Όσα συμβαίνουν το τελευταίο διάστημα στη Γαλλία δεν είναι κάποια εικόνα από το μέλλον ή δεν μας αφορούν. Είναι φαινόμενα και καταστάσεις που ήδη έχουν εμφανιστεί στη χώρα μας και απλώς αναδύονται με διαφορετικές αφορμές.
Είναι τα φαινόμενα της μεταδημοκρατίας, που ρέπει όλο και περισσότερο στον συγκεντρωτισμό των εξουσιών από τον ηγέτη και την κυβέρνησή του και της διεύρυνσης των ανισοτήτων, που με την πρώτη σημαντική θρυαλλίδα βγάζουν τον κόσμο στον δρόμο για να διεκδικήσει τα δικαιώματά του και να εκφράσει την αγωνία του για το αύριο.
Πολιτικές που υποβαθμίζουν τη λειτουργία της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας, όπως η επίκληση από τον Εμμανουέλ Μακρόν του άρθρου 49.3 του γαλλικού συντάγματος για να περάσει τη συνταξιοδοτική «μεταρρύθμιση» ή το διαβόητο «επιτελικό κράτος» στην Ελλάδα, που όμως φαίνεται να «στραγγαλίζεται» στο ασφυκτικό πλαίσιο του μεγάρου Μαξίμου.
Επιπλέον και στη Γαλλία και στην Ελλάδα, καθώς και οπουδήποτε αλλού στον κόσμο που το ποτήρι της απόγνωσης και της αγανάκτησης ξεχειλίζει, αντιμέτωποι βρίσκονται οι διαχειριστές της εξουσίας, που πια σε μεγάλο βαθμό προέρχονται από την οικονομική ελίτ με το πρεκαριάτο, τους «αβέβαιους», δηλαδή αυτούς που πλήττονται από τις σύγχρονες οικονομικές πολιτικές και κρίσεις. Πλούσιοι υπουργοί, όπως στη Γαλλία και μετακλητοί επιτελικοί, πρώην υψηλόβαθμα στελέχη τραπεζών, όπως λ.χ. ο επικεφαλής του οικονομικού γραφείου του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη Αλέξης Πατέλης, στέκονται με τα λογιστικά τους πρότυπα απέναντι σε διαφορετικές γενιές, που μετατρέπονται σταδιακά σε σύγχρονους sansculottes.
Επιλεγμένες πολιτικές, που στο όνομα του διεθνούς ανταγωνισμού και της «ανάπυξης» δεν κόπτονται για τις κοινωνικές κρίσεις που γεννούν, ενώ ταυτόχρονα επικαλούνται το μέλλον εις βάρος του παρόντος, όπως έκανε η Γαλλίδα πρωθυπουργός Ελιζαμπέτ Μπορν από το βήμα της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης για το θέμα των συντάξεων. Από την άλλη πλευρά παραμένουν θιασώτες του δόγματος του «Γατόπαρδου» που εν ολίγοις λέει ότι «άλλαξέ τα όλα για να μην αλλάξεις τίποτα», με τη διαιώνιση καθαρά ταξικών πολιτικών και παθογενειών, όπως συνέβη στην Ελλάδα με τους σιδηρόδρομους, που η εμμονή στην ιδιωτικοποίηση των πάντων με ευνοϊκούς όρους για τους ιδιώτες και ο πελατειασμός, σε συνδυασμό με το ανθρώπινο λάθος, οδήγησαν στο τραγικό δυστύχημα στα Τέμπη.
Οι κοινωνίες όμως, παρά την μαζοποίησή τους και τον ατομικισμό που τις διακατέχει, δεν είναι ασπόνδυλες. Η ιστορική τους συνέχεια επαναφέρει στοιχεία και συλλογικές συμπεριφορές. Οι πολίτες και ένα μεγάλο μέρος αυτών που τους εκπροσωπούν δεν αποστρέφονται τον εκσυγχρονισμό και δεν τους αξίζει να αντιμετωπίζονται συλλήβδην ως λαϊκιστές. Η πρόταση μομφής κατά της κυβέρνησης Μακρόν, που πήρε 278 ψήφους στη Γαλλική Εθνοσυνέλευση, κατατέθηκε από τους κεντρώους του LIOT, ενώ η δεύτερη, αυτή του κόμματος της Μαρίν Λεπέν πήρε μόνο 90. Στην Ελλάδα πριν ακόμη και από την μαύρη ημέρα του δυστυχήματος στα Τέμπη, οι νέοι, αυτοί που τους αφορίζουμε ως απολιτίκ, βρίσκονταν στους δρόμους ενάντια στην υποβάθμιση των πτυχίων των καλλιτεχνών.
Το μεγάλο ερώτημα, λοιπόν, που επανατίθεται στους κυβερνώντες και στους πολίτες, στη Γαλλία, την Ελλάδα και σε όλες τις χώρες του δυτικού κόσμου, είναι πως θέλουμε το παρόν και το μέλλον των κοινωνιών μας. Αν φοβηθούμε ξανά τους εξεγερμένους, όπως έγινε με τα «κίτρινα γιλέκα» στη Γαλλία και με τον «Δεκέμβρη του ’08στην Ελλάδα», τότε θα επιβεβαιωθεί για μια ακόμη φορά η προσφιλής μας ρήση του Χέγκελ ότι «το μόνο πράγμα που μας διδάσκει η ιστορία είναι ότι τίποτε δεν μας διδάσκει η ιστορία». Και όχι μόνον αυτό αλλά υπάρχει και παρακάτω, αφού στο όνομα του παγκόσμιου οικονομικού ανταγωνισμού οδεύουμε να μοιάσουμε, με ομολογουμένως πιο απαστράπτον περιτύλιγμα, σε χώρες όπου η λέξη δημοκρατία είναι κενή περιεχομένου. Γιατί ποια διαφορά θα έχει επί της ουσίας αυτός που στην Ασία εργάζεται 12 ώρες την ημέρα με κάποιον δυτικό που εργάζεται τις ίδιες ώρες, εκτός από το «χρυσό κλουβί» και την ψευδαίσθηση της πολυτέλειας και του ελεύθερου χρόνου; Και εδώ ακριβώς βρίσκεται το στοίχημα που οφείλει να κερδίσει η δύση και να το μεταλαμπαδεύσει στον υπόλοιπο κόσμο, όπως έκανε με τον ανθρωπισμό: την εμβάθυνση της δημοκρατίας και την αξιοπρεπή διαβίωση για όσους περισσότερους ανθρώπους γίνεται.
(Ο Δημήτρης Στεμπίλης είναι δημοσιογράφος και ιστορικός)
