Tρία χρόνια, πριν, ο τότε αρμόδιος υφυπουργός για τα θέματα της Πολιτικής Προστασίας εμφανιζόταν βέβαιος ότι η χαρτογράφηση της «ευαλωτότητας» των διαφόρων περιοχών της Ελλάδας θα ολοκληρωνόταν μέσα σε μερικούς μήνες. Η χαρτογράφηση αυτή θα μας επέτρεπε να προχωρήσουμε στην ανακατανομή των τεχνικών μέσων και των ανθρώπινων πόρων και, κυρίως, στη λήψη εκείνων των προληπτικών μέτρων που είναι αναγκαία προκειμένου να αποσοβήσουμε ή να απομειώσουμε τις καταστροφικές επιπτώσεις των φυσικών καταστροφών.
Αυτό, όμως, δεν έγινε. Εάν είχε γίνει δεν θα «ξέφευγαν» οι φωτιές. Ούτε στο Αλιβέρι ούτε πουθενά αλλού.
Αν κάτι δεν έγινε όλα αυτά τα χρόνια ήταν τα προγράμματα και τα έργα πρόληψης των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών. Η έμφαση δόθηκε στα μέσα καταστολής. Επικράτησε μια αντίληψη αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών περισσότερο τεχνική και λιγότερο πολιτική.
Η πολιτική απάντηση στις πυρκαγιές περιλαμβάνει ως κύριο στάδιό της την πρόληψη. Και η πρόληψη είναι δυσκολότερη από την καταστολή.
Κι αν διερωτηθεί κανείς τι είναι τόσο δύσκολο στην πρόληψη των πυρκαγιών, η απάντηση είναι ότι η οργάνωσή της δεν είναι, κυρίως, θέμα γνώσεων η πόρων. Είναι θέμα βαθύτατα πολιτικό και μάλιστα από εκείνα που άπτονται του πυρήνα τη διακυβέρνησης.
Εξηγούμαι: Όλη η βιβλιογραφία των τελευταίων τεσσάρων δεκαετιών κι όλες οι καλές πρακτικές σε σχέση με πολιτικές που απέδωσαν όσον αφορά τον περιορισμό των επιπτώσεων των φυσικών καταστροφών συναρτώνται προς την ενδυνάμωση των τοπικών κοινωνιών να τις αντιμετωπίζουν. Για να γίνει αυτό, απαιτείται δραστική μεταφορά αρμοδιοτήτων και πόρων που συναρτώνται προς την πολιτική προστασία. Δεν αρκεί, βεβαίως, αυτό. Απαιτείται αυστηρή περιγραφή των έργων και των ευθυνών που αναλαμβάνει ο καθένας στο πλαίσιο της κοινότητας.
Διαφάνεια, και αποτελεσματικότητα αποτελούν τα μέσα με τα οποία θα κριθεί ο βαθμός αποδοτικότητας των μέτρων. Η συστράτευση όλων των δυνάμεων της κοινωνίας (εθελοντές, ακαδημαϊκά ιδρύματα, ιδιωτικός τομέας) είναι απαραίτητη για να μπορέσουμε να αντιμετωπίσουμε την πρόσθετη ένταση που πρόσθεσε η κλιματική αλλαγή στις γνωστές και, ούτως ή άλλως, επικίνδυνες ανθρωπογενείς καταστροφές.
Η χώρα μας δεν έχει επιλέξει αυτό τον δρόμο. Καχυποψία, μικροπολιτική και ατολμία μπροστά στις δυσκολίες και την περιπλοκότητα των προβλημάτων, μας έχουν οδηγήσει σε μια συμβολική πολιτική για την αντιμετώπιση των καταστροφών. Αυτή, όση παραμυθία κι αν μπορεί να προσφέρει στους κομματικούς στρατούς, δεν παύει να είναι μια εντελώς απρόσφορη στρατηγική για την επίλυση των προβλημάτων μας. Απαιτείται η ψύχραιμη ορθολογική χαρτογράφηση των κινδύνων, των προβλημάτων και των εναλλακτικών λύσεών τους που θα οδηγήσουν στη λήψη των μέτρων που θα φέρουν αποτελέσματα.
Έστω αργά, έστω τώρα, μια ορθολογική πολιτική για την αντιμετώπιση των φυσικών καταστροφών είναι αναγκαία!
(Ο Παναγιώτης Καρκατσούλης είναι εμπειρογνώμονας δημόσιας διοίκησης, στέλεχος του Κινήματος Αλλαγής)
