Όσοι ανησύχησαν με την τοποθέτηση μετακλητών προϊσταμένων σε θέσεις ευθύνης του Υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου και θεώρησαν ότι η εξέλιξη εκείνη λειτουργούσε ως προπομπός για την αλλοίωση θεμελιωδών κανόνων λειτουργίας της Δημόσιας Διοίκησης, δυστυχώς σήμερα δικαιώνονται. Με το νομοσχέδιο «Εκσυγχρονισμός του Ηλεκτρονικού Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης» που παρουσίασε ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων η κυβέρνηση πηγαίνει ακόμη πιο πέρα, βαδίζοντας πλέον σε επικίνδυνα μονοπάτια.
Γιατί αν το Υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου επιχείρησε τότε να προσδώσει ένα δήθεν μεταβατικό χαρακτήρα (που βέβαια φρόντισε να παρατείνει) στις ρυθμίσεις εκείνες «αναγνωρίζοντας» ότι δεν μπορεί μια τέτοια κατάσταση να είναι μόνιμη, το Υπουργείο Εργασίας έρχεται να συστηματοποιήσει και να εγκαθιδρύσει ένα μόνιμο καθεστώς μετακλητών που σκοπεύει να εγκαταστήσει σε θέσεις ευθύνης εξοβελίζοντας τα στελέχη της Δημόσιας Διοίκησης από τις κορυφές της διοικητικής ιεραρχίας.
Η «εισβολή» των μετακλητών στις θέσεις προϊσταμένων Διευθύνσεων και Γενικών Διευθύνσεων του Ε.Φ.Κ.Α. εφόσον συντελεστεί, πρόκειται να φέρει στη διοίκηση του οργανισμού πρόσωπα τα οποία δεν θα υπέχουν πειθαρχική ευθύνη όπως το σύνολο των δημοσίων υπαλλήλων, αφού δεν θα υπηρετούν ως μόνιμοι υπάλληλοι με τις πάγιες υπαλληλικές δεσμεύσεις και υποχρεώσεις έναντι του δημοσίου. Αντίθετα, μετά την απομάκρυνσή τους από το (πλουσιοπάροχο, αφού προβλέπεται ειδικό καθεστώς αμοιβών εκτός ενιαίου μισθολογίου) ταμείο ουδέν λάθος θα αναγνωρίζεται. Η ειρωνεία είναι βεβαίως ότι ο ίδιος νόμος επιφυλάσσει δρακόντειο πειθαρχικό δίκαιο για όλους τους υπόλοιπους υπαλλήλους…
Τα πρόσωπα αυτά καμία σχέση δεν θα έχουν με τις διαδικασίες και τον τρόπο που λειτουργεί η δημόσια διοίκηση. Μέχρι να ανακαλύψουν τα στοιχειώδη, θα έχει χαθεί πολύτιμος χρόνος μαθαίνοντας, όπως λέει ο λαός μας, «στου κασίδη το κεφάλι», δηλαδή στις πλάτες των συνταξιούχων και των πολιτών που θα χρυσοπληρώνουν τις αμοιβές τους. Αναμφίβολα, το καθεστώς αυτό συνεπάγεται την απώλεια πολύτιμης θεσμικής μνήμης. Τόσο γιατί θα αποχωρήσουν από τις θέσεις ευθύνης οι δημόσιοι υπάλληλοι με τους «αλεξιπτωτιστές» που καταλαμβάνουν τις θέσεις τους να έχουν πλήρη άγνοια για την Υπηρεσία και τις υποθέσεις που αυτή διαχειρίζεται, όσο και γιατί όταν κι εκείνοι θα αποχωρίσουν θα αντικατασταθούν από άλλους που επίσης δεν θα γνωρίζουν τη διοικητική ύλη. Συνεπώς με το σύστημα αυτό είναι δεδομένο ότι ο ΕΦΚΑ καταδικάζεται σε θεσμική αμνησία, κάτι που ισοδυναμεί με πολύ σοβαρό μειονέκτημα που δεν χρειάζεται να είναι κανείς ειδικός στη θεωρία των οργανώσεων για να το αντιληφθεί.
Ο τρόπος επιλογής των «στελεχών» αυτών» είναι από μόνος του απολύτως σκανδαλώδης. Χωρίς διαφανή κριτήρια που θα θέτει ο νόμος, χωρίς θεσμικές εγγυήσεις, το κυριότερο χωρίς τη συμμετοχή του Α.Σ.Ε.Π., η διαδικασία επιλογής προδιαγράφεται διάτρητη από παντού. Είναι προφανές ότι εγείρονται ζητήματα συνταγματικής τάξεως, τόσο για την επιλογή όσο και για την ίδια την παρουσία ιδιωτών σε θέσεις της πάγιας διοικητικής ιεραρχίας. Μαζί με την αυθαίρετη θέσπιση κάποιων ελαχίστων κριτηρίων που παρεκκλίνουν πλήρως από τα όσα ισχύουν στον Υπαλληλικό Κώδικα για όλο το υπόλοιπο δημόσιο, διαμορφώνει ένα καθεστώς δύο (ή τριών, ή πολλών) ταχυτήτων για τα προσόντα και τις διαδικασίες επιλογής των προϊσταμένων. Η απαξίωση μάλιστα του Υπαλληλικού κώδικα μέσω αυτού του τρόπου είναι πρωτοφανής και θα ήταν πραγματικά ενδιαφέρον να ακουστεί η άποψη του αρμόδιου Υπουργείου Εσωτερικών επ’ αυτού.
