Πρωτοχρονιάτικο «Δελτίο Θυέλλης» για τον Ταγιπ Ερντογάν! Μέχρι την ερχόμενη Άνοιξη αναμένονται ισχυρές βροχές κυρώσεων για τους S-400 και προστίμων έως 15 δις για την Halk bank. Ταυτοχρόνως καταφθάνουν στην Ανατολική Μεσόγειο επιπρόσθετες αμερικανικές αεροναυτικές δυνάμεις, ενώ η Ουάσιγκτον ξεκινάει και πάλι να ονειρεύεται την Κωνσταντινούπολη ως «Βατικανό της Ορθοδοξίας» με το Μάικλ Πομπέο να επισκέπτεται το Φανάρι και να αγνοεί την τουρκική ηγεσία και τον νέο Αμερικανό Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να αποστέλλει θερμή απαντητική επιστολή στο Φανάρι υπογραμμίζοντας ότι προσβλέπει σε συνεργασία και σε μελλοντικό διάλογο με τον Πατριάρχη.
Η πρωτοχρονιάτικη απόφαση του αμερικανικού Κογκρέσου να ανατρέψει με πολύ μεγάλη πλειοψηφία, το Προεδρικό βέτο για τον αμυντικό προϋπολογισμό των 720 δις δολαρίων, που περιλαμβάνει και τις κυρώσεις στην Τουρκία για την αγορά των πυραύλων S-400, επιφέρει ένα πρωτόγνωρο πλήγμα όχι μόνο στον Ντόναλντ Τραμπ αλλά και στον «φίλο» του Ταγίπ Ερντογάν. Ταυτοχρόνως ενεργοποιείται η νομοθετική μηχανή του Αμερικανικού Κράτους και βάσει αυστηρού χρονοδιαγράμματος αναμένεται :
1) Εντός 30 ημερών ο Αμερικανός Πρόεδρος θα πρέπει να ενεργοποιήσει 5 από τα 12 μέτρα που προβλέπει ο νόμος CAATSA (Νόμος για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω Κυρώσεων) κατά της Τουρκίας όπου αναπόφευκτα θα επιφέρουν καίριο πλήγμα στην ήδη ασθμαίνουσα τουρκική οικονομία.
2) Βάσει του ψηφισθέντος αμυντικού προϋπολογισμού για το 2021 προβλέπεται ενίσχυση των αμερικανικών δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο. Το Αμερικανικό Πεντάγωνο θα πρέπει εντός 45 ημερών να υποβάλει έκθεση προς τον νέο Πρόεδρο των ΗΠΑ που να δικαιολογεί την αναγκαιότητα αυτή και να προτείνει την λήψη συγκεκριμένων μέτρων ενίσχυσης της στρατιωτικής παρουσίας των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό πρακτικά σημαίνει συγκέντρωση περαιτέρω αμερικανικών αεροναυτικών δυνάμεων στην περιοχή με την Σούδα να μετατρέπεται σε βασικό ορμητήριο. Εξέλιξη που σηματοδοτήθηκε στο τέλος του περασμένου Σεπτεμβρίου με την άφιξη του Αμερικάνου υπουργού Εξωτερικών στην Σούδα.
Η παγκόσμια κοινότητα περιμένει με ενδιαφέρον να δει πως ο νέος Αμερικανός Πρέσβης θα χειριστεί το ακανθώδες θέμα των κυρώσεων κατά της Τουρκίας. Μιας σημαντικής χώρας – περιφερειακής δύναμης- από τα πιο δυναμικά μέλη του ΝΑΤΟ που επί δεκαετίες αποτέλεσε το ανάχωμα της Δύσης στην ΕΣΣΔ και την Μέση Ανατολή.
Η λίστα των κυρώσεων που προβλέπει ο CAATSA είναι συγκεκριμένη και ο Πρόεδρος των ΗΠΑ δεν μπορεί να αποκλίνει από αυτή. Οι επιπτώσεις στην Τουρκική οικονομία τεράστια.
Ήδη με τα προκαταρκτικά μέτρα «χαμηλής κλίμακας» που έλαβε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ ενταφιάζεται η τουρκική αμυντική βιομηχανία η οποία εξαρτάται πάνω από 70% από τις ΗΠΑ. Παράλληλα ακρωτηριάζονται τα βασικά στρατιωτικά της σχέδια επιθετικού χαρακτήρα καθώς δεν διακόπτεται βιαίως η ανανέωση ,ο εκσυγχρονισμός , η συντήρηση και γενικότερα η υποστήριξη του αεροπορικού στόλου της Τουρκικής Πολεμικής Αεροπορίας. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο το στρατοκρατικό καθεστώς της Άγκυρας τελεί σε πανικό τις τελευταίες ημέρες. Ο τούρκος υπουργός Άμυνας από την Λιβύη επιτίθεται στην Ελλάδα για την απόκτηση των Γαλλικών Rafale, ενώ η «Γενί Σαφάκ», ο προπαγανδιστικός “πολιορκητικός κριός” του καθεστώτος Ερντογάν επιχειρεί να απαξιώσει την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα των F-35 !
