Δυστυχώς, ο τελευταίος δημόσιος αποχαιρετισμός για τον τέως βασιλιά Κωνσταντίνο Β Γλίξμπουργκ δεν μπορεί να είναι θρηνητικός , όπως κατά κανόνα συμβαίνει όταν επέρχεται ο θάνατος. Όσο κι αν κάποιος συμμερίζεται τη θλίψη της οικογένειας , των κοντινών του και την ανθρώπινη απώλεια. Ως τέως βασιλιάς καταχωρείται στο ιστορικό ημερολόγιο. Χωρίς τα στερνά του, ως απλός πολίτης και κάτοικος της χώρας χωρίς ιθαγένεια, να κρίνουν τα πρώτα…
Δύσκολα βρίσκεις μια κατάλληλη λέξη ή χαρακτηριστική φράση , που να αποτυπώνει τη σχετικά σύντομη βασιλεία του. Υπάρχουν , όμως, πολλές συνολικά για τη δυναστεία των Γλίξμπουργκ. Οι περισσότερες μπορούν, με τον ένα ή άλλο τρόπο, ν΄ αποδοθούν και στον Κωνσταντίνο.
Ο βασιλικός θεσμός τραυμάτιζε τη χώρα από τότε που υπάρχει τυπικά ως κράτος. Είναι συνδεδεμένος με τις πιο μελανές σελίδες , εθνικές συμφορές , εξάρτηση από τους ξένους , αντιλαϊκές συνομωσίες , πραξικοπήματα και δικτατορίες. Λειτούργησε πάντα ως μοχλός ανατροπής της πορείας , που χρειαζόταν ο τόπος και ζητούσε η πλειονότητα του λαού. Η βασιλεία ήταν συνώνυμη με αντιδημοκρατικούς σχεδιασμούς και αντιλαϊκές πρακτικές.
Ίσως αυτό που ξεχώριζε τον Κωνσταντίνο από τους ξενόφερτους προγόνους του είναι ότι συμβιβάστηκε με την ιδέα της οριστικής έκπτωσης από το αξίωμα του ανωτάτου άρχοντα , έστω και καθυστερημένα. Σε αντίθεση με τον παππού του Κωνσταντίνο Α και το θείο του Γεώργιο Β.
Ενθρονίστηκε (7 Μαίου 1964) μεταξύ μιας κηδείας και ενός γάμου. Το θάνατο του πατέρα του Παύλου (21 Φεβρουαρίου 1964) και τη χολυγουντιανή γαμήλια τελετή με την Άννα-Μαρία (18 Σεπτεμβρίου 1964). Είκοσι τεσσάρων χρόνων ήταν τότε και το νεαρό της ηλικίας επιχειρήθηκε, εκ των υστέρων , να δικαιολογήσει την πρόκληση της μεγαλύτερης μετεμφυλιακής ανωμαλίας. Με αποκορύφωμα την επιβολή της δικτατορίας.
Αν και επισήμως διάδοχος από την ηλικία των 7 χρόνων (1947) δεν σπούδασε κάπου, μ΄ εξαίρεση το πέρασμά του από τη σχολή Ευελπίδων (αποφοίτησε ως ανθυπολοχαγός) και την αόριστη αναφορά των βιογράφων του ότι παρακολούθησε μαθήματα στη Νομική Αθηνών.
Είχε, όμως, εντρυφήσει στο καράτε και γνώριζε να κυβερνά ιστιοφόρο τύπου Ντράγκον (Ολυμπιακό μετάλλιο στη Ρώμη το 1960)…
Λέγεται ότι μια από τις τελευταίες συμβουλές του πατέρα του ήταν να προσέχει το στρατό «σαν τα μάτια του». Για τους Γλίξμπουργκ ο στρατός ήταν ο υπερασπιστής των βασιλικών προνομίων και τον θεωρούσαν περίπου ως ιδιοκτησία τους. Ο Παύλος το είχε δηλώσει κατηγορηματικά προς τους αξιωματικούς: «Είμαι δικός σας και είσθε δικοί μου…» Η αποδοχή της προτροπής αποδείχτηκε πολύ γρήγορα μοιραία για το γιό του και το βασιλικό θεσμό.
Ιουλιανό πραξικόπημα
Μερικοί από τους σταθμούς , που ταυτοποιούν τον Κωνσταντίνο ως μέχρι το 1974 , σημαδεύουν από νωρίς τ΄ ανακτορικά πεπραγμένα της περιόδου.
