Η διαδικασία του γηπέδου κρατάει παραπάνω από ενενήντα λεπτά. Πριν και μετά τον αγώνα, διαμορφώνεται ένα άτυπο τελετουργικό, που διαφέρει από χώρα σε χώρα, αλλά διαμορφώνει την ατμόσφαιρα του γηπέδου (με την ευρεία έννοια). Το μεσημεριανό φαγητό στις ταβέρνες, σε κάποιες χώρες. Το πέρασμα από τις παμπ, στην Αγγλία. Οι κοινές πορείες στους δρόμους που οδηγούν από το μετρό στους «ναούς της μπάλας». Την εικόνα διαμορφώνουν τα στέκια των πλανόδιων πωλητών με τους πάγκους με τα κασκόλ και τις σημαίες. Οι ψησταριές και οι καντίνες…
Όσο περνάει η ώρα, η… ιεροτελεστία μεταφέρεται στις κερκίδες, με το πρώτο ζεστό χειροκρότημα προς τους παίκτες που βγαίνουν για την προθέρμανση. Κατά την επίσημη είσοδο των ομάδων, το γήπεδο ξεσηκώνεται. Τα μεγάλα πανό ξεδιπλώνονται και οι φίλαθλοι τραγουδούν τον ύμνο της ομάδας. Τυχεροί όσοι έχουν ζήσει στο Άνφιλντ τη στιγμή που οι φίλοι της Λίβερπουλ τραγουδούν το «You will never walk alone» την ηχητική κολόνα που συνοδεύει την είσοδο των «Reds», πριν από κάθε παιχνίδι και που, ο μύθος λέει, ότι λιώνει κάθε αντίπαλο…
Στην ορολογία του μάρκετινγκ όλα αυτά διαμορφώνουν την «εμπειρία του αγώνα» και μαζί με το κυρίως παιχνίδι συνιστούν την ομορφιά του ποδοσφαίρου. Στις ΗΠΑ, το «show», πριν από την έναρξη κάθε αγώνα (σχεδόν σε όλα τα σπορ), είναι επιστήμη…
Η ερωτική εξομολόγηση προς την ομάδα
Η Παρί Σεν Ζερμέν δεν αποτελεί εξαίρεση… Από το 1992, μέχρι και την προηγούμενη Κυριακή, κατά την είσοδό της στο «Πάρκο των Πριγκήπων», οι φίλοι της τραγουδούσαν το «Who said I would» του Φιλ Κόλινς. Ίσως, να μην είναι το ωραιότερο τραγούδι του Βρετανού τραγουδοποιού, αλλά για τους Παριζιάνους οπαδούς, είναι η ευκαιρία να εξομολογηθούν στην αγαπημένη τους ομάδα: «Τώρα εκείνη γνωρίζει, ότι κάθε φορά που με καλεί, θα τρέχω κοντά της».
Το περασμένο Σάββατο οι ιθύνοντες του γαλλικού συλλόγου αποφάσισαν ότι το τραγούδι του Κόλινς είναι παλιομοδίτικο και το αντικατέστησαν με ήχους χιπ χοπ, του Γάλλου Dj «Snake».
Θεώρησαν, ότι με αυτόν τον τρόπο θα καθιστούσαν την «εμπειρία του αγώνα» πιο ελκυστική σε νεότερους οπαδούς. Η επιλογή αυτή προκάλεσε αντιδράσεις. Οι Παριζιάνοι ιθύνοντες όμως δικαιολόγησαν την επιλογή τους: «Πρόκειται για μία φυσιολογική εξέλιξη, αντίστοιχη με την αλλαγή στα χρώματα της τρίτης φανέλας».
Στην πραγματικότητα, κατέστρεψαν μία από τις πιο μαγικές στιγμές των φιλάθλων της Παρί. Της στιγμής της εξομολόγησης της πίστης και της αγάπης των οπαδών προς την ομάδα τους.
Είναι γνωστό, ότι η τεχνολογική εξέλιξη έδωσε τη δυνατότητα στο ποδόσφαιρο να επεκτείνει την πελατεία του σε όλο τον κόσμο. Αν κάποιος παρατηρήσει τις τις διαφημιστικές πινακίδες των γηπέδων και στις φανέλες των ομάδων πολλών αγγλικών ομάδων θα διαπιστώσει ότι οι περισσότερες επιγραφές είναι στα κινέζικα, τα ιαπωνικά, τα ταϊλανδέζικα και τα αραβικά. Το ίδιο ισχύει στα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά πρωταθλήματα και είναι η απόδειξη ότι το «προϊόν – ποδόσφαιρο» έχει αποδέκτες σε οποιαδήποτε γωνία της γης.