Η ακύρωση του προγράμματος παράδοσης των F-35 στην Τουρκία ήταν το πρώτο χαστούκι που εισέπραξε το καθεστώς Ερντογάν από την Διοίκηση των ΗΠΑ για τους S-400. Η εξέλιξη αυτή επηρεάζει και άλλο ένα μεγαλεπήβολο εξοπλιστικό πρόγραμμα της Τουρκίας. Την κατασκευή του αεροπλανοφόρου “ΑΝΑΤΟΛΟΥ” στην Ισπανία από το οποίο προορίζονταν να επιχειρούν 18 F-35 κάθετης προσνήωσης και απονήωσης. Η Τουρκία θα μπορούσε να αντικαταστήσει τα F-35 με τα αντίστοιχα Βρετανικά μαχητικά κάθετης προσνήωσης και απονήωσης, αλλά το Λονδίνο συντάσσεται απόλυτα με τον αμερικανικό CAATSA έναντι της Ρωσίας & των S-400…
Όμως οι 14 κυρώσεις του CAATSA που με 5 απ αυτές θα βρεθεί αντιμέτωπη η Τουρκία σε 26 ημέρες θα είναι κυρίως οικονομικές, διπλωματικές καθώς επίσης θα στρέφονται και κατά προσώπων του στενού περιβάλλοντος του Ταγιπ Ερντογάν.
Στις ΗΠΑ το κλίμα είναι ήδη επιβαρυμένο για την Τουρκία και προσωπικά για τον Ερντογάν εξ αιτίας των προκλητικών κινήσεων του, της περιφρόνησης που επιδείκνυε στη αμερικανική διοίκηση, του άκομψου τρόπου με τον οποίο εκμεταλλεύονταν την “φιλία” του με τον Αμερικανό Πρόεδρο, αλλά και των αποκαλύψεων – καταγγελιών που έχουν γίνει από πρώην συνεργάτες του Ντόναλντ Τραμπ.
Κοινώς το Κογκρέσο και η υπόλοιπη Διοίκηση περιμένουν τον Ερντογάν στην γωνία.
Τι να πρωτοθυμηθεί κανείς από την «ανάρμοστη σχέση» του Τραμπ με τον Ερντογάν που ξεκίνησε ως «εμπορικό φλερτ» πριν δέκα χρόνια ,πολύ πριν γίνει Πρόεδρος των ΗΠΑ.
Όπως μας θυμίζει η εφημερίδα Washington Post, ο ίδιος ο Τράμπ τον Δεκέμβριο του 2015 είχε δηλώσει στον Στίβεν Μπάρτον: «Έχω μία μικρή σύγκρουση συμφερόντων γιατί έχω ένα σημαντικό κτίριο στην Κωνσταντινούπολη. Πρόκειται για μια εξαιρετικά επιτυχημένη επιχείρηση. Είναι οι δίδυμοι Πύργοι Τραμπ».
Ο Μπάρτον αναρωτιέται: -Πώς μπορώ να ξέρω ότι ως Πρόεδρος των ΗΠΑ πρόκειται να αντισταθεί στην Τουρκία ; Η εύκολη απάντηση, η απάντηση που μπορεί να είχε δώσει οποιοσδήποτε προηγούμενος πρόεδρος, ήταν ότι ο Ντόναλντ Τραμπ θα υποχωρούσε από τις επενδύσεις του στην Τουρκία πριν αναλάβει το αξίωμα του προέδρου. Αντ’ αυτού, ο Τραμπ ως Αμερικανός πρόεδρος δεν ανέστειλε την επιχειρηματική του δράση. Οι Πύργοι Τραμπ στην Κωνσταντινούπολη παρέμειναν μέρος των επιχειρήσεών του και του απέφεραν κέρδη. Όταν μάλιστα είχαν εγκαινιαστεί το 2012, στην Τουρκία είχαν ταξιδέψει και ο Ντόναλντ Τραμπ και η κόρη του Ιβάνκα, η οποία είχε ευχαριστήσει δημοσίως τον Τούρκο πρόεδρο για την παρουσία του.
