Οι πτώσεις του Τζο Μπάιντεν από το ποδήλατο της διπλωματίας είναι απανωτές…
Όταν πριν ένα χρόνο αποχωρούσε αιφνιδίως και άναρχα από το Αφγανιστάν, προκαλώντας σοκ και δέος ακόμη και στο Δημοκρατικό στρατόπεδο, επι της ουσίας, έδινε αυτόματα ζωτικό γεωπολιτικό χώρο στην Κίνα αλλά και την Ρωσία για να δράσουν στην κεντρική Ασία.
Όταν η διπλωματική ομάδα του νέου ένοικου του Λευκού Οίκου προσπερνούσε την Συμφωνία Αβραάμ όπου με περισσή μαγκιά είχε επιτύχει η προηγούμενη αμερικανική διοίκηση επιφέροντας ιστορικό συμβιβασμό μεταξύ του Ισραήλ και των Αραβικών χωρών και ερωτοτροπούσε με την Τεχεράνη για την επίτευξη συμφωνίας για τον περιορισμό των πυρηνικών, επι της ουσίας, η Ουάσιγκτον δεν έθετε νέα θεμέλια στην Μέση Ανατολή αλλά γκρέμιζε τα υπάρχοντα!
Ήρθε και πόλεμος στην Ουκρανία για να αναδείξει τις μεγάλες ουλές που είχαν προκαλέσει οι άστοχες κινήσεις της διοίκησης Μπάιντεν στο πρώτο στάδιο της θητείας της.
Η άρνηση της Σαουδικής Αραβίας, του Ισραήλ και των υπόλοιπων Αραβικών χωρών που έχουν υπογράψει τις συμφωνίες του Αβραάμ να στοιχηθούν πίσω από την Δύση επιβάλλοντας κυρώσεις στην Ρωσίας ήταν το πρώτο ηχηρό χαστούκι που δέχτηκε η αμερικανική διπλωματία από μια περιοχή ζωτικής σημασίας για τα αμερικανικά συμφέροντα , όπως είναι η Μέση Ανατολή και παραδοσιακά ήλεγχε απόλυτα μέχρι πρότινος, όχι όμως και τώρα, όπως διαπίστωσε και ο Άντονι Μπλίνκεν κατά την πρόσφατη περιοδεία του στην περιοχή.
Ο Αραβικός κόσμος είναι γενικότερα δυσαρεστημένος με την εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ από το Βατερλό της Αραβικής Άνοιξης και το παρατεταμένο χάος που έχει προκληθεί στην Λιβύη και την Συρία.
Ο αμερικανός Πρόεδρος σε μια απέλπιδα προσπάθεια να αποκαταστήσει εν μέρει τις σχέσεις των ΗΠΑ με τον Αραβικό κόσμο ανακοίνωσε ότι θα επισκεφτεί την Σαουδική Αραβία για να συναντηθεί διαδοχικά με τους ηγέτες των χωρών του Αραβικού Συνδέσμου που θα συγκεντρωθούν στην Τζέντα.
Μόνο που ο Μπάιντεν αναμένεται να δει μια νέα Μέση Ανατολή. Η Συμφωνίες του Αβραάμ που τόσο περιφρόνησε η διοίκηση του άρχισαν ήδη να αποδίδουν καρπούς. Η οικονομική σχέση των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και του Ισραήλ έχει αναπτυχθεί εντυπωσιακά. Τον περασμένο μήνα οι δύο χώρες υπέγραψαν συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στις μεταξύ τους σχέσεις μετά από ένα δεκαετές μποϊκοτάζ από την αραβική κρίση.
Η συνολική συμφωνία οικονομικής εταιρικής σχέσης στοχεύει στην αύξηση των ετήσιων διμερών συναλλαγών από 885 εκατομμύρια δολάρια σε περισσότερα από 10 δισεκατομμύρια δολάρια τα επόμενα πέντε χρόνια. Εάν επιτευχθεί αυτός ο στόχος, το Ισραήλ θα γίνει ένας από τους κορυφαίους εμπορικούς εταίρους των ΗΑΕ στην περιοχή.
Με βάση τα στοιχεία του 2020-21, αυτό θα σημαίνει ότι το Τελ Αβίβ θα ξεπεράσει το διμερές εμπόριο του Αμπού Ντάμπι με μεγάλους εταίρους όπως το Πακιστάν (8 δισεκατομμύρια δολάρια) και την Αίγυπτο (3,6 δισ. δολάρια). Αλλά αυτό είναι κάτι περισσότερο από μια επιχειρηματική συμφωνία, καθώς θα αποτελεί την πρόσοψη μιας νέας Μέσης Ανατολής.
