Ενώ η φήμη των τουρκικών τηλεοπτικών σειρών έχει μεγαλώσει την τελευταία δεκαετία, η τελευταία επιτυχία της Τουρκίας στον τομέα του δράματος προήλθε από μια πολύ απίθανη πηγή: έναν γνωστό ηγέτη της μαφίας, τον Σεντάτ Πεκέρ, ο οποίος έχει κυκλοφορήσει εννιά βίντεο μέχρι στιγμής από το κανάλι του στο Youtube, τα οποία έχουν ήδη παρακολουθήσει εκατομμύρια θεατές.
Στα βίντεο αυτά, ο Πεκέρ εκτοξεύει πολύ σοβαρές κατηγορίες εναντίον επιφανών προσώπων, συμπεριλαμβανομένων ηγετικών στελεχών του κυβερνώντος Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (ΑΚΡ) της Τουρκίας. Η σειρά των κατηγοριών περιλαμβάνει φόνους, βιασμούς, λαθρεμπόριο όπλων και ναρκωτικών, διαφθορά, εκβιασμούς, χειραγώγηση των μέσων ενημέρωσης κ.α. Τα ονόματα που αναφέρει στα βίντεο είναι επίσης διάσημα, όπως ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ, γαμπρός του προέδρου Ερντογάν και πρώην υπουργός, καθώς και ο αδελφός του, Σερχάτ Αλμπαϊράκ. Ο Μεχμέτ Αγάρ, πρώην Υπουργός Εσωτερικών και Αρχηγός της αστυνομίας. Ο Σουλεϊμάν Σοϊλού, σημερινός Υπουργός Εσωτερικών, που ηγείται μιας ομάδαςεντός της κυβέρνησης Ερντογάν και είναι επίσης ένας από τους δυνάμει διαδόχους του Ερντογάν. Ο Ερκάμ Γιλντιρίμ, γιος του Μπιναλί Γιλντιρίμ, τελευταίου Πρωθυπουργού της χώρας πριν τη μετατροπή του πολιτεύματος σε Προεδρική Δημοκρατία. Ο Γιλντιρίμ Ντεμιρορέν, μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης και επιχειρηματίας, καθώς και διάφοροι βουλευτές, δημοσιογράφοι και επιχειρηματίες ως δευτερεύοντες χαρακτήρες.
Επιπλέον, οι υποτιθέμενες δραστηριότητες δεν περιορίζονται στα σύνορα της Τουρκίας. Ο Πεκέρ έχει αναφερθεί σε ένα διεθνές δίκτυο διακίνησης όπλων, ναρκωτικών και ξεπλύματος χρήματος που εκτείνεται στην Τουρκία, τη Συρία, το Αζερμπαϊτζάν, τη Ρωσία, τις ΗΠΑ, την Κολομβία και τη Βενεζουέλα.
Ο Σεντάτ Πεκέρ είναι γνωστός ηγέτης της τουρκικής μαφίας, ο οποίος επίσης κατηγορήθηκε και φυλακίστηκε αρκετές φορές. Από την άλλη, έχει δηλώσει ανοιχτά την ακροδεξιά εθνικιστική ιδεολογία του και υπήρξε ένθερμος υποστηρικτής της κυβέρνησης του προέδρου Ερντογάν. Οργάνωσε συγκεντρώσεις υπέρ του Ερντογάν και του ΑΚΡ, απειλώντας συχνά και ανοιχτά επικριτικές και αντιπολιτευόμενες φωνές. Ωστόσο, συνέχισε να λαμβάνει βραβεία για τις επιχειρήσεις του, τη φιλανθρωπία και τον πατριωτισμό του!
Τι συνέβη λοιπόν τώρα; Πιθανότατα λόγω σύγκρουσης μεταξύ φατριών, που αποτελούν τον κυβερνητικό συνασπισμό του ΑΚΡ, έχει κηρυχθεί «αποδιοπομπαίος τράγος» από ορισμένους και αναγκάστηκε να διαφύγει από την Τουρκία στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα. Με αυτή την έννοια, το κίνητρο του Πεκέρ, που εξέφρασε στα βίντεο, είναι σαφές: «Ό,τι κάναμε, το κάναμε μαζί και εγώ δρούσα κατόπιν εντολών σας, δεν θα σας αφήσω να με μετατρέψετε σε αποδιοπομπαίο τράγο και να ξεφύγετε με αυτό».
Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση, περίπου το 75% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι πιστεύουν τους ισχυρισμούς του Σεντάν Πεκέρ. Πώς γίνεται οι πολίτες της Τουρκίας να εμπιστεύονται περισσότερο έναν διαβόητο μαφιόζο από τα πολιτικά πρόσωπα; Ακόμα χειρότερα, πώς γίνεται ένας γνωστός μαφιόζος να θεωρείται πιο έμπιστος από το κράτος;
Για να απαντήσουμε σε αυτό, πρέπει να δούμε πώς άλλαξε η έννοια του κράτους την μακρά περίοδο διακυβέρνησης του ΑΚΡ. Η Τουρκία έχει μακρά παράδοση «κρατισμού» και «δημόσιου συμφέροντος». Αν και αυτή η παράδοση δεν έφερνε πάντα ειρήνη και ευημερία στους πολίτες, η αντικατάστασή της από το κομματικό κράτος και την προσωποπαγή διακυβέρνηση του ΑΚΡ εξάλειψε τα οφέλη του «παλιού» συστήματος. Η κρατική οργάνωση με όλες τις θεσμικές υποδομές της έχει αποσαθρωθεί, ενώ οι κρατικοί παράγοντες αντικαταστάθηκαν από κομματικούς παράγοντες, οι σημαντικότεροι από τους οποίους έχουν επιλεγεί από τον ίδιο τον Πρόεδρο Ερντογάν, σε αντίθεση με τα πιο αμερόληπτα κριτήρια του παρελθόντος. Ειδικά μετά το προεδρικό δημοψήφισμα του 2017, ο Πρόεδρος, το κόμμα του και το δίκτυό του έγιναν το ίδιο το κράτος.
Αυτή η θεμελιώδης αλλαγή είχε δύο αντίθετα αποτελέσματα. Από τη μια πλευρά, έχει πολώσει βαθιά την κοινωνία σε δύο στρατόπεδα: Αυτούς που «ανήκουν» και επωφελούνται από το κράτος και εκείνους που περιθωριοποιούνται, αγνοούνται και καταπιέζονται από το κράτος. Αυτή η βαθιά πόλωση επέφερε μοιραίο πλήγμα στην συνύπαρξη των διαφόρων μερών της τουρκικής κοινωνίας, η οποία ήταν ήδη περίπλοκη.
Από την άλλη, ωστόσο, η άλλοτε αδιαμφισβήτητη εμπιστοσύνη των πολιτών προς το κράτος έχει τεθεί υπό αμφισβήτηση. Ευρύτερα τμήματα της κοινωνίας άρχισαν να απαιτούν τα δικαιώματά τους κατά του κάποτε ιερού κράτους, όπως φάνηκε στις διαδηλώσεις του Πάρκου Γκεζί το 2013. Το πιο σημαντικό: οι πολίτες άρχισαν να μαθαίνουν και να αγωνίζονται για τα δικαιώματά τους, όπως φάνηκε από τις πρωτοβουλίες πολιτών για την περιφρούρηση των εκλογικών διαδικασιών και την προστασία της καταμέτρησης των ψήφων από πιθανές «παρεμβάσεις» του κράτους.
Άλλες αδικίες έπαιξαν επίσης ρόλο, όπως ο προκλητικός τρόπος ζωής των «ιδιοκτητών» του κράτους,την ίδια ώρα που οι περισσότεροι πολίτες αντιμετωπίζουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες ή η αδιαφορία της δικαιοσύνης για σειρά αποκαλύψεων και κατηγοριών για διαφθορά του κυβερνώντος κόμματος, την ίδια ώρα που πολίτες διώκονται για άσκηση ήπιας κριτικής στην κυβέρνηση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες διέλυσαν την ιερή, αξιόπιστη εικόνα του κράτους. Και κάπως έτσι, ένας μαφιόζος που ομολογεί μπροστά στις κάμερες και αποκαλύπτει όλες τις βρώμικες διαδρομές κρατικών παραγόντων στην Τουρκία, μετατράπηκε σε έναν σύγχρονο ινφλουένσερ – «αντιήρωα».
Η Πινάρ Τσακίρογλου είναι Δρ Οικονομικών