Το εμπορικό φλερτ Ντόναλντ – Ταγίπ διατηρείται και επεκτείνεται μέσω των γαμπρών τους. Στο Λευκό Οίκο και στο νεόδμητο παλάτι του Σουλτάνου αναπτύσσεται η “διπλωματία των γαμπρών” που προκαλεί την οργή της επίσημης διπλωματίας και στις δυο χώρες , στις ΗΠΑ εξωτερικεύεται ενώ στην Τουρκία καταπνίγεται…
Η εκδήλωση του αποτυχημένου πραξικοπήματος της 15 Ιουλίου του 2017 στην Τουρκία αλλάζει την ψυχοσύνθεση και την στρατηγική του Ταγίπ Ερντογάν. Γίνεται πολύ πιο καχύποπτος με την Δύση και απομακρύνεται απ αυτήν. Ταυτοχρόνως όμως έρχεται πιο κοντά στον Τραμπ, όπου αναπτύσσεται ένα ιδιότυπο φλερτ. Από κοινού αμφισβητούν , προκαλούν και επιχειρούν να ανατρέψουν το υπάρχον στρατηγικό σχέδιο που ήδη εφαρμόζει η Δύση στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής και το οποίο έχει ευλογήσει η προηγούμενη Διοίκηση Ομπάμα – Μπάιντεν.
Η σχέση Τραμπ – Ερντογάν γίνεται απροκάλυπτη και παρατράγουδα ξεκινούν στα τέλη του 2018.
1η Δεκεμβρίου του 2018 στο περιθώριο συνόδου κορυφής του G20 στο Μπουένος Άιρες, όπως γράφει στην 191 σελίδα του βιβλίου του ο Μπόλτον γίνεται συνάντηση Τραμπ – Ερντογάν : «Ο Ερντογάν του έδωσε ενημερωτικό σημείωμα δικηγορικού γραφείου που αντιπροσώπευε την (τουρκική κρατική τράπεζα) Halkbank», η οποία αντιμετωπίζει ποινική δίωξη στις ΗΠΑ για παραβίαση των κυρώσεων κατά του Ιράν. Η υπόθεση εμπλέκει τον ίδιο τον Ερντογάν και τον γαμπρό του, υπουργό Οικονομικών, Μπεράτ Αλμπαϊράκ. «Ο Τραμπ ξεφύλλισε βιαστικά το έγγραφο προτού δηλώσει ότι, κατά τη γνώμη του, η Halkbank ήταν εντελώς αθώα. Μου ζήτησε μάλιστα να τηλεφωνήσω στον υπουργό Δικαιοσύνης Ματ Γουίτακερ, κάτι που παρέκαμψα. Στη συνέχεια, είπε στον Ερντογάν ότι θα φρόντιζε να διευθετηθεί το ζήτημα, εξηγώντας του ότι οι εισαγγελείς της Νότιας Περιφέρειας της Νέας Υόρκης, που ασχολούνταν με την υπόθεση, ήταν άνθρωποι του Ομπάμα, και όχι δικοί του, και ότι σκόπευε να τους αντικαταστήσει», αναφέρει ο Μπόλτον.
«Δεν θέλω να συμβεί τίποτα το αρνητικό για σένα ή την Τουρκία» δήλωσε ο Αμερικανός πρόεδρος. Στην ίδια συνάντηση, ο Ερντογάν εξέφρασε τα γνωστά παράπονα και απειλές εναντίον των Κούρδων μαχητών στη βόρεια Συρία, ζήτημα για το οποίο ο Τραμπ απέφυγε να τοποθετηθεί.
Στις 14 Δεκεμβρίου 2018 ακολουθεί τηλεφωνική επικοινωνία Τραμπ -Ερντογάν. Ο Τραμπ λέει στον Τούρκο πρόεδρο ότι ο Μπόλτον θα συντάξει μια δήλωση που θα ανακοινώνει ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κερδίσει τον αγώνα ενάντια στο ISIS και ότι τώρα αφήνουν την Τουρκία να αντιμετωπίσει τα απομεινάρια της ομάδας στη Συρία.
Ο πρώην σύμβουλος του Εθνικής Ασφαλείας του Λευκού Οίκου Τζον Μπόλτον αποκαλύπτει στο βιβλίο του The Room Where It Happened, λεπτομέρειες της συνομιλίας, η οποία προηγήθηκε της τουρκικής στρατιωτικής εισβολής στη Συρία, στην οποία εξέφρασαν αντίθεση, σχεδόν όλες οι χώρες και όλοι οι πολιτικοί ηγέτες με όλους τους τρόπους. Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στον Γάλλο Πρόεδρο Εμμανουέλ Μακρόν και στο γεγονός ότι σε μεταγενέστερη τηλεφωνική κλήση με τον Μακρόν, ο Τραμπ αγνόησε τις προειδοποιήσεις του Γάλλου προέδρου για το ISIS και την τύχη των Κούρδων μαχητών, που συμμάχησαν με τις Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ, ενάντια στην τζιχαντιστική ομάδα.
