μακρόν είναι νομότυπη, αλλά ότι είναι νόμιμο δεν είναι και δημοκρατικό. Τ’ ότι είναι ψηφισμένα τα άρθρα ενός Συντάγματος δεν τα κάνει αυτομάτως και δημοκρατικά. Και το άρθρο 49.3 είναι προδήλως ένα αντιδημοκρατικό άρθρο. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς «ακροαριστερός» ή «ακροδεξιός» για να εναντιωθεί στη χρήση του. Αρκεί να είναι δημοκράτης. Όπως δημοκράτες δηλώνουν όλοι αυτοί που στα καθ’ ημάς στηρίζουν τον Μακρόν, οι οποίοι μάλιστα ανησυχούν σφόδρα μήπως επανέλθει στην εξουσία ο ΣΥΡΙΖΑ και αυτή τη φορά καταργήσει τη δημοκρατία. Όχι ότι η φωλιά αυτού του κόμματος είναι καθαρή από απόπειρες χειραγώγησης της δικαστικής εξουσίας και των ΜΜΕ, αλλά δεν επιχείρησε να παρακάμψει τις κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες. Όχι ότι το λενινιστικό-σταλινικό «έχουμε την κυβέρνηση, όχι όμως και την εξουσία» δεν δημιουργεί ένα σφίξιμο στην καρδιά κάθε δημοκράτη, αλλά απ’ εκεί ως το να εγκρίνεις αυτό που γίνεται από τον Μακρόν, η απόσταση είναι όση από τη Δημοκρατία στα «καλαμπούρια» μαζί της. Η παράκαμψη του Κοινοβουλίου δεν είναι προεδρική Δημοκρατία, ούτε καν προεδροκεντρισμός της δημοκρατίας (presidentialization), μάλλον συνταγματική μοναρχία θυμίζει. Εδώ μιλάμε για ακύρωση της δεδηλωμένης. Αυτό δεν ανησυχεί τους «φίλους της δημοκρατίας»; Εκτός και αν είναι «δημοκράτες α λα καρτ».
Αυτοί οι «φίλοι της δημοκρατίας», ενώ «ανησυχούν», μήπως και επιστρέψει ο ΣΥΡΙΖΑ στην εξουσία και «κινδυνέψει» η δημοκρατία, θεωρούν θεμιτά όσα συμβαίνουν στη Γαλλία. Την κριτική στον Μακρόν την εκλαμβάνουν ως στήριξη στον ΣΥΡΙΖΑ. Μη μου πείτε πως κάπως έτσι δεν «σκεπτόταν» και ο σταλινισμός; Αν λες ότι και ο εχθρός σου, ψάξε το λάθος σου, υποστήριζαν οι σταλινικοί. «Αν ισχυρίζεσαι σήμερα στην Ελλάδα πως υπάρχει πρόβλημα δημοκρατίας, συμπλέεις με τον ΣΥΡΙΖΑ» λένε οι «δημοκράτες α λα καρτ». Αυτοί κάνουν πως δεν καταλαβαίνουν πως το δίλημμα δεν είναι χρεοκοπία ή δημοκρατία, αλλά δημοκρατία ή χρεοκοπημένη δημοκρατία. Το δίλημμα δεν είναι το αν θα χρεοκοπήσει η Γαλλία ή η Ελλάδα που το 2001 αντιτάχθηκε στην μεταρρύθμιση Γιαννίτση, αλλά αν θα χρεοκοπήσει η δημοκρατία. Και στην Ελλάδα μπορεί το 2010 να χρεοκόπησε η οικονομία, μιας και η κυβέρνηση Σημίτη δεν άντεξε την πίεση και απέσυρε την πραγματικά σωτήρια μεταρρύθμιση Γιαννίτση, άντεξε όμως, παρά τους κλυδωνισμούς της, η δημοκρατία. Στη Γαλλία μπορεί να μη χρεοκοπήσει το ασφαλιστικό της σύστημα, είναι σίγουρο όμως πως με την απόφαση Μακρόν, παρά το νομότυπο της απόφασης, κινδυνεύει με χρεοκοπία η δημοκρατία. Χρεοκοπία από την οποία απειλούνται και οι καθ’ ημάς «δημοκράτες α λα καρτ».
(Ο Γιώργος Σιακαντάρης διετέλεσε επιστημονικός διευθυντής στο ΙΣΤΑΜΕ)
