Θυμάμαι τη Μαίρη, 22 χρονών ήταν-δεν ήταν, όταν έκανε έκτρωση. Ήμασταν κορίτσια τότε, γεμάτες όνειρα για τις σπουδές μας, το μέλλον μας. Ήμασταν φοιτήτριες, γεμάτες ενέργεια, ζωντάνια, νιάτα, κέφι, έτοιμες να κατακτήσουμε τον κόσμο και, κυρίως, να τον αλλάξουμε…
Θυμάμαι, αρκετά χρόνια μετά, τη Βάσω. Γεμάτη όνειρα κι εκείνη, γεμάτη ζωή, με σχέδια, με στόχους κι επιθυμίες, με λαχτάρα για ένα καλύτερο αύριο -βρισκόμασταν ήδη πια στα hardcore μνημονιακά χρόνια-. Έκτρωση κι εκείνη. Μία ανεμελιά της στιγμής, μία στιγμή απροσεξίας, μία στιγμιαία αβλεψία ή όπως αλλιώς τη βαφτίζουν αυτήν την ώρα του πάθους -του ανεξέλεγκτου-, του πάθους -του ατελείωτου-, του πάθους -της ζήσης-. Κι έπειτα ένας πανικός, ένα «δεν θέλω τώρα παιδί», ένα άγχος, ένα «τι θα κάνω;», μία τεράστια αγωνία.
Γυναίκες που έζησαν το άγχος της επόμενης ημέρας, γυναίκες που είδαν δύο μπλε γραμμές στο τεστ εγκυμοσύνης, γυναίκες που πήραν στα χέρια τους τα θετικά αποτελέσματα της β’ χοριακής. Γυναίκες που απελπίστηκαν. Που τρόμαξαν. Που φοβήθηκαν. Που πελάγωσαν. Που θόλωσαν. Γυναίκες, όμως, που είχαν και έχουν -ευτυχώς- επιλογή. Και επέλεξαν. Και επιλέγουν. Τουλάχιστον ακόμα σε αυτή τη γωνιά της γης.
Είναι μερικά χρόνια τώρα που το αυτονόητο δικαίωμα στην αυτοδιάθεση του γυναικείου σώματος και το αυτονόητο δικαίωμα των επιλογών της ζωής σου προσπαθούν να θέσουν εν αμφιβόλω κάποιοι σκοτεινοί και κατάμαυροι κύκλοι. Η επαναφορά στη δημόσια σφαίρα συντηρητικών και υπερσυντηρητικών αντιλήψεων και πεποιθήσεων που αφορούν στη γυναικεία αυτοδιάθεση και τη γυναικεία χειραφέτηση «κερδίζει» έδαφος είτε με βίαιο τρόπο (γυναικοκτονίες), είτε με δήθεν επιστημονικό (Συνέδριο Γονιμότητας), είτε μέσω του mansplaning («δεν ξέρεις εσύ, εγώ θα σου πω» …ήταν μόλις τον περασμένο Αύγουστο, τον Αύγουστο του ’21, που ο όρος έγινε γνωστός στο ευρύτερο κοινό διά στόματος Φώφης Γεννηματά που τον χρησιμοποίησε εντός της Βουλής απευθυνόμενη στον πρωθυπουργό), είτε μέσω των ΜΜΕ (αναπαραγωγή στερεοτυπικών αντιλήψεων για τη θέση της γυναίκας) κτλ. Η παλινόρθωση, ωστόσο, αυτών των αντιλήψεων δεν είναι αποκομμένη από το γενικότερο πλαίσιο συντηρητικοποίησης των «σύγχρονων» κοινωνιών. Στις ΗΠΑ, η επονομαζόμενη altright (alternative right, δηλαδή «εναλλακτική δεξιά» στα καθ’ημάς), του κινήματος που γεννήθηκε στο διαδίκτυο και εκτινάχθηκε κατά τη διάρκεια της θητείας του Ντόναλντ Τραμπ, είναι ένα χαρακτηριστικότατο παράδειγμα. Στην Ευρώπη, η Ουγγαρία και η Πολωνία έχουν βρεθεί πολλάκις στο στόχαστρο της κριτικής για περιορισμούς δικαιωμάτων και σεβασμού του κράτους δικαίου. Μάλιστα η Πολωνία, μαζί με τη Μάλτα, είναι οι ευρωπαϊκές χώρες που απαγορεύουν πλήρως τις αμβλώσεις.
