Τις μέρες αυτές στα πρωτοσέλιδα των αμερικανικών εφημερίδων κυριαρχεί το όνομα του πρώην συμβούλου πολιτικής στρατηγικής του Τραμπ, Στηβ Μπάνον, για τον πιθανό ρόλο του στα γεγονότα της εξέγερσης της 6ης Ιαν. 2021 και της κατάληψης του Κογκρέσου. Το αμερικανικό CNN δημοσίευσε κύριο άρθρο, αυτές τις μέρες, με τίτλο «Χάος – Ο Στηβ Μπάνον διαταράσσει τη Δημοκρατία».
Πέρα όμως από τη συμμετοχή ή όχι στα συγκεκριμένα γεγονότα, ο Μπάνον είχε ενεργό ρόλο στην ενίσχυση ακροδεξιών κινημάτων και κυβερνήσεων και στη προετοιμασία της εξόδου της Μ. Βρετανίας από την Ε.Ε.
Είχε αγοράσει ένα μη ενεργό μοναστήρι έξω από τη Ρώμη για να ιδρύσει Ακαδημία της Ακροδεξιάς. Ένα εγχείρημα που δεν ευοδώθηκε τελικά. Ήταν ο κύριος μοχλός ανόδου της Ακροδεξιάς στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα των ΗΠΑ. Κάποιοι λένε ότι δεν ήταν απλά σύμβουλος του Τραμπ αλλά ότι ο Τραμπ ήταν «μαριονέτα» του.
Η κυβέρνηση Μπάιντεν θέλει να εξουδετερώσει τον σκληρό κρίκο του περιβάλλοντος Τραμπ για να στριμώξει στη συνέχεια τον ίδιο τον Τράμπγια τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 21, ενόψει των ενδιάμεσων εκλογών του Νοεμβρίου. Θέλει να αφαιρέσει από τον Τράμπ τον κυριότερο συνεργάτη και καταλύτη στην εκλογική νίκη του 2016. Αυτόν που έδωσε λαϊκιστικό χρώμα στο Ρεπουμπλικανικό κόμμα.
Σαν προσωπικότητα ο Μπάνον είναι λάτρης της αρχαίας Σπάρτης και του Θουκυδίδη.
Όμως, τι έκανε ο Μπάνον ώστε να θεωρείται γκουρού και «μακρύ χέρι» της Ακροδεξιάς; Όπως περιγράφει η πρώην συνεργάτιδά του Μπρίτανι Κάϊζερ στο βιβλίο της «Στο στόχαστρο»:
Έφτιαξε την εταιρεία Cambridge Analytica με σκοπό όχι απλά την καταμέτρηση της κοινής γνώμης και την εκμετάλλευση των τάσεων αλλά τον επηρεασμό της κοινής γνώμης, επικεντρώνοντας στη συμπεριφορά των ατόμων. Με διάφορους τρόπους έβαλε στο χέρι αρχεία προσωπικών δεδομένων από το Facebook, Linkedin, Tweeter, προσέλαβε καθηγητές μέτρησης της συμπεριφοράς και άρχισε να πουλάει υπηρεσίες σε κυβερνήσεις και κόμματα. Φυσικά συντηρητικά ή ακροδεξιά. Προετοίμασε την καμπάνια για την έξοδο της Μ. Βρετανίας από την Ε.Ε. και την άνοδο του Τραμπ. Φέρεται ότι συνεργάστηκε με το κόμμα του Σαρκοζί στη Γαλλία αλλά και κυβερνήσεις όπως της Νιγηρίας.
Η κύρια μέθοδός του ήταν η καταστροφολογία, η διαβολή, η διαστρέβλωση γεγονότων και η πιο σκληρή «μαύρη» προπαγάνδα. Δηλαδή, η τεχνική του να κάνεις το μαύρο-άσπρο ή αντίστροφα. Κάτι μας θυμίζει αυτό από την αντιπολίτευση της περιόδου 2015-19 στην Ελλάδα.
Τα όνειρά του και ο σχεδιασμός του πηγαίνουν μακρύτερα από την Αμερική και την Μ. Βρετανία.
