Τις τελευταίες ημέρες, με αφορμή τις καταστροφικές πυρκαγιές, υπάρχει μεγάλη κουβέντα για τη δημόσια διοίκηση. Για τις αρμοδιότητες των δήμων, των περιφερειών και της κεντρικής διοίκησης. Όλα αυτά ενώ δυστυχώς για ακόμα ένα καλοκαίρι χιλιάδες στρέμματα δάσους καίγονται και ζώα σκοτώνονται, περιουσίες καταστρέφονται, πιλότοι χάνουν τη ζωή τους στο καθήκον και το φυσικό περιβάλλον της χώρας αλλοιώνεται. Στις προγραμματικές δηλώσεις του ο πρωθυπουργός αναφέρθηκε σε «νέο εκσυγχρονισμό». Δεν είναι κάτι νέο καθώς στην προηγούμενη θητεία νομοθετήθηκε το «επιτελικό κράτος».
Το σημερινό μοντέλο πρέπει να αλλάξει και η παρωδία του «επιτελικού κράτους» -που στην πραγματικότητα σημαίνει συγκέντρωση της πολιτικής εξουσίας στο πρωθυπουργικό γραφείο αλλά και στα γραφεία των υπουργών- να αντικατασταθεί με ένα βιώσιμο, σύγχρονο και συμπεριληπτικό μοντέλο ενός αποτελεσματικού και πλήρως λειτουργικού, δίπλα στον πολίτη, κράτους. Προς αυτή την κατεύθυνση, κύριο μέλημα οφείλει να είναι η εμβάθυνση του άρθρου 101 του Συντάγματος, που εισηγείται το αποκεντρωμένο σύστημα για τη διοίκηση του κράτους, με κατανομή αρμοδιοτήτων και πόρων στην τοπική αυτοδιοίκηση, ώστε οι περιφέρειες και οι δήμοι να μπορούν να χαράσσουν με μεγαλύτερη ευελιξία πολιτικές που εμβαθύνουν στις ιδιαίτερες ανάγκες και προκλήσεις της τοπικής κοινωνίας.
Οι προκλήσεις που θα κληθούμε να αντιμετωπίσουμε τα επόμενα χρόνια μας καλούν να διαμορφώσουμε ένα πολιτικό σχέδιο και ένα συγκεκριμένο όραμα, που περνάει μέσα από ένα κράτος το οποίο λειτουργεί με σεβασμό στο Σύνταγμα, με διαφάνεια κι αποτελεσματικότητα. Η κεντρική διοίκηση, η τοπική αυτοδιοίκηση, το δημόσιο σύστημα υγείας, η δημόσια παιδεία, οι ανεξάρτητες αρχές αλλά και η δικαιοσύνη είναι αναγκαίο να διασφαλίζουν στον πολίτη την ασφάλεια και την αξιοπρέπεια που αναζητά, να αναπτύσσει πολιτικές που ενισχύουν την κοινωνική συνοχή και τη δυνατότητα της ανάπτυξης, της ευημερίας αλλά και της μείωσης των ανισοτήτων.
Για να μπορέσουν η αριστερά και η κεντροαριστερά να κινητοποιήσουν ευρύτερες κοινωνικές ομάδες, αλλά και να πείσουν τους πολίτες που κοιτούν με δυσπιστία το πολιτικό σύστημα και την σημασία της ενεργούς συμμετοχής στα κοινά, οφείλουν να παρουσιάσουν ένα πολιτικό σχέδιο που να είναι ρεαλιστικό και οραματικό, με βάση τις ανάγκες και τις προκλήσεις της μεγάλης πλειοψηφίας της κοινωνίας. Η δόμηση ενός σύγχρονου, ψηφιακού, με σαφείς αρμοδιότητες ανάμεσα στους φορείς, αποτελεσματικού κράτους μπορεί να προχωρήσει μόνο από την προοδευτική παράταξη. Μια παράταξη ικανή να στηρίξει ένα σύγχρονο μοντέλο παραγωγικής ανασυγκρότησης της χώρας, με ουσιαστική συμμετοχή της αυτοδιοίκησης, που θα στηρίζει την πράσινη μετάβαση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό, με την απαραίτητη περιφερειοποίηση των δημόσιων πολιτικών, προσαρμοσμένες στις τοπικές ανάγκες.
Η κοινωνική κι αλληλέγγυα οικονομία, η κυκλική οικονομία, η στήριξη της καινοτομίας με τις νεοφυείς επιχειρήσεις προϋποθέτουν ισχυρή αυτοδιοίκηση και ενεργοποίηση τοπικών κοινωνικών συμμαχιών. Πάνω σε αυτές τις κατευθυντήριες γραμμές οφείλουν να κινηθούν τα προοδευτικά σχήματα, υιοθετώντας και καλές πρακτικές από την Ευρωπαϊκή Ένωση, από αντίστοιχα σχήματα που έχουν προχωρήσει σε ανάλογες πολιτικές, όπως στην Ισπανία και την Πορτογαλία για παράδειγμα. Οι αυτοδιοικητικές εκλογές του Οκτωβρίου δίνουν μία σπουδαία ευκαιρία να κινηθούμε προς αυτή την κατεύθυνση και να χτίσουμε ένα διαφορετικό μέλλον για τους πολίτες και την αυτοδιοίκηση.
(Ο Γιώργος Μπαλάφας είναι περιφερειακός σύμβουλος Βόρειου Τομέα Αθηνών , μέλος της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ-ΠΣ)