Το εμπόριο, ως προπομπός της διπλωματίας, μειώνει τις αντιπαραθέσεις. Οι παλιοί εχθροί σε όλη την Μέση Ανατολή τώρα ανταλλάσσουν χειραψίες και διαπραγματεύονται επιχειρηματικές συμφωνίες. Ανάλογη κινητικότητα αναπτύσσεται με εμπορικές συναντήσεις μεταξύ του Ιράν και των ΗΑΕ, μετακινώντας την συμφιλίωση του Κόλπου προς την Αίγυπτο, την Τουρκία και το Ιράν.
Αυτό που ήταν εξαιρετικά εχθρικό και ασταθές στην Μέση Ανατολή κατά την τελευταία δεκαετία, τώρα έχει αρχίσει αργά αλλά σταθερά να ψύχεται…
Η Αμερική θα ήθελε μια πιο δυναμική στάση από τους περιφερειακούς συμμάχους της στην Μέση Ανατολή ως προς τις κυρώσεις στην Ρωσία , αλλά και εκείνοι ενδεχομένως να θέλουν ισχυρότερες εγγυήσεις ασφαλείας και συγκεκριμένες δεσμεύσεις από την Δύση και ειδικότερα τις ΗΠΑ.
Προς το τέλος του περασμένου χρόνου ο Πρόεδρος Μπάιντεν είχε δηλώσει ότι παγώνει προσωρινά την αγοροπωλησία 50 F-35 στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα που είχε εγκρίνει ο προκάτοχος του. Ωστόσο τα ΗΑΕ λίγες μέρες μετά δήλωσαν ότι αναστέλλουν τις συνομιλίες με τις ΗΠΑ για την συγκεκριμένη αγορά. Μία εβδομάδα πριν αποφασίσει να αναστείλει τη συμφωνία για την αγορά των F-35, το Αμπού Ντάμπι είχε συμφωνήσει με τη Γαλλία να αγοράσει 80 Rafale και 12 ελικόπτερα Caracal.
Δύο μήνες αργότερα, και καθώς τα ΗΑΕ αντιμετώπισαν αρκετές επιθέσεις από τους Χούτις, ανακοινώθηκε κοινή αμυντική συμφωνία με το Παρίσι για να «αντιμετωπιστούν οι τρομοκρατικές επιθέσεις» . Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό σημάδι περιφερειακής παρακμής των ΗΠΑ. Η Γαλλίδα υπουργός Άμυνας έσπευσε να δηλώσει ότι η χώρα της θα παρέχει στρατιωτική υποστήριξη και θα βοηθήσει τον στρατηγικό της εταίρο στην προστασία του εναέριου χώρου των ΗΑΕ ενάντια σε κάθε απόπειρα επιθέσεων.
Ο Μπάιντεν επιστρέφει στον Αραβικό Κόλπο καθώς ο πληθωρισμός στις ΗΠΑ βρίσκεται στα υψηλότερα επίπεδα της τελευταίας σαραντακονταετίας και η τιμή του πετρελαίου έχουν χτυπήσει $ 120 το βαρέλι!
Εκεί στην Τζέντα στο Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου, ευελπιστεί να πείσει τους ηγέτες του Κόλπου να αντλήσουν περισσότερο πετρέλαιο για να μειώσουν την οικονομική ζημία που υφίσταται η χώρα του αλλά γενικότερα η παγκόσμια οικονομία.
Όπως επισημαίνει και ταυτοχρόνως σαρκάζει ο αμερικανικός τύπος ο Μπάιντεν ίσως να συνειδητοποιεί τελικά ότι η εγκατάλειψη της Μέσης Ανατολής από τις ΗΠΑ είναι η βασική αιτία της κορύφωσης της πετρελαϊκής κρίσης μετά τις κυρώσεις της Δύσης στην Ρωσία.
Οι αμερικανοί πολίτες θεωρούν ότι ο παγκόσμιος πληθωρισμός, η πολεμική σύγκρουση Ρωσίας-Ουκρανίας, η απόσυρση των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, οι παρατεταμένες και ατελέσφορες διαπραγματεύσεις με το Ιράν για τα πυρηνικά και η έλλειψη δέσμευσης στην περιοχή υπογραμμίζουν την παρακμή της αμερικανικής ηγεμονίας στη διεθνή σκηνή κατά τη διάρκεια της τρέχουσας διοίκησης Μπάιντεν.
Η σύγχρονη Μέση Ανατολή χαράζει ένα νέο μονοπάτι σε συντονισμό με νέους και παλιούς συνεργάτες και παγκόσμιους παίκτες. Πρόκειται για μια περιοχή που ελέγχει περίπου το 30% της παγκόσμιας παραγωγής πετρελαίου και έχει επίσης θρησκευτική προβολή, πολιτική εντολή και οικονομική επιρροή.