«Αυτό που έχω μάθει είναι ότι είστε μέρος ενός παγκόσμιου κινήματος μεγαλύτερο από τη Γαλλία, μεγαλύτερο από την Ιταλία, μεγαλύτερο από την Ουγγαρία – μεγαλύτερο από το σύνολο αυτών. Και η ιστορία βρίσκεται με το μέρος μας», δήλωσε ο Μπάνον στη Λιλλ της Γαλλίας, στη διάρκεια συνάντησής του με τη Λε Πεν το 2018.
Τον Οκτώβριο του 2019 κλήθηκε να μιλήσει στην Αθήνα στο AthensDemocracyForum.
Στη Μ. Βρετανία to 2015-16 ο Μπάνον συνεργάστηκε με τον Φάραντζ, έναν ευρωβουλευτή που ήθελε να διεισδύσει στα σπλάχνα της Ε.Ε. και να τη διαλύσει εκ των έσω. Το δημοψήφισμα για το Brexit επικεντρώθηκε στο μήνυμα ότι ήταν μια μοναδική ευκαιρία για ένα κράτος «αρκετά μεγάλο», «αρκετά καλό» και «ελεύθερο να θεσπίσει τους δικούς του νόμους χωρίς τις δεσμεύσεις της Ε.Ε.». Σε συναισθηματικό επίπεδο επικεντρώθηκαν στο φόβο του μεταναστευτικού και στην εθνική υπερηφάνεια των Βρετανών. Η Cambridge Analytica συνεισέφερε χτίζοντας μια εκστρατεία από κάτω προς τα πάνω. Δηλαδή, πρώτα επηρεάζοντας τη συμπεριφορά των πολιτών, οι οποίοι πίεζαν από κάτω και όχι αρχίζοντας από τους πολιτικούς. Τα αποτελέσματα είναι γνωστά.
Στην Αμερική το 2015-16 ο Μπάνον κατόρθωσε να γυρίσει ένα κλίμα όπου οι περισσότεροι Αμερικανοί δεν πίστευαν ότι θα νικήσει ο Τράμπ. Εξασφάλισε μέσω Facebook 5.000 στοιχεία για κάθε Αμερικανό δηλ. για 240 εκατ. Αμερικανούς. Ο μισός προεκλογικός προϋπολογισμός του Τραμπ αναλώθηκε σε ψηφιακές δραστηριότητες. «Με 70 likeμπορούσε κάποιος να μάθει για κάποιον περισσότερα ακόμη και από τους φίλους του, με 150 να μάθει όσα και οι γονείς του, με 300 να μάθει περισσότερα και από την σύντροφό του». Η Χίλαρι Κλίντον στοχοποιήθηκε : «δεν μπορεί να κάνει κουμάντο ούτε στο σπίτι της».
Μετά τις εκλογές και την νίκη του Μπάιντεν, ο Μπάνον πέρασε την αντίληψη ότι ο Τράμπ δεν ηττήθηκε στις εκλογές. Η πρόθεσή του ήταν να πείσει τους Αμερικανούς ότι οι εκλογές είναι αναξιόπιστες και επόμενα μπορεί να αμφισβητηθούν, οποιαδήποτε στιγμή. Μέσω των τηλεοπτικών εκπομπών του σε WebTVπροσπαθεί να σπείρει την αμφισβήτηση για τους θεσμούς και να προβάλει την ξενοφοβία, το αντιμεταναστευτικό πνεύμα και τις ακροδεξιές απόψεις.
Ήδη όμως κατηγορείται από την αμερικανική Δικαιοσύνη ότι αρνήθηκε να αποκαλύψει γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου 2021.
