Οι νεοναζί είναι εχθροί της δημοκρατίας. Η καταδίκη τους πρέπει να είναι ομόθυμη και απερίφραστη από όλες ανεξαιρέτως τις πολιτικές δυνάμεις. Χωρίς υπεκφυγές, χωρίς μισόλογα, χωρίς αστερίσκους. Και, κυρίως, χωρίς ανιστόρητους και επικίνδυνους συμψηφισμούς, στους οποίους αρέσκονται οι θιασώτες του ακραίου κέντρου και της ‘θεωρίας των δύο άκρων’.
Το μείζον ζήτημα δεν είναι αν συγκεκριμένοι νεοναζί και οι πολιτικοί φορείς που τους στεγάζουν θα συμμετάσχουν ή όχι στις εκλογές. Το μείζον είναι να μη βρεθούν ψηφοφόροι που θα τους στηρίξουν και θα τους νομιμοποιήσουν με την ψήφο τους. Τα ντροπιαστικά υψηλά ποσοστά που έλαβε η εγκληματική οργάνωση Χρυσή Αυγή επέφεραν βαθύ τραύμα στην ελληνική δημοκρατία, που ακόμα αναμένει την επούλωσή του. Η απάντηση δεν μπορεί παρά να είναι πρωτίστως πολιτική. Νομικές ρυθμίσεις μικρή αποτελεσματικότητα έχουν, αν δεν συνοδεύονται από βροντερή και διαρκή αποκήρυξη του νεοναζισμού και από την ειλικρινή προσπάθεια να καταπολεμηθούν οι αιτίες που τον προκαλούν.
Η περιορισμένη αποτελεσματικότητα των νομικών απαγορεύσεων φαίνεται αν λάβουμε υπόψη ορισμένα συνταγματικά και ιστορικά δεδομένα. Που δείχνουν ότι, πολύ συχνά, μπορούν να βρεθούν τρόποι υπεκφυγής ή παράκαμψής τους.
Πρώτον, το Σύνταγμά μας δεν προβλέπει διαδικασία απαγόρευσης πολιτικού κόμματος (άρθρο 29). Ευλόγως, ενόψει της αρνητικής ιστορικής εμπειρίας από τη μακρόχρονη απαγόρευση του ΚΚΕ μέχρι το 1974. Αλλά ακόμα και εκεί όπου προβλέπεται, αποδείχθηκε ατελέσφορη.
Το 1956 στην τότε Δυτική Γερμανία απαγορεύτηκε το Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα (KPD). Λίγο αργότερα επανιδρύθηκε ως Γερμανικό Κομμουνιστικό Κόμμα (DKP).
Δεύτερον, ο εκλογικός νόμος δεν μπορεί να απαγορεύσει τη συμμετοχή πολιτικού κόμματος στις εκλογές. Μπορεί βέβαια, καταρχήν, να την εξαρτήσει από όρους. Τον Ιούνιο του 2021 προβλέφθηκε ότι δεν μπορεί να συμμετάσχει στις εκλογές κόμμα ηγετικά στελέχη του οποίουέχουν καταδικαστεί για μια σειρά από σοβαρά εγκλήματα(άρθρο 92 του ν. 4804/2021). Κάτι που σημαίνει ότι το κόμμα αυτό μπορεί πάντως να συμμετάσχει στις εκλογές αν αλλάξει την ηγεσία του.
Τρίτον, κατά το Σύνταγμά μας, κάποιος μπορεί να στερηθεί το δικαίωμα να είναι υποψήφιος στις εκλογές μόνο μετά από αμετάκλητη ποινική καταδίκη του (άρθρο 51 παρ. 3). Πρωτόδικη καταδικαστική απόφαση δεν αρκεί. Κάτι που σημαίνει ότι, ακόμα κι αν υπάρξει απαγόρευση συμμετοχής ορισμένου κόμματος στις εκλογές, πάντως δεν μπορεί να εμποδιστεί η υποψηφιότητα συγκεκριμένου προσώπου ως μεμονωμένου υποψήφιου όσο δεν έχει ακόμα καταδικαστεί αμετάκλητα.
Όλα αυτά δεν σημαίνουν ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμία νομοθετική ρύθμιση. Σημαίνουν όμως ότι αυτή πρέπει να σέβεται τις συνταγματικές επιταγές και να καταρτιστεί με τρόπο εξαιρετικά προσεκτικό και ιδιαιτέρως στοχευμένο, ώστε να μην αφήνει περιθώρια «ελαστικών» (παρ)ερμηνειών και υπερβάλλοντος ζήλου στην εφαρμογή της. Και, κυρίως, σημαίνουν ότι η όποια νομοθετική ρύθμιση πρέπει να έπεται και να συνοδεύει την απερίφραστη πολιτική καταδίκη της εθνικιστικής, ρατσιστικής και μισαλλόδοξης πολιτικής και ιδεολογίας του νεοναζισμού.
(Ο Ακρίτας Καϊδατζής είναι Αναπλ. καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου Α.Π.Θ.-Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την «Αυγή»)