Πίστη στην ομάδα ή στους παίκτες;
Το μάρκετινγκ έχει αλλάξει ακόμα και τα νούμερα στις φανέλες των ποδοσφαιριστών. Κάποτε, οι παίκτες, είχαν στην πλάτη αριθμούς από το 1 στο 11 ανάλογα με τη θέση καθενός στο γήπεδο. Σήμερα, κάθε παίκτης επιλέγει ένα νούμερο από το 1 έως το 99 και το «κουβαλάει» ολόκληρη την ποδοσφαιρική περίοδο. Σε πολλές περιπτώσεις ο αριθμός ταυτίζεται με τον παίκτη, πολύ περισσότερο από την ομάδα. Ο Κριστιάνο Ρονάλντο, για παράδειγμα, έχει συνδέσει την καριέρα του με το «7». Με αυτόν τον τρόπο, έχουμε φτάσει στο σημείο, να μην «πουλάει» μόνο η φανέλα της ομάδας, αλλά και η φανέλα του παίκτη. Το φετινό καλοκαίρι, οι φίλοι της Παρί Σεν Ζερμέν δεν αγόρασαν εκατομμύρια φανέλες της ομάδας, αλλά εκατομμύρια φανέλες με τον αριθμό «30», του Μέσι. Κάπως έτσι, το όνομα του παίκτη να γίνεται πιο σημαντικό από την ίδια τη φανέλα.
Στις μέρες μας, υπάρχουν προσωπικοί οπαδοί του Μέσι και του Ρονάλντο. Άνθρωποι, δηλαδή, που αλλάζουν ομάδα, ανάλογα με την ομάδα που παίζουν αυτοί οι δύο κορυφαίοι σταρ. Είναι χαρακτηριστικό ότι η νυν χορηγός της Μπαρτσελόνα, μια ιαπωνική εταιρεία ηλεκτρονικού εμπορίου και λιανικής πώλησης, γνωστοποίησε ότι μετά την αποχώρηση του Μέσι από την «Μπάρτσα», δεν προτίθεται να συνεχίσει τη χορηγία της, για την επόμενη χρονιά. Προφανώς εκτιμά, ότι, στην Ιαπωνία, η προβολή του ονόματός της γίνεται πιο αποτελεσματικά στη φανέλα του Μέσι, και όχι της Μπαρτσελόνα…
Αλλαγές συμβόλων
Στο πλαίσιο της παγκοσμιοποίησης, κάποιες ομάδες αλλάζουν σύμβολα. Πριν δύο χρόνια, η Γιουβέντους άλλαξε το έμβλημά της. Το παραδοσιακό αλογάκι έδωσε τη θέση του σε ένα ασπρόμαυρο «J». Οι υπεύθυνοι μάρκετινγκ της ομάδας θεώρησαν ότι το “J” θα είναι πιο αναγνωρίσιμο στους… πελάτες τους στην Άπω Ανατολή και αγνόησαν τις παραδόσεις των ευρωπαίων φίλων της «Μεγάλης Κυρίας», που πριν τρία χρόνια έντυσε στα ασπρόμαυρα τον Κριστιάνο Ρονάλντο, για να ενισχύσει το brand της «Γιουβέντους», σε νέες αγορές.
Πρόκειται για μία επιλογή, για την οποία το εμπορικό κριτήριο επικράτησε του αγωνιστικού. Τα αποτελέσματα ήταν αποτυχημένα και στα δύο πεδία: Η Γιουβέντους σήμερα διέρχεται οικονομική και αγωνιστική κρίση.
Οι περισσότερες μεγάλες ομάδες, σήμερα, είναι πολύπλοκοι οργανισμοί. Είναι εταιρείες με σύνθετες οργανωτικές δομές. Όσο μεγαλύτερες είναι οι ομάδες τόσο πιο σύνθετες είναι και οι δομές τους. Η επιτυχία όμως, κάθε φορά, έρχεται όταν στο κέντρο του οργανογράμματος παραμένει το ίδιο το άθλημα, δηλαδή η ομάδα και η ιστορία της: Πρώτα οι παίκτες και οι προπονητές της. Από κοντά, οι φίλαθλοι με τις συνήθειες τους. Εκείνοι, δηλαδή, που όποτε χρειάστηκε να προστατευθεί το άθλημα, παρέμβηκαν για να το προστατέψουν.
Ό,τι μένει στάσιμο, είναι καταδικασμένο να πεθάνει. Γι’ αυτό και η εξέλιξη σε όλα τα επίπεδα (αγωνιστικό, εμπορικό) είναι θεμιτή. Ωστόσο, εξέλιξη που δε λαμβάνει τα βασικά συστατικά του αθλήματος, αλλοιώνουν τα χαρακτηριστικά του και οδηγούν σε κάτι άλλο, που μπορεί να θυμίζει ποδόσφαιρο, αλλά ποδόσφαιρο δε είναι.
Ας μην είμαστε απαισιόδοξοι… Η δύναμη και η ομορφιά του είναι τόσο μεγάλη, που είναι σχεδόν σίγουρο πως… «it will never walk alone».
Ο Κώστας Καρβουναρίδης είναι Δικηγόρος – Διεθνές μάστερ αθλητικού δικαίου και μάνατζμεντ – Διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών CIES– FIFA
