Τα χρόνια που ακολούθησαν μέχρι και τον Οκτώβριο του 2009 έγινε ακριβώς το αντίθετο: μια αλόγιστη δημοσιονομική πολιτική τίναξε τη μπάνκα στον αέρα, εκτίναξε το έλλειμμα το 15% και επέφερε την (άτυπη) χρεοκοπία, την οποία διαχειρίστηκαν άλλες κυβερνήσεις. Η συνέχεια είναι γνωστή.
Υπάρχει κίνδυνος να επαναληφθεί αυτό σήμερα. Ας δούμε τα δεδομένα:
Πρώτον, η σημερινή κυβέρνηση γνωρίζει τι συνέβη στο πρόσφατο παρελθόν. Ο κ. Μητσοτάκης γνωρίζει πώς μια κυβέρνηση του δικού του κόμματος οδήγησε στη χρεοκοπία.
Επομένως, δεν έχει(θεωρητικά) κανένα περιθώριο να επαναλάβει τα ίδια λάθη.
Δεύτερον, η νέα χρεοκοπία, αν επέλθει, δεν θα οφείλεται σε άγνοια ή απερισκεψία μέσα σε περιβάλλον ευμάρειας, όπως την περίοδο 2007-2009. Το αντίθετο. Θα επέλθει, αν επέλθει, μόλις η χώρα βγήκε από την δεκάχρονη διεθνή επιτήρηση και έχοντας ελπίδες ότι κάτι καλύτερο μπορεί να περιμένει. Γι’ αυτό και θα είναι πιο οδυνηρή.
Τρίτον, η χρεοκοπία θα επέλθει διότι οι ανατροπές που φέρνει η πανδημία μπορεί να αποδειχτούν μεγαλύτερες από αυτές του 2009. Το θετικό είναι ότι σήμερα η Ελλάδα δεν ξεκινάει με θηριώδες έλλειμμα(αντίθετα, έχει και μαξιλάρι ασφαλείας) και μπορεί να δανειστεί. Το αρνητικό είναι ότι το πλήγμα στην οικονομία μπορεί να είναι τέτοιο που και το «μαξιλάρι» να εξουδετερώσει και τις (όποιες) αναπτυξιακές προοπτικές να ανακόψει. Μάλιστα, αν η ύφεση εξελιχθεί με βάση το χειρότερο σενάριο, τότε η επιστροφή στο κακό παρελθόν θα είναι βέβαιη.
Τέταρτον, αν η ιδιωτική οικονομία αργήσει πολύ «να πάρει μπρος»(ουδείς γνωρίζει, για παράδειγμα, πώς θα πάει η πιο «βαριά» βιομηχανία της χώρας, ο τουρισμός), αυτό μοιραία θα έχει αντανάκλαση και στα έσοδα του κράτους. Ταυτόχρονα, το κράτος θα είναι υποχρεωμένο να δαπανήσει μεγαλύτερα από το προϋπολογισμένα ποσά, για στηρίξει επιχειρήσεις, εργαζομένους και ανέργους που πλήττονται από την κρίση. Ομως, λιγότερα έσοδα και περισσότερα έξοδα οδηγούν με μαθηματική ακρίβεια σε εκτροχιασμό του Προϋπολογισμού, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη συνέχεια. Το σενάριο της επιβολής νέων μέτρων(για παράδειγμα, περικοπή μισθών και συντάξεων) ξορκίζεται μετά βδελυγμίας από την κυβέρνηση, αλλά τα ξόρκια, ως γνωστόν, έχουν αποτέλεσμα μόνο στους προληπτικούς.
Πέμπτον, ως συμπέρασμα όλων των προεκτεθέντων, οι επόμενοι μήνες θα είναι πολύ δύσκολοι. Μπορεί να αφήσουμε πίσω μας, έστω εν μέρει, τον εφιάλτη της πανδημίας, αλλά θα ακολουθήσει ο οικονομικός εφιάλτης, ο οποίος μπορεί να περιγραφεί εύκολα με τρεις λέξεις: ανεργία και φτώχεια. Βεβαίως και τα δυο αυτά δεινά ουδέποτε εξέλιπαν μετά το 2010. Όμως, τώρα θα επανέλθουν δριμύτερα. Και αυτό που θα αφήσουν θα είναι χειρότερο, διότι το αποτέλεσμα θα είναι σωρευτικό και διπλά αρνητικό.
Ο κ. Μητσοτάκης και οι υπουργοί του τα γνωρίζουν αυτά, κάθε άλλη εκτίμηση θα ήταν πολύ επικίνδυνη. Η επιτυχής-έως τώρα- διαχείριση της πανδημίας τούς προσφέρει κάποιο πρόσκαιρο πολιτικό κεφάλαιο. Όμως, γνωρίζουν πολύ καλά ότι, όταν αποσυρθούν από το προσκήνιο οι λοιμωξιολόγοι και εμφανιστούν οι οικονομολόγοι και εργατολόγοι, αυτό το κεφάλαιο μπορεί να εξανεμιστεί. Και αν στην πανδημία βρέθηκε ένας Τσιόδρας να ξελασπώσει την κυβέρνηση, δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι υπάρχει άλλος Τσιόδρας για την οικονομία.
Προτού, λοιπόν, αρχίσει να εξαντλείται το σημερινό πολιτικό κεφάλαιο, θα σκεφθούν τι θα κάνουν. Ηδη κάθε φράση, κάθε λέξη του πρωθυπουργού περνάει από κόσκινο, στην προσπάθεια να βρεθεί η σωστή ερμηνεία. Για παράδειγμα, αυτό που είπε στο χτεσινό μήνυμά του περί «ανανεωμένης Ελλάδας» ερμηνεύθηκε ως προαναγγελία εκλογών τον Σεπτέμβριο. Όμως, ας είμαστε ειλικρινείς. Ανεξαρτήτως προθέσεων, ουδείς-ούτε ο κ. Μητσοτάκης- γνωρίζει τι θα συμβαίνει στο τέλος του καλοκαιριού, τότε που θα(πρέπει να) προκηρύξει τις πρόωρες εκλογές, αν όλα του έρθουν…δεξιά!
Επομένως, η όποια συζήτηση είναι σήμερα μόνο θεωρητική και φιλολογική. Ο πειρασμός ασφαλώς θα υπάρχει. Μάλιστα, αν ο κ.Μητσοτάκης γνωρίζει τι έλεγε ο Μαρκ Τουέιν για τον πειρασμό («ο καλύτερος τρόπος ν’ αντιστέκεσαι σε έναν πειρασμό είναι να υποκύπτεις σ’ αυτόν»), μπορεί να υποκύψει.
Αλλά τότε πρέπει να έχει προϋπολογίσει την αντίδραση μεγάλου κομματιού των ψηφοφόρων, που μπορεί να το εκλάβει ως εκβιασμό, ώστε να υποκλέψει την ψήφο του και να προλάβει το τσουνάμι της ανεργίας και της φτώχειας που θα ακολουθήσει.
Κι επειδή παρόμοια ή ανάλογα φαινόμενα και τερτίπια ζήσαμε κι στο πρόσφατο παρελθόν, καλό είναι κανένας να μην το ξεχνάει. Κανένας. Διαφορετικά μπορεί να συμβεί αυτό που έχει γράψει ο Ισπανοαμερικανός φιλόσοφος Τζορτζ Σανταγιάνα: «Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει».
* To παρόν άρθρο εκφράζει προσωπικές απόψεις του γράφοντος.