Την ώρα που φτάνουμε στο σημείο, σε όποια χώρα του πλανήτη -πόσο μάλλον στην υπερδύναμη των ΗΠΑ- να γκρεμίζονται κεκτημένα -εδώ και δεκαετίες- δικαιώματα των γυναικών, πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν γκρεμίζονται από μόνα τους.
Γκρεμίζονται ακριβώς επειδή οι υπερσυντηρητικές απόψεις ανακάμπτουν. Γκρεμίζονται γιατί ήδη οι υπερσυντηρητικές απόψεις έχουν εμφιλοχωρήσει στις κοινωνίες, οι οποίες, εν είδει ώριμου φρούτου, είναι έτοιμες να τις φάνε. Όταν υπάρχουν ώτα ακουόντων, καθίσταται σαφώς ευκολότερο να περάσει ο οποιοσδήποτε την όποια ατζέντα του. Ξέρουμε όλοι και όλες τι έγινε στις ΗΠΑ τα τελευταία χρόνια και ποια ατζέντα υπερίσχυσε. Άρα, ένα πρώτο συμπέρασμα για το πώς φτάσαμε στην κατάπτυστη απόφαση του αμερικανικού Ανώτατου Δικαστηρίου να ανατρέψει την απόφαση Roev. Wade (1973) που κατοχύρωνε συνταγματικά σε ομοσπονδιακό επίπεδο το δικαίωμα των Αμερικανίδων στην άμβλωση, μπορούμε να το εξάγουμε.
Οι γυναίκες δεν περιμένουμε από κανένα κράτος-πατέρα να καθορίζει τα θέλω μας. Ούτε οι κοινωνίες περιμένουν ένα κράτος-πατέρα να καθορίζει τα θέλω τους. Σίγουρα, επίσης, δεν περιμένουν τις θρησκείες-πατέρες να τους πουν τι ανάγκες και επιθυμίες θα έχουν. Στις κοινωνίες όπου ζουν ώριμοι έλλογοι άνθρωποι, οι πολίτες δεν χρειάζονται πατερναλιστικούς θεσμούς να τους κουνούν το δάχτυλο. Οι συντεταγμένες πολιτείες δεν αντιμετωπίζουν τους πολίτες και δη τις γυναίκες ως κατώτερα όντα που δεν έχουν βούληση, δεν έχουν λόγο, δεν έχουν γνώμη. Δεν είναι τα κράτη που θα επιλέξουν για μας, πριν από μας. Δεν καθορίζουν τα κράτη (και οι θρησκείες) τι θα κάνουμε με το σώμα μας και τις ζωές μας.
Είμαστε εμείς υπεύθυνες για τους εαυτούς μας.
Κι αν οι ΗΠΑ μας πέφτουν ολίγον μακριά, κι αν νομίζουμε πως εμείς θα τη γλιτώσουμε, κι αν νομίζουμε πως οι προσωπικές αυτονόητες ελευθερίες μας αναφορικά με το σώμα μας, τις οικογενειακές μας σχέσεις, την τεκνοποίηση, θα μείνουν ανέγγιχτες από τον κρατικό παρεμβατισμό, μάλλον πλανόμαστε πλάνην οικτρά. Μία πρώτη γεύση, εν Ελλάδι, πήραμε με το νόμο της υποχρεωτικής συνεπιμέλειας τέκνων μετά το διαζύγιο των γονιών (νόμος που προκάλεσε τις αντιδράσεις και βουλευτίνων του κυβερνώντος κόμματος -Γιαννάκου, Κεφαλογιάννη-).
Όμως, για να μην πολυλογώ. Σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι να μιλήσει για τις ιδανικές ή τις μη ιδανικές κοινωνίες και το ποια είναι η θέση της γυναίκας σε αυτές. Σκοπός αυτού του άρθρου είναι να πει απλά: Κορίτσια, το νου σας.
(Η Ζηνοβία Σαπουνά είναι δημοσιογράφος και συγγραφέας του βιβλίου «Το twitter σε ρόλο πέμπτης εξουσίας», που κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις «Νησίδες»)