Πρωτοφανής βεβαίως είναι και η απαξίωση και προσβολή του σώματος των δημοσίων υπαλλήλων. Όχι μόνο αυτών που εν μία νυκτί εκπαραθυρώνονται από τις θέσεις ευθύνης, αλλά του συνόλου του ανθρώπινου δυναμικού του Κράτους. Και βέβαια ούτε λόγος για την Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης και Αυτοδιοίκησης στην οποία λειτουργούν μάλιστα και ειδικά Τμήματα Κοινωνικής Διοίκησης, τα οποία ο ελληνικός λαός και η ΕΕ χρηματοδοτούν ώστε να παράγουν ακριβώς στελέχη για τη διοίκηση των Υπηρεσιών.
Οι επιλογές αυτές ίσως μπορούν να εξηγηθούν υπό το φως των ιδεοληψιών που στοιχειώνουν την κυβέρνηση. Των δοξασιών δηλαδή ότι οι άνθρωποι του δημοσίου δεν είναι κατάλληλοι και οι άνθρωποι της «αγοράς» λειτουργούν ως «superman» που λύνουν τα προβλήματα και φέρνουν αποτελέσματα. Η αντίληψη αυτή που παρέλκει να αποδομηθεί με επιχειρήματα γιατί είναι στον πυρήνα της τελείως παράλογη αλλά και προσβλητική απέναντι στα στελέχη του Δημοσίου, καλλιεργήθηκε συστηματικά από την απαρχή της κρίσης. Ο κοινωνικός αυτοματισμός αποτέλεσε στρατηγική πολιτική επιλογή ώστε να στοχοποιηθεί το δημόσιο και οι λειτουργοί του ως υπεύθυνοι της κρίσης και το πολιτικό σύστημα που την προκάλεσε να εμφανιστεί ως σωτήρας.
Όμως ας μην γελιόμαστε. Δεν είναι μόνο αυτό. Ακόμη και υπό το πρίσμα των πλέον ακραίων νεοφιλελεύθερων απόψεων, το νομοσχέδιο δεν αντέχει σε σοβαρή κριτική. Στόχος δεν είναι ο εκσυγχρονισμός του ΕΦΚΑ και η αντιμετώπιση των υπαρκτών προβλημάτων και χρόνιων εκκρεμοτήτων, απόρροια των προβληματικών διαδικασιών, της πολυνομίας, της έλλειψης προσωπικού και υποδομών και της ψηφιακής υστέρησης. Στην πραγματικότητα αποτελεί μία απόπειρα εφόδου, ένα αληθινό «ρεσάλτο» των «γαλάζιων παιδιών» στο δημόσιο τομέα. Χωρίς κριτήρια, χωρίς διαδικασίες, χωρίς αξιοκρατία, χωρίς λογοδοσία. Με υπέρογκες αμοιβές που αποτελούν πρόκληση απέναντι στους ανέργους αλλά και στους εργαζομένους δημόσιου και ιδιωτικού τομέα που δυσκολεύονται να βγάλουν το μήνα, βλέποντας τους μισθούς τους καθηλωμένους και την ακρίβεια να καλπάζει.
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόθεση της κυβέρνησης αποτελεί η γενίκευση του φαινομένου: Η «ιδιωτικοποίηση» του ΕΦΚΑ αποτελεί πιλότο για όλο το Δημόσιο Τομέα. Ήδη αντίστοιχες προβλέψεις υπάρχουν σε νομοσχέδιο για την Επιτροπή Ανταγωνισμού. Η σθεναρή αντίδραση όχι μόνο των δημοσίων υπαλλήλων αλλά και όλων των δημοκρατικών δυνάμεων και προοδευτικών πολιτών της χώρας αποτελεί αναγκαία συνθήκη για την ανάσχεση του φαινομένου. Σε διαφορετική περίπτωση θα οδηγηθούμε σε ένα νέο μοντέλο κρατικής οργάνωσης, μια απολύτως επικίνδυνη πρόσμιξη κράτους και αγοράς που όχι μόνο δεν πρόκειται να επιλύσει κανένα απολύτως πρόβλημα αλλά θα αποδυναμώσει την ισχύ του Δημοσίου με ό,τι αυτό συνεπάγεται για το κοινωνικό κράτος και την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες.
Ο Γρηγόρης Θεοδωράκης είναι Στέλεχος της Δημόσιας Διοίκησης, Πρώην Γ.Γ. Υπουργείου Διοικητικής Ανασυγκρότησης
