Ήταν εμπρηστική η χθεσινή ομιλία του Μητσοτάκη στη Βουλή, προ ημερησίας, για τις πυρκαγιές. Αλλά δεν πρέπει να καταναλωθεί στο συνήθη αντιπολιτευτικό λόγο. Ο Μητσοτάκης ξέρει τί κάνει, και έχει γνώση των συνεπειών.
Κατ΄αρχήν η δήλωση αυτή είναι αντιεπιστημονική. Αν μια φωτιά είναι η μεγαλύτερη της Ευρώπης και δεν μπορεί να σβηστεί επί 12ημερο, σημαίνει ότι έχει διαστάσεις πολύ ευρύτερες της όποιας αιτίας, ανθρωπογενούς, κεραυνού, βιομηχανικού ατυχήματος κ.ο.κ. Αυτά είναι στοιχειώδη. Αλλά το ζήτημα δεν είναι εκεί. Η δήλωση αυτή καλύπτει τους κυνηγούς κεφαλών και το αντιπροσφυγικό πογκρόμ που συνέβη εκεί, παρά τη φραστική καταδίκη του από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, τη στιγμή που αποδέχτηκε ως βάσιμες τις δικαιολογίες για τις οποίες προκλήθηκε. Αλλά και πάλι το ζήτημα δεν είναι μόνο εκεί. Ο Έβρος με το φράχτη του, και την δήθεν απόκρουση της προσφυγικής «εισβολής» το 21, έχει γίνει ένα κεντρικό συμβολικό σημείο στην κυβερνητική πολιτική. Τότε συνδεόταν με την απειλή της Τουρκίας, γιατί και τα δυο καθεστώτα έπαιζαν την αμοιβαία απειλή για εκλογικά οφέλη. Τώρα δεν τους χρειάζεται, η απειλή εξέλιπε, επομένως συνδέεται με την κλιματική αλλαγή. Η πυρκαγιά ταιριάζει γάντι στην πολιτική τους, γιατί από τη μια απειλή, οι πρόσφυγες συνδέονται με την άλλη. Αλλά και πάλι, δεν είναι μόνο αυτό το ζήτημα.
Το προσφυγικό είναι το κορυφαίο σύμβολο απειλής με την οποία τρέφεται η ακροδεξιά και στην Ελλάδα και στην Ευρώπη. Και μια απειλή πρέπει να ανανεώνεται συνεχώς με νέες απειλές. Ο φόβος αν αφεθεί κατακάθεται. Πρέπει συνεχώς να υποκινείται. Και η σύνδεση των προσφύγων με μια πολύ την πυρκαγιά αυτό επιτυγχάνει. Αλλά το τρομακτικό δεν βρίσκεται μόνο σ’ αυτό. Βρίσκεται στη σύνδεση του προσφυγικού με την κλιματική αλλαγή. Γιατί συνδέονται και προσλαμβάνονται ως γιγάντιες απειλές στη σημερινή εποχή, τα δυο πιο μεγάλα ζητήματα που την απασχολούν και θα την απασχολούν.
Ας δούμε λίγο την ιστορία. Ο μαύρος θάνατος που σάρωσε την Ευρώπη, τη Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή συνδέθηκε με τον αντισημιτισμό και ένα κύμα καταδιώξεων όχι μόνο των Εβραίων, αλλά και των τσιγγάνων, και των αιρετικών, και των μαγισσών. Από τη βάση ως την κορφή δημιουργήθηκε μια καταδιώκουσα κοινωνία που θεωρούσε την αρρώστια και τον θάνατο μια γιγάντια συνωμοσία και αναζητούσε τους αποδιοπομπαίους τράγους, τον εξαγνισμό της κοινωνίας ρίχνοντας στην πυρά όσους θεωρούσε διαφορετικούς, φτωχούς, ετεροδόξους και άσχημους. Δεν ήταν ούτε η πρώτη φορά, ούτε η τελευταία που μια φυσική απειλή, ή απειλή στην υγεία αποδόθηκε στη συνωμοσία, συνοδεύτηκε από καταδιώξεις, κατέληξε στην αυταρχική κοινωνία του φόβου και της καχυποψίας. Αυτό είναι το υπόβαθρο του φασισμού.
Πράγματι το τρομακτικό σε ιστορική προοπτική και για την Ελλάδα και για την Ευρώπη θα είναι η σύνδεση του τρόμου της κλιματικής αλλαγής με τον τρόμο και την συνωμοσιολογία για τους μετανάστες που τους μετατρέπει αυτόματα σε επικίνδυνους ανθρώπους, σε θύματα αναξιωβίωτα, σε αποδιοπομπαίους τράγους σε «κομμάτια» σαν κι αυτά που κυνηγούσαν οι ακροδεξιοί στον Έβρο.
Αν για κάτι διακρίνεται ο Μητσοτάκης είναι στην επιδέξια στρατηγική του να κρατήσει ζευγμένες στο ίδιο άρμα εξουσίας και την Δεξιά και την Ακροδεξιά. Είναι μια μακροπρόθεσμη στρατηγική, αλλά δεν είναι μόνο δική του. Στην Ευρώπη η Μελόνι έγινε αποδεκτή με δύο όρους. Αποδοχή της στρατηγικής του ουκρανικού πολέμου και της πολιτικής της λιτότητας. Σε όλα τα άλλα που αποτελούν το άγιο δισκοπότηρο του σύγχρονου φασισμού, έχει το ελεύθερο. Και στο μεταναστευτικό και στα δικαιώματα.
Εδώ σ’ αυτό το πλαίσιο η σημερινή αγόρευση του Μητσοτάκη δεν πρέπει να μας κάνει να εφησυχάσουμε. Αυτό είναι το χάσμα που ανοίγει μπροστά μας και δεν γεμίζει με λουλούδια αλλά με μίσος, καχυποψία, φόβο και αυταρχισμό. Δεν είναι μια παροδική τακτική, αλλά μια μακροπρόθεσμη και με ιστορικό και προοπτική στρατηγική.
Τα πολλά λόγια περισσεύουν, γι΄αυτό χρειαζόμαστε ένα δημοκρατικό μέτωπο τώρα, αλλά και μια στρατηγική αντιπαράθεσης, από τη βάση ως την κορφή.
Εδώ το απόσπασμα της ομιλίας του Πρωθυπουργού:
«Ο εμπρησμός είναι μια από τις πιο αντικοινωνικές πράξεις που απειλούν ευημερία και σταθερότητα της χώρας. Ειδικά σε περιοχές όπως ο Έβρος. Είναι περίπου βέβαιο ότι η αιτία ήταν ανθρωπογενής και άναψε σε περιοχή που αποτελεί διαδρομή μετακίνησης μεταναστών. Δεν ξέρουμε αν είναι από αμέλεια ή από πρόθεση. Ερευνάται», είπε ο Κυριάκος Μητσοτάκης από τη Βουλή και πρόσθεσε: «Εφόσον υπάρχουν ένοχοι θα τους εντοπίσουμε και αυτό είναι δουλειά των αρχών. Φαινόμενα αυτόκλητων σερίφηδων δεν θα γίνουν ανεκτά».
(Ο Αντώνης Λιάκος είναι ιστορικός και συγγραφέας)