Πρώτος κορυφαίος αντιλαϊκός σταθμός της βασιλείας του ήταν το πραξικόπημα της 15ης Ιουλίου 1965. Όταν με αντισυνταγματικές μεθοδεύσεις ανάγκασε τον νόμιμο πρωθυπουργό της χώρας Γ. Παπανδρέου να παραιτηθεί. Μαζί με μητέρα του Φρειδερίκη και τους αυλικούς κατασκεύασε σε συνέχεια κυβερνήσεις ανδρείκελα.
Οι τρέχουσες αποκαλύψεις την περίοδο εκείνη, η έρευνα που ακολούθησε – πρωτογενής και δευτερογενής – έχουν φωτίσει επαρκώς τις βασικές πτυχές της αποστασίας του 1965. Η ουσία είναι πως η κυβέρνηση του Γ. Παπανδρέου, που θριάμβευσε στις εκλογές του 1964 , εκτιμήθηκε από την ελληνική ολιγαρχία, τη βασιλική αυλή και τους αμερικανούς «προστάτες» ασύμβατη με τα τρέχοντα και απώτερα συμφέροντά τους. Γι΄ αυτό και την ανέτρεψαν. Καθοριστική στην εξέλιξη των γεγονότων ήταν η σκευωρία με την υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ (υποτίθεται οργάνωση στο στρατό μ΄ επικεφαλής τον Ανδρέα Παπανδρέου) και η αποκάλυψη του σχεδίου ΠΕΡΙΚΛΗΣ (εκλογές βίας και νοθείας από την ΕΡΕ του Κ. Καραμανλή το 1961).
Από τα τέλη του 1964, όπως αποκαλύπτουν οι πηγές, σχεδιαζόταν η ανατροπή της και προωθούνταν το διάδοχο κυβερνητικό σχήμα, χωρίς τον Γ. Παπανδρέου (και το γιο του Α. Παπανδρέου). Η αφορμή δόθηκε στις αρχές Ιουλίου , με την επιμονή του πρωθυπουργού ν΄ απομακρύνει τον αυλικό υπουργό Εθνικής Αμυνας Π. Γαρουφαλιά και να πάρει ο ίδιος το υπουργείο. Η τακτική για την ανατροπή του νόμιμου πρωθυπουργού, που στη συγκυρία εκείνη πήρε το χαρακτηρισμό «γέρος της Δημοκρατίας», επικεντρώθηκε στη «σαλαμοποίηση» της Ένωσης Κέντρου.
Αυτή ακριβώς η πλευρά του βασιλικού πραξικοπήματος και της αποστασίας (γλωσσοπλαστικά και αποσταΣΙΑς για να καταδειχτεί και η παρέμβαση των αμερικανικών υπηρεσιών), παραμένει μόνο γενικόλογα γνωστή. Αν και εύλογα μπορεί να υποθέσει οποιοσδήποτε πως έγινε δυνατό ο ένας στους τέσσερις βουλευτές, που συγκροτούσαν την κυβερνητική πλειοψηφία τον Φεβρουάριο του 1964, ν΄ αποσκιρτήσει ως το Σεπτέμβριο του 1965. Η γενική πεποίθηση τότε, αργότερα και ως σήμερα , είναι ότι εκτυλίχτηκε μαζική εξαγορά ψήφων και συνειδήσεων.
Για 70 μέρες η Ελλάδα «λαμπάδιασε» από τις ιστορικές λαϊκές κινητοποιήσεις και καθώς έμπαινε ο νέος χρόνος ο Κωνσταντίνος έδωσε πάλι το στίγμα του. Στο πρωτοχρονιάτικο μήνυμά του διαχωρίζει τους Έλληνες- υπηκόους του σε «εθνικόφρονες» και «ξενοκίνητους».
Χαρακτηρίζει τον κομμουνισμό, την Αριστερά ευρύτερα , «µίασµα γεννηθέν έξω της Ελλάδος, εµπνεόµενον και κινούµενον έξωθεν. Ηθική του είναι το ψεύδος και η προδοσία. Μολύνει και καθιστά πάντα ερχόμενον εις επαφήν με αυτόν, άτομον ή ομάδα , πάντα καλόν Έλληνα μη διαβλέποντα τον κίνδυνον…»
Πολλά χρόνια μετά, στην αποκαλούμενη και αυτοβιογραφία του, το μόνο που αναγνώρισε σχετικά ήταν ότι ίσως δεν έπρεπε να χρησιμοποιήσει τη λέξη «μίασμα»! Τ΄ άλλα, προφανώς, θα τα επαναλάμβανε …
Θετό τέκνο του η χούντα
Ο Κωνσταντίνος κάλυψε με τη «βασιλική πορφύρα» τη δικτατορία των συνταγματαρχών της 21ης Απριλίου 1967. Παρών ή απών έγινε συνεργός της για κάθε δικτατορική πράξη . Νομιμοποίησε τη χούντα και χάρη σε αυτόν μπόρεσε να στηριχθεί και να διατηρηθεί στην εξουσία.