Τα τέσσερα βήματα του Μπάιντεν στην Μέση Ανατολή
Το ταξίδι Μπάιντεν στην Σαουδική Αραβία έρχεται με καθυστέρηση 18 μηνών και ενώ οι αμερικανοί πολίτες βρίσκονται σε πολύ δύσκολη κατάσταση καθώς το κόστος για να γεμίσει το ρεζερβουάρ του αυτοκίνητό του, είναι στο υψηλότερο όλων των εποχών. Του συμβαίνει δηλαδή ότι χειρότερο καθώς εξέρχεται από την κρίση της πανδημίας.
Το νότιο τμήμα της Αμερικής παραμένει σε κατάσταση χάους. Οι ενδιάμεσες εκλογές τον Νοέμβριο δεν φαίνονται να φέρνουν καλά νέα για τους Δημοκρατικούς.
Για λόγους που στερούνται κάθε γεωπολιτικής λογικής, ο Μπάιντεν αγνόησε την Μέση Ανατολή και αυτό πλέον το καταλαβαίνει στην τσέπη του ο μέσος αμερικανός πολίτης όταν βρίσκεται αντιμέτωπος με την αντλία του βενζινάδικου.
Προφανώς καθώς τώρα η επιτελική διπλωματική ομάδα της διοίκησης Μπάιντεν βλέπει ότι διαμορφώνονται νέες γεωπολιτικές συμμαχίες στην Ασιατική Ήπειρο, σπεύδει ασθμαίνοντας ο Αμερικανός Προεδρος στην Μέση Ανατολή.
Σύμφωνα με εξειδικευμένους αναλυτές για τα Μεσανατολικά ζητήματα, ο Τζο Μπάιντεν θα πρέπει να ολοκληρώσει τέσσερα πράγματα για να θεωρηθεί επιτυχής η επίσκεψη του στην Μέση Ανατολή:
- Πρώτον, πρέπει να αναβαθμίσει την σχέση των ΗΠΑ και της Σαουδικής Αραβίας.
Η πετρελαϊκή κρίση καθιστά μονόδρομο για τις ΗΠΑ να τα βρουν με την Σαουδική Αραβία.
- Δεύτερον, ο Μπάιντεν θα πρέπει να αξιοποιήσει τις επιτυχίες των συμφωνιών του Αβραάμ και να προσπαθήσει να επιταχύνει την εξομάλυνση των σχέσεων του Ισραήλ με ολόκληρο τον Αραβικό Κόσμο. Γι αυτό θα πρέπει να ενθαρρύνει και να επαινέσει – έστω και φραστικά- τις χώρες που υπέγραψαν ήδη τις Συμφωνίες Αβραάμ. Η επίσκεψη Μπάιντεν θα μπορούσε να περιλαμβάνει διαβουλεύσεις για την επίτευξη δίκαιης και σταθερής ειρήνης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων.
Ο Ισραηλινός Υπουργός Περιφερειακής Συνεργασίας Esawi Frej, δήλωσε πριν από δύο εβδομάδες ότι : “Η ηγεσία της Σαουδικής Σαουδικής Αραβίας θα είναι κεντρική χώρα στην διαμεσολάβηση για οποιαδήποτε λύση στο μέλλον, και ο βασιλιάς Salman και ο πρίγκιπας Crown θα μπορούσαν να διαδραματίσουν κεντρικό ρόλο σε οποιοδήποτε ανανεωμένη ειρηνευτική διαδικασία”.
- Τρίτον, ο Μπάιντεν θα πρέπει να ανακοινώσει ότι αλλάζει στάση ως προς την στρατηγική που ακολουθεί στον κύκλο των συνομιλιών που διεξάγουν οι ΗΠΑ με το Ιράν για το πυρηνικό του πρόγραμμα και να επανέλθει στη μέγιστη πίεση της διοίκησης Τραμπ κατά της Τεχεράνης. Στην Μέση Ανατολή είναι εδραιωμένη η πεποίθηση ότι η Τεχεράνη δεν ενδιαφέρεται πραγματικά να εξασφαλίσει μια νέα συμφωνία αυτή τη στιγμή. Αντ ‘αυτού, οι Ιρανοί εκμεταλλεύονται
τον διακαή πόθο της διοίκησης Μπάιντεν για επίτευξη μια νέας συμφωνίας και προσπαθούν μέσω των συνομιλιών στην Βιέννη να αποσπάσουν περισσότερες παραχωρήσεις από τους Αμερικανούς.
