Ας υποθέσουμε ότι είσαι ο «έντιμος άνθρωπος κυρ Παντελής». Βασική σου έγνοια είναι η οικογένεια, τα παιδιά και η δουλειά σου. Χριστιανός (όχι πολύ φανατικός) και κεντρώων αντιλήψεων, έχοντας ψηφίσει και ΝΔ και ΠΑΣΟΚ και ΣΥΡΙΖΑ στο παρελθόν. Σήμερα διαβάζεις τίτλους εφημερίδων (βαριέσαι να το διαβάσεις όλο), που και που ρίχνεις μια ματιά στο διαδίκτυο (όταν το ξεχνά ανοικτό η κόρη) και συζητάς πολιτικά (όταν έχεις εξαντλήσει τα αθλητικά…) στο καφενείο.
Η δικαιοσύνη για εσένα δεν είναι δικαιοσύνη… «Ακούς εκεί ελεύθερος ο Λιγνάδης. Ρε να τον είχα εγώ μπροστά μου και να’βλεπες τι θα πάθαινε», είναι κάτι που το λένε όλοι στο καφενείο. Κάτι άκουσες για το σκάνδαλο NOVARTIS, κάτι για «αυτόν τον Κορκονέα που σκότωσε το παιδάκι, τον Γρηγορόπουλο», κάτι για την άδεια που δόθηκε στον Γιωτόπουλο της 17 Νοέμβρη. Και η ετυμηγορία είναι ομόφωνη. «Κάντε με εμένα υπουργό Δικαιοσύνης για τρεις μέρες και θα δεις τι θα γίνει».
Οι δημοσιογράφοι είναι πουλημένοι εκτός από ελάχιστους (εδώ ο καθένας στο καφενείο ξεχωρίζει 2-3 ανάλογα με τις πολιτικές του πεποιθήσεις). Οι καναλάρχες είναι διαπλεκόμενοι και στα δελτία των 8 λένε ψέματα. Πάει και η ενημέρωση…
Οι πολιτικοί είναι οι χειρότεροι εκτός από τους «δικούς» μας. Η πολιτική όμως είναι κάτι βρώμικο και πιάνει όλα τα κόμματα (αυτό είναι ομόφωνο στο καφενείο).
Η αστυνομία είναι διεφθαρμένη, όταν την έχεις ανάγκη δεν την βρίσκεις και δέρνει τα παιδιά χωρίς λόγο.
Η εκκλησία είναι λίγο καλύτερη, έχει υποστηρικτές, αλλά όλοι τα βάζουν με τους Μητροπολίτες και ορισμένους κληρικούς που «δεν τιμούν τα ράσα τους».
Επίσης ο στρατός απολαμβάνει κύρους στο καφενείο αν και «παλιά ήταν πραγματικός στρατός, υπήρχε πειθαρχία, τώρα είναι χαβαλέδες, γι’αυτό μας απειλούν οι Τούρκοι».
Τι θέλω να περιγράψω με όλα τα πιο πάνω; Απλά ότι όλοι οι πολιτειακοί θεσμοί περνούν βαθιά κρίση εμπιστοσύνης. Οι πολίτες δεν τους εμπιστεύονται, είναι τουλάχιστον επιφυλακτικοί έως αρνητικοί, νοιώθουν μόνοι τους σε έναν κόσμο που είναι επιθετικός και απειλητικός για αυτούς και την οικογένεια τους. Οι πολίτες δεν εμπιστεύονται (σε διαφορετικό βαθμό το καθένα) τα κόμματα, την ενημέρωση, τη δικαιοσύνη, την αστυνομία, την εκκλησία κλπ. Δεν υπάρχει κάτι ή κάποιος που θα μπορούσε να εμπνεύσει την κοινωνική πλειοψηφία. Ναι, υπάρχουν εξάρσεις κοινωνικής έκφρασης, αλλά είναι αλυσιτελείς, είναι μεμονωμένες, είναι αδιέξοδες.
Σήμερα η πολιτική και κοινωνική ζωή περνά κρίση εμπιστοσύνης και αυτό είναι επικίνδυνο. Τέτοιες κοινωνικές συνθήκες είναι κατάλληλες για να «ευδοκιμήσουν» φαινόμενα τύπου Χρυσής Αυγής, αντιεμβολιαστικού κινήματος, Σώρα κλπ. Όσοι επενδύουν σε έναν λαό αμόρφωτο-απογοητευμένο-απαθή, άρα εύκολα ελέγξιμο, παίζουν με τη φωτιά. Ναι ένας τέτοιος λαός μπορεί κοντοπρόθεσμα να ελεγχθεί, μακροπρόθεσμα όμως σίγουρα κάτι θα γεννηθεί που θα αμφισβητεί την υπάρχουσα κατάσταση και θα είναι εύκολο να κυριαρχήσει. Η ιστορία είναι γεμάτη από τέτοια γεγονότα.
Ειδικά η δικαιοσύνη πρέπει να προστατευθεί, να αυτοπροστατευθεί και να μην χρησιμοποιείται για την εξυπηρέτηση μικροκομματικών σκοπιμοτήτων (ο νοών, νοείτω)… Αποτελεί το τελευταίο καταφύγιο των αδυνάτων (οι δυνατοί προστατεύονται από μόνοι τους…) και πρέπει να πείθει ότι είναι ανεξάρτητη και αμερόληπτη.
Επίσης τα ΜΜΕ έχουν ρόλο να ελέγχουν (και όχι να «γλύφουν»…) την εξουσία. Όταν και αν οι πολίτες πιστεύουν ότι τα ΜΜΕ τους κρύβουν την αλήθεια (πολύ περισσότερο όταν πιστεύουν ότι εσκεμμένα την διαστρεβλώνουν), τότε μπορούν να γίνουν εύκολα θύματα της κάθε παραπληροφόρησης.
Η δημοκρατία για να λειτουργήσει χρειάζεται εμπιστοσύνη στους θεσμούς της. Χωρίς αυτή, απλά είναι ανάπηρη ή αυτοαναιρείται. Όποιος πιστεύει ότι η δημοκρατία εξαντλείται στο να ψηφίζουμε μια φορά κάθε τέσσερα χρόνια, μάλλον ανήκει σε αυτούς που και οι κυρ-Παντελήδες θεωρούν αμόρφωτους.
Είναι κατανοητή (όχι όμως αποδεκτή…) η προσπάθεια όλων των εξουσιών να επεκτείνουν την εξουσία τους ή να διαπλακούν με τις άλλες εξουσίες. Ειδικά η εκτελεστική εξουσία οφείλει να έχει την ευφυΐα, την ιστορική γνώση και την εμπειρία για να μην επιδιώκει την επέκταση της δικής της εξουσίας. Πολύ περισσότερο που κάθε τέτοια επέκταση οι κυρ-Παντελήδες την αντιλαμβάνονται (δικαίως) ότι γίνεται σε βάρος των δικών τους δικαιωμάτων, της δικής τους ηθικής, του δικού τους «περί δικαίου» αισθήματος. Και όταν αγριέψουν, δεν λογαριάζουν τίποτε…
(Ο Γιάννης Κορωναίος είναι δημοσιογράφος)