Η αυθαίρετη αυτή κίνηση του Τραμπ να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από την Συρία, να «πουλήσει» τους Κούρδους και να επιτρέψει στον Ερντογάν να εισβάλει στην Συρία προκαλεί την οργή του Κογκρέσου όπου πλέον διαμορφώνεται μια ισχυρή ομάδα και από τις δυο πτέρυγες κατά της “συμμαχίας” Τραμπ – Ερντογάν. Ρεπουμπλικανοί βουλευτές συστρατεύτηκαν με την πλειοψηφία των Δημοκρατικών .Η Βουλή των αντιπροσώπων ενέκρινε με συντριπτική πλειοψηφία ψήφισμα που καταδικάζει την απόφαση του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ για την αποχώρηση των αμερικανικών στρατευμάτων από τη βορειοανατολική Συρία. Το ψήφισμα εγκρίθηκε με 354 ψήφους υπέρ έναντι 60 κατά.
Ο Μπόλτον γράφει στο βιβλίο του ότι στην ίδια επίμαχη τηλεφωνική επικοινωνία της 14ης Δεκεμβρίου του 2018 πριν την δέσμευση του Τραμπ προς τον Ερντογάν ότι θα αποχωρήσει από τη Συρία προηγήθηκε η ανταλλαγή μερικών φράσεων για την δικαστική εκκρεμότητα της τουρκικής κρατικής τράπεζας Halkbank, η οποία ερευνάται από την αμερικανική δικαιοσύνη για παραβίαση κυρώσεων στο Ιράν.
«Ο Τραμπ ξεκίνησε λέγοντας ότι πλησιάζουμε πολύ σε ένα ψήφισμα για τη Halkbank. Μόλις μίλησα με τον [υπουργό Οικονομικών] Μνούτσιν και τον Πομπέο, και είπαμε ότι θα ασχοληθούμε με τον μεγάλο γαμπρό του Ερντογάν (υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας) για να το λήξουμε». Στο μεταξύ συνεχίζεται κανονικά η δικαστική έρευνα και εν συνέχεια η Δίκη για τη Χάλκμπανκ. Το κατηγορητήριο εναντίον της Χάλκμπανκ χαρακτηρίζει τον Ερντογάν και τον γαμπρό του και υπουργό Οικονομικών, Μπεράτ Αλμπαράκ, ως «ανώνυμους συνωμότες».
Η «ανάρμοστη σχέση» μεταξύ Τραμπ και Ερντογάν προκαλεί το δημοσιογραφικό ενδιαφέρον και την οργή του πολιτικού κατεστημένου της Αμερικής καθώς λεπτομέρειες βλέπουν το φως της δημοσιότητας. Έως και δύο φορές την εβδομάδα τηλεφωνούσε στον Ντόναλντ Τραμπ ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, όπως αποκάλυψε σε ρεπορτάζ του CNN ο βετεράνος δημοσιογράφος και θρύλος για την αποκάλυψη του σκανδάλου Watergate Καρλ Μπερνστάιν.
Ο Μπερνστάιν αναφέρεται στις τηλεφωνικές συνδιαλέξεις του Αμερικανού προέδρου με ξένους ηγέτες σημειώνοντας πως στη διάρκεια των συνομιλιών με τον Ερντογάν ο Τραμπ φέρεται να ήταν αρκετές φορές απροετοίμαστος με αποτέλεσμα να επιτρέπει στον Τούρκο πρόεδρο να επωφεληθεί ποικιλοτρόπως της κατάστασης.
Ορισμένοι κορυφαίοι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Τραμπ, δεν έκρυβαν την ανησυχία τους για το πόσο συχνά τηλεφωνούσε ο Ερντογάν και για την ευκολία να παρακάμπτει τα πρωτόκολλα και τις διαδικασίες του Συμβουλίου Εθνικής Ασφαλείας. Όπως αποκαλύπτει ο Μπερνστάιν ο Ερντογάν τηλεφωνούσε στον Τραμπ ακόμη και ενώ έπαιζε γκολφ με τον τελευταίο να διακόπτει το παιχνίδι και να συνομιλεί ατελείωτες ώρες μαζί του. Σύμφωνα με το CNN ο Ερντογάν δεν δίσταζε να ζητήσει υποχωρήσεις και χάρες.