Εδώ και πολλά χρόνια δεν υπάρχει «Διεθνής της Αριστεράς» που να συντονίζει τις ενέργειες των Αριστερών κομμάτων. Υπάρχει όμως «Διεθνής της Ακροδεξιάς»; Μάλλον για την ώρα όχι. Ο Μπάνον το προσπάθησε και μπορεί να ξαναπροσπαθήσει αν επανεκλεγεί ο Τραμπ το 2024, χάριν όμως των «στενών» αμερικανικών συμφερόντων. Τα ακροδεξιά κόμματα και κινήματα έχουν περισσότερο εθνικά χαρακτηριστικά και ανταγωνισμούς και οι όποιες συνεργασίες ανάμεσά τους είναι περιθωριακές ή αφορούν το μεταναστευτικό. Αν όμως η Ακροδεξιά ξεπεράσει τον «εθνικό» εαυτό της και πάρει μορφή κινηματική-λαϊκή με διεθνή απήχηση τότε τα πράγματα θα είναι δύσκολα για τις δημοκρατικές δυνάμεις και θα έρθει η ώρα της σύγκρουσης. Όσο η Ακροδεξιά μένει στα εθνικά πλαίσια ενός κράτους πιστεύουν κάποιοι ότι δεν τους αφορά. Τα ίδια πίστευαν πριν ξεκινήσει ο Β’ Παγκόσμιος Πόλεμος. Ξεχνούν ότι η Ακροδεξιά παρουσιάζεται αρχικά με αντισυστημικό-λαϊκό προσωπείο και στη συνέχεια εκφράζει τα συμφέροντα της καρδιάς του συστήματος αλλά και τις αντιθέσεις του.
Ο Μπάνον δούλεψε για τα αμερικανικά συμφέροντα όταν η εταιρεία Cambridge Analytica αποσπούσε την Μ. Βρετανία από την Ε.Ε. για να την προσγειώσει στην αμερικανική αγκαλιά. Δούλεψε όμως και για την Ακροδεξιά, κύρια εντός της Αμερικής αλλά και με την υποστήριξη δεξιών κομμάτων στο εξωτερικό. Τα μεγάλα συντηρητικά κινήματα εντός της Αμερικής που αρχίζουν από την κατοχή όπλων μέχρι την απαγόρευση των αμβλώσεων είναι και δικής του έμπνευσης. Αρκετά έχουν ειπωθεί για συνεργασία του Μπάνον με τις ρωσικές υπηρεσίες για να υποσκάψουν το Δημοκρατικό Κόμμα στις ΗΠΑ. Είναι αλήθεια ότι η Ρωσία δεν έχασε ευκαιρία να ενισχύσει ακροδεξιά σχήματα, ειδικά στην Ευρώπη, για να την αποσταθεροποιήσει.
Έχει όμως σημασία να αντιληφθούμε το πόσο εύκολο είναι κάποιοι να βάλουν στο χέρι ψηφιακά δεδομένα και να επηρεάσουν ατομικές συμπεριφορές πολιτών. Με εκφοβισμό για το μεταναστευτικό, τις φυσικές καταστροφές, λάθη στη διαχείριση κυβερνητικών θεμάτων. Ο Μπάνον δεν ήταν μόνος του. Είχε πίσω του ένα σύστημα πληροφοριών και χρηματοδότησης που η έλλειψη ελέγχου του θα πρέπει να μας προβληματίζει. Είχε πάνω απ’ όλα τις πλάτες του Τραμπ, άσχετα με τις κατά καιρούς προστριβές τους.
Σε μια Ευρώπη που κατρακυλάει στην ύφεση και την ανεργία, η Ακροδεξιά ανεβαίνει επικίνδυνα. Στη Γαλλία η Λεπεν πήρε 41% απέναντι στον Μακρόν, στην Ιταλία το μεταφασιστικό κόμμα της Μελόνι μαζί με του ακροδεξιού Σαλβίνι συγκεντρώνουν το 43% στις δημοσκοπήσεις. Τα συντηρητικά κόμματα ρίχνουν γέφυρες στα ακροδεξιά για να κρατηθούν στην εξουσία. Η «Διεθνής της Ακροδεξιάς» ετοιμάζεται.
Ο εχθρός είναι προ των πυλών και δεν αναχαιτίζεται με λύσεις από τα Δεξιά ούτε ηρεμεί με κατευνασμό. Ούτε η Ιστορία πηγαίνει τυχαία από εδώ κι από εκεί…
(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)