Πάνω από 200 «αποφασίζουμε και διατάσσομε» φέρνουν φαρδιά- πλατιά την υπογραφή του. Αλλά και όσα δεν τη φέρουν, μετά την απόπειρα του βασιλικού «αντικινήματος» και τη «φυγή» του τον Δεκέμβριο του 1967, έχει ακέραια την ευθύνη. Επειδή με τη στάση του αυτός ο ίδιος επέτρεψε μέχρι τότε την εδραίωση και κατόπιν τη μακροημέρευση της χούντας.
Τα τεκμήρια είναι συντριπτικά , παρά τις δικαιολογίες και τα διάτρητα άλλοθι που επικαλείται μετά την έκπτωσή του. Άλλωστε η χούντα των συνταγματαρχών απλώς πρόλαβε την «μεγάλη αυλική χούντα» των στρατηγών. Αυτή που προετοίμαζε μ΄ επικεφαλής τον αρχηγό του ΓΕΣ Σπαντιδάκη.
Από τον Οκτώβριο του 1966, επιπλέον, σχεδίαζε με διάφορους τρόπους και μεθοδεύσεις να καταργήσει συνταγματικά άρθρα για να …σώσει τη χώρα.
Το μόνο που βρήκε να πει στους πραξικοπηματίες , όταν υπόγραφε την κήρυξη του στρατιωτικού νόμου την 21η Απριλίου ήταν τούτο: «Θα έκαμα εγώ την επανάστασιν , ύστερα από μερικάς ημέρας, αλλά ήθελα προηγουμένως να συνενοηθώ με τους Αμερικανούς. Γιατί δεν με ερωτήσατε;»
Για τη στάση του, τότε και τη συνέχεια ως το χουντικό «δημοψήφισμα» του 1973 για την κατάλυση της βασιλείας , το σύνολο των έργων και των ημερών του καταδικάστηκε οριστικά με το συντριπτικό δημοκρατικό δημοψήφισμα του 1974 (περίπου 70% το ΟΧΙ στη βασιλεία).
Για μια εφταετία έμεινε σιωπηλός στη Ρώμη μετά το «κίνημα» και τη φυγή του. Εισπράττοντας από τη χούντα τη βασιλική «χορηγία» (περίπου 30000 τη μέρα)! Το αντιδικτατορικό «πάθος» του ξεκίνησε όταν τον έδιωξαν με το ψευτοδημοψήφισμα και σταμάτησε να εισπράττει το «μισθό» του. Μέχρι τότε πρόλαβε να στείλει συγχαρητήριο τηλεγράφημα στον δικτάτορα Παπαδόπουλο «επί τη δισώσει του εκ της δολοφονικής αποπείρας…» από τον Παναγούλη (1968). Να αποκηρύξει το αντιχουντικό κίνημα στο Ναυτικό (1973) και να διαβεβαιώνει ότι από τον Δεκέμβριο του 1967 «δεν προέβην εις οποιανδήποτε δήλωσιν επί της καταστάσεως εν Ελλάδι…».
Έξι χρόνια έμεινε αμίλητος όταν η χώρα στέναζε κάτω από την τυραννική χούντα, όταν χιλιάδες Έλληνες στέλνονταν στις εξορίες, στην εξέγερση του Πολυτεχνείου, στην τουρκική εισβολή στην Κύπρο εξαργυρώνοντας το «μισθό του».
Η δικτατορία ήταν το θετό και αντάξιο παιδί του, σύμφωνα με την επιγραμματική διατύπωση του Μάριου Πλωρίτη. Η μόνη αντιστασιακή πράξη του ήταν πως στη φωτογραφία, με την ορκομωσία της χούντας την 21η Απριλίου 1967 δεν χαμογελούσε! Το ισχυρίστηκε κι αυτό στα σοβαρά…
Τα έργα και οι ημέρες του Κωνσταντίνου Γλίξμπουργκ δεν σταματούν με το μεγάλο δημοκρατικό ΟΧΙ στο δημοψήφισμα της 8ης Δεκεμβρίου 1974. Θα συνεχιστούν και αργότερα με τη λεγόμενη βασιλική περιουσία και άλλα πολλά. Αλλά αυτό είναι ένα άλλο κεφάλαιο…
(Ο Τάκης Κατσιμάρδος είναι δημοσιογράφος)