Το παράδοξο είναι ότι ενώ τους τελευταίους 18 μήνες, διεξάγονται οι συνομιλίες στην Βιέννη , τρομοκρατικές ομάδες του Ιράν στοχεύουν με βαλλιστικούς πυραύλους, έργα υποδομής, εμπορικά λιμάνια και κτίρια καθώς και αμερικανικό προσωπικό στις στρατιωτικές εγκαταστάσεις στη Συρία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα… Παρ´ όλα αυτά, η διοίκηση του Μπάιντεν πέρυσι μείωσε δραστικά τις αμερικανικές αεροπορικές δυνάμεις στη Μέση Ανατολή.
- Τέταρτον : Ο Μπάιντεν θα πρέπει να χρησιμοποιήσει την επίσκεψή του στην Σαουδική Αραβία ως σημείο εκκίνησης για περαιτέρω συνεργασία με τους βασικούς εταίρους του για να εξασφαλίσει την ασφάλεια και τη σταθερότητα στην περιοχή.
Εάν ο Μπάιντεν δεν καταφέρει να χρησιμοποιεί αυτή την επίσκεψη με σύνεση, οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Σαουδική Αραβία θα βρίσκονται σε αναμονή μέχρι τουλάχιστον το 2025. Αυτό θα ήταν κακό για τις ΗΠΑ, τη Σαουδική Αραβία, το Ισραήλ και την περιφερειακή σταθερότητα.
Οι Χούτις στην ατζέντα του Μπάιντεν – Όταν χτυπούν την Aramco μειώνεται η παραγωγή πετρελαίου και παίρνουν φωτιά οι αγορές…
Από την πλευρά τους τι θα ήθελαν οι Σαουδάραβες από την επίσκεψη Μπάιντεν;
Εκτός από τα ενεργειακά στην ατζέντα μπορεί να είναι και πολλά άλλα σημαντικά ζητήματα που απασχολούν την περιοχή, όπως η μελλοντική συνεργασία στην περιφερειακή σταθερότητα, η παγκόσμια ασφάλεια των τροφίμων, η κλιματική αλλαγή, οι αμοιβαίες επενδυτικές ευκαιρίες και ακόμη και η εξερεύνηση του Διαστήματος…
Η Σαουδική Αραβία φαίνεται ότι παραδειγματίζεται από το Ισραήλ όπου κάθε φορά που έχει επίσκεψη αμερικανικής αντιπροσωπείας την οδηγούν στα καταφύγια του νότου για να δουν πώς οι Ισραηλινοί πολίτες επηρεάζονται από τις τρομοκρατικές επιθέσεις της Χαμάς. Αυτό σκέπτεται να κάνει και η Σαουδική Αραβία, οδηγώντας τον Αμερικανό πρόεδρο στις εγκαταστάσεις της Aramco στην Jeddah που αποτέλεσαν και στόχος των επιθέσεων από τους Χούτις της Υεμένης. Με αυτόν τον τρόπο φιλοδοξούν να υποχρεώσουν την διοίκηση Μπάιντεν να καταδικάσει την τρομοκρατία απ´ όπου και εάν αυτή προέρχεται, ανεξάρτητα από τη φυλή ή τη θρησκεία των θυμάτων.
Οι Σαουδάραβες έχουν παράπονα από τις ΗΠΑ ότι κρατούν ίσες αποστάσεις από τους Χούτις παρ´ ότι το επίσημο σύνθημα τους είναι : «Θάνατος στην Αμερική», και έχουν επιτεθεί τόσο στο αμερικανικό ναυτικό όσο και στην αμερικανική πρεσβεία στο Aden.
Οι Χούτις υποστηρίζονται από το καθεστώς της Τεχεράνης παράλληλα με την υποστήριξη που παραέχει στην Χαμάς στην Παλαιστίνη, τη Χεζμπολάχ στο Λίβανο και την Asaib Ahl Al-Haq στο Ιράκ, μεταξύ άλλων τρομοκρατικών και αποσταθεροποίησης δυνάμεων στην περιοχή.
Ένα από τα επιχειρήματα των Σαουδαράβων είναι ότι οι τρομοκράτες Χούτις επιτίθενται στις εγκαταστάσεις πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας, περιορίζουν τελικά την ικανότητά της να παράγει περισσότερο πετρέλαιο – πράγμα που σημαίνει λιγότερη προσφορά και υψηλότερες τιμές.
Η επίσκεψη Μπάιντεν στην Σαουδική Αραβία συμπίπτει χρονικά με την προσπάθεια που κάνει η χώρα για την έφοδο στο μέλλον και σε νέα πεδία όπως το Διάστημα, την επιστήμη , την έρευνα και τεχνολογία , τον τουρισμό και τον πολιτισμό.
Η Σαουδική Αραβία υποδέχεται τον Τζο Μπάιντεν στην Τζέντα όχι ως ένα παραδοσιακό βενζινάδικο, αλλά ως ένα ιστορικό και οικονομικά επιτυχημένο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος (powerhouse).
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)
