Τις επόμενες ημέρες θα συζητηθεί στη Βουλή κυβερνητική ρύθμιση που θα θεσπίζει φορολογικά κίνητρα σε όσους επιστρέψουν μόνιμα στην Ελλάδα τον επόμενο χρόνο. Στόχος, σύμφωνα με τον πρωθυπουργό, είναι να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο του brain drain, δηλαδή, η μαζική φυγή επιστημόνων στο εξωτερικό μετά από το 2008 σε αναζήτηση ενός καλύτερου επαγγελματικού μέλλοντος.
Εκ πρώτης όψης κανείς δεν θα μπορούσε να διαφωνήσει με την παροχή φορολογικών κινήτρων. Είναι, όμως, το ύψος των φόρων ο κύριος ή ο αποκλειστικός λόγος φυγής των Ελλήνων στο εξωτερικό; Οι περισσότερες επιστημονικές έρευνες σε Έλληνες brain-drainers (όπως για παράδειγμα του Φώτιου Μητσάκη από το Πανεπιστήμιο Νότινγχαμ Τρεντ και της Αθανασίας Χάλαρη και των συνεργατών της από το Πανεπιστήμιο του Νόρθαμπτον) απαντούν αρνητικά και δείχνουν ότι οι κυριότεροι παράγοντες της εξωτερικής μετανάστευσης είναι η έλλειψη προοπτικής, η αβεβαιότητα, η αναξιοκρατία και οι αρνητικές συνθήκες εργασίας. Τι έχει γίνει λοιπόν την τελευταία περίοδο για την αντιμετώπιση αυτών των προβλημάτων;
Λίγες μόνο ημέρες μετά την εκλογική νίκη της ΝΔ το υπουργείο Παιδείας ακύρωσε αδικαιολόγητα την προγραμματισμένη ίδρυση Νομικής Σχολής στην Πάτρα. Με δεδομένη την υψηλή ζήτηση για νομικές σπουδές στη χώρα, ουσιαστικά «έδειξε το δρόμο» του εξωτερικού σε πολυάριθμους νέους. Και τον επόμενο χρόνο, όταν η πανδημία έπληξε χιλιάδες δικηγόρους, μηχανικούς, οικονομολόγους και άλλους επαγγελματίες, το υπουργείο Εργασίας, αντί να τους στηρίξει, τους υπέβαλε στην ντροπιαστική δοκιμασία του φιάσκου των προγραμμάτων κατάρτισης που έμεινε στην ιστορία ως «σκόιλ ελικικού».
Μια άλλη κατηγορία επαγγελματιών που αποχωρεί μαζικά από τη χώρα είναι οι γιατροί και οι νοσηλευτές. Η αυτονόητη απάντηση μιας οργανωμένης πολιτείας στην πανδημία θα ήταν η άμεση μονιμοποίηση ιατρών και νοσηλευτών και η αποφασιστική ενίσχυση των αποδοχών τους. Αντί γι’ αυτό η κυβέρνηση έκανε «καθυστερήσεις» επί μήνες και τώρα δρα εμβαλωματικά δημιουργώντας γιατρούς «δύο ταχυτήτων». Στέλνει έτσι το μήνυμα στους ξενιτεμένους του κλάδου της Υγείας ότι αν επιστρέψουν στην Ελλάδα θα κινδυνεύσουν να μείνουν «με το… χειροκρότημα» από τα μπαλκόνια.
Έτερο πεδίο ανάσχεσης του brain drain είναι η στελέχωση της κρατικής μηχανής με άξιους υπαλλήλους υψηλού επιπέδου. Όμως, με το νομοσχέδιο για το «επιτελικό κράτος» η κυβέρνηση μείωσε τα απαιτούμενα προσόντα και αύξησε τις αποδοχές. Και στη συνέχεια γέμισε τα υπουργικά γραφεία με μετακλητούς συγγενείς και άλλους ημέτερους δείχνοντας στους νέους του εξωτερικού ότι αποτελούν «παιδιά ενός κατώτερου Θεού». Σήμερα σύμβουλος στρατηγικής του υπουργού Τουρισμού δεν είναι ένας νέος με διδακτορικό στην τουριστική διαχείριση αλλά ο πρώην Γραμματέας του υπουργείου ο οποίος αποπέμφθηκε από την προηγούμενη θέση του καθώς αποκαλύφθηκε ότι δεν διαθέτει πτυχίο. Δεν χρειάζεται να ειπωθεί τίποτε παραπάνω!
Περαιτέρω, ένα «προσκλητήριο» για το braingain δεν μπορεί παρά να περνά από τη βελτίωση της αγοράς εργασίας. Ωστόσο, με μια σειρά ενεργειών που αρχίζουν από την υποβάθμιση των ελέγχων του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ)και φτάνουν μέχρι τη καθήλωση του βασικού μισθού και τις απλήρωτες υπερωρίες ,η κυβέρνηση έστειλε το μήνυμα στους νέους του εξωτερικού ότι αν επιστρέψουν στην Ελλάδα τους περιμένει «εργασιακή ζούγκλα». Και για όσους δεν πείσθηκαν ακόμη ετοιμάζεται τώρα και νομοσχέδιο για την καθιέρωση δεκάωρης ημερήσιας εργασίας!
Είναι προφανές ότι ακόμη και σε αυτό το τόσο κρίσιμο ζήτημα για το μέλλον της χώρας η κυβέρνηση προτιμά να λειτουργεί με όρους επικοινωνίας και όχι ουσίας. Αντί να χτυπήσει τη ρίζα του brain drain, ενισχύει την ευνοιοκρατία στο δημόσιο και καθιστά ακόμα πιο ακραίες τις συνθήκες εργασίας στον ιδιωτικό τομέα. Και την ίδια ώρα αναζητά προσωπικές ιστορίες επιστροφής από το εξωτερικό ελπίζοντας σε λίγα λεπτά θετικής δημοσιότητας στα δελτία ειδήσεων. Οι νέοι δεν ζουν, όμως, στο ειδυλλιακό τοπίο που προβάλλουν οι τηλεοπτικοί δέκτες αλλά στις ασφυκτικές συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα. Και γι’ αυτό αναζητούν διέξοδο στο εξωτερικό.
(Ο Μιχάλης Χατζηκωνσταντίνου είναι δημοσιογράφος)
