Με το νέο εργασιακό νομοσχέδιο αυξάνεται η ευελιξία στην αγορά εργασίας, πράγμα που υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις θα μπορούσε να έχει θετική επίδραση στην ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας. Και μια από τις βασικότερες προϋποθέσεις είναι η επένδυση στην ποιοτική αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού της χώρας. Στο σημείο αυτό βέβαια, προξενεί ιδιαίτερα αρνητική εντύπωση η απόσταση που χωρίζει τη θεωρία των εξαγγελιών για αναβάθμιση των δεξιοτήτων του εργατικού δυναμικού, από τη μια πλευρά, και της κυβερνητικής πράξης, όπως αυτή αποτυπώνεται στον νέο νόμο (ν. 4763/2020) για την επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, από την άλλη.
Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με το εθνικό σχέδιο ανάκαμψης που εγκρίθηκε πρόσφατα από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, οι μεταρρυθμίσεις που στοχεύουν στην αύξηση της συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό συνδέονται άμεσα με ενεργητικές και παθητικές πολιτικές απασχόλησης, μέρος των οποίων είναι τα μέτρα για τη βελτίωση της εκπαίδευσης, των δεξιοτήτων και της κατάρτισης/επανακατάρτισης μέσω του ΟΑΕΔ.
Συγκεκριμένα, τα συστήματα επαγγελματικής εκπαίδευσης (ΕΕΚ) και κατάρτισης του ΟΑΕΔ είναι κρίσιμα εργαλεία για την ενίσχυση της ανάπτυξης και την άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων, ιδιαίτερα σε περιόδους οικονομικού μετασχηματισμού. Ωστόσο, στην Ελλάδα, τα προγράμματα ΕΕΚ πάσχουν πολλαπλώς και αυτό έχει αρνητικό αντίκτυπο στην αγορά εργασίας. Σύμφωνα με τα συμπεράσματα πρόσφατης μελέτης του ΙΟΒΕ για λογαριασμό του ΟΑΕΔ, οι επιδόσεις της Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης δείχνουν ότι η χώρα μας υπολείπεται σημαντικά στην κατάταξη των χωρών μελών της ΕΕ, όσον αφορά στην ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών ΕΕΚ, σε όρους ανεργίας των νέων, μακροχρόνια ανέργων, ανταγωνιστικότητας και κοινωνικής ενσωμάτωσης ευάλωτων και ευαίσθητων ομάδων.
Από στοιχεία των ετών 2015-2017, καταδεικνύεται ότι στην Ελλάδα, η απασχόληση των αποφοίτων της αρχικής ΕΕΚ είναι σχεδόν κατά μία ποσοστιαία μονάδα χαμηλότερη από την αντίστοιχη των αποφοίτων της γενικής εκπαίδευσης, όταν στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες οι απόφοιτοι της αρχικής ΕΕΚ απολαμβάνουν υψηλότερα ποσοστά απασχόλησης. Αυτό αναδεικνύει και τη δυσκολία κάλυψης κενών θέσεων εργασίας που αντιμετωπίζουν οι επιχειρήσεις.
Ωστόσο, παρά τις μεγαλόστομες εξαγγελίες στο εθνικό σχέδιο ανάκαμψης, με τον νέο νόμο (ν. 4763/2020) γιατην επαγγελματική εκπαίδευση και κατάρτιση, η κυβέρνηση επανέφερε τους τίτλους σπουδών των σπουδαστών των Επαγγελματικών Σχολών (ΕΠΑ.Σ.) του ΟΑΕΔ, από το επίπεδο 4, στο επίπεδο 3. Ο νόμος αυτός ψηφίστηκε τον Δεκέμβριο του 2020, όταν οι περισσότερες σχολές, με απόφαση της κυβέρνησης, ήταν κλειστές και χωρίς να πραγματοποιηθεί ενημέρωση από το υπουργείο Παιδείας. Με αυτό τον τρόπο, οι σπουδαστές που φοιτούσαν στην Α’ και Β’ τάξη των ΕΠΑ.Σ μαθητείας του ΟΑΕΔ ενώ εγγράφηκαν σε δομή της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, που θα τους απένειμε πτυχία επιπέδου 4, μεταφέρθηκαν αιφνιδίως στη μεταγυμνασιακή κατάρτιση με υποβαθμισμένους τίτλους σπουδών.
Επομένως, η υποβάθμιση -από την ίδια την κυβέρνηση- των σπουδών των Επαγγελματικών Σχολών του ΟΑΕΔ έρχεται σε έντονη αντίθεση με το σκοπό των δράσεων για την αύξηση της προσφοράς εργασίας που περιλαμβάνονται στο εθνικό σχέδιο ανάκαμψης. Σε συνδυασμό, μάλιστα, με τη ψήφιση του νέου εργασιακού νόμου, η κυβέρνηση φαίνεται ότι επιδιώκει την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της οικονομίας περισσότερο μέσω της σταθεροποίησης του μισθολογικού κόστους και λιγότερο μέσω της μακροπρόθεσμης επένδυσης στο ανθρώπινο δυναμικό.
(Ο Θανάσης Κολλιόπουλος είναι διδάκτορας Πανεπιστημίου Αθηνών)