Το γεγονός μάλιστα ότι ο Τραμπ, σύμφωνα πάντα με τις αποκαλύψεις, γνώριζε πολύ λίγα για την κρίση στη Συρία και την ιστορία της περιοχής, ήταν προς όφελος του Τούρκου προέδρου, ο οποίος εκμεταλλευόταν το γεγονός.
Η αίσθηση ήταν ότι κάθε φορά που μιλούσε με τον Πρόεδρο της Τουρκίας, «ο Ερντογάν του έπαιρνε και τα σώβρακα» (“Erdogan took him to the cleaners”) αναφέρει μια πηγή του Μπερνστάιν. Η επιρροή του Ερντογάν ήταν τόσο μεγάλη που σύμφωνα με το ρεπορτάζ τα τηλεφωνήματα μεταξύ των δύο ανδρών έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην απόφαση του Τραμπ να αποσύρει τα αμερικανικά στρατεύματα από τη Συρία, γεγονός που με τη σειρά του επέτρεψε στην Άγκυρα να επιτεθεί στους Κούρδους.
Το Κογκρέσο βράζει με τα καμώματα Τραμπ και Ερντογάν και δίνει εντολή στον Μάικ Πομπέο να κάνει μια αναφορά σχετικά με το τι συμβαίνει με την Τουρκία .
Το Στέιτ Ντιπάρτμεντ συντάσσει την έκθεση η οποία είναι κόλαφος για την Τουρκία. Η έκθεση δεν επικεντρώνεται μόνο στους S-400 που ήδη έχουν ενεργοποιηθεί αλλά και στην πειρατική συμπεριφορά του καθεστώτος Ερντογάν στην Μέση Ανατολή , τον Καύκασο , την Βόρειο Αφρική και την Ανατολική Μεσόγειο . Ιδιαίτερη μνημεία γίνεται για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θρησκευτικών ελευθεριών στην Τουρκία. Το Κογκρέσο δίνει το πράσινο φως και υπενθυμίζει στον Πομπέο ότι είναι στην δική του δικαιοδοσία η επιβολή κυρώσεων χαμηλής κλίμακας προς την Τουρκία ως προάγγελος των δεκατεσσάρων σκληρότερων μέτρων που προβλέπει ο νόμος CAATSA.
Ο Πομπέο αν και έχει εκφράσει διαφορετικές απόψεις από εκείνες του Προέδρου Τραμπ ωστόσο δεν ήθελε να έρθει σε ανοιχτή κόντρα με τον Λευκό Οίκο εν μέσω προεκλογικής περιόδου.
Ωστόσο στην Αμερική οι θεσμοί και οι κρατικοί μηχανισμού λειτουργούν ανεξάρτητα. Οι Γερουσιαστές πεισμωμένοι από την «ανάρμοστη σχέση» του Λευκού Οίκου με το χρυσοποίκιλτο παλάτι του Σουλτάνου καταφέρνουν να περάσουν στο νομοσχέδιο για τον αμυντικό προϋπολογισμό των ΗΠΑ ύψους 720 δις διάταξη που να προβλέπει με σαφήνεια ότι η Τουρκία από τη στιγμή που εγκατέστησε και ανέπτυξε τους S-400 , οι ΗΠΑ θα πρέπει να αναπτύξουν αντίμετρα ! Μάλιστα διατυπώνεται η εκτίμηση εντός του προϋπολογισμού ότι εάν δεν επιβληθούν κυρώσεις στην Τουρκία θα αναγκαστεί η Αμερική θα αυξήσει τον προϋπολογισμό για αντίμετρα.
Οι πέντε πρώτες κυρώσεις που αναμένεται να φάει στο κεφάλι η Τουρκία θα έχουν σχέση :
- Απαγόρευση χορήγησης συγκεκριμένων αδειών εξαγωγής και αδειών στις ΗΠΑ για τυχόν αγαθά ή τεχνολογία που μεταφέρονται στην Τουρκία.
- Ετήσια απαγόρευση δανείων ή πιστώσεων από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα των ΗΠΑ προς την Τουρκία συνολικού ύψους άνω των 10 εκατομμυρίων δολαρίων.
- Απαγόρευση της βοήθειας των ΗΠΑ για εξαγωγές και τράπεζες σε Τουρκία.
- Οι Ηνωμένες Πολιτείες να αντιταχθούν στα δάνεια που ωφελούν την Τουρκία από διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
- Επιβολή πλήρους αποκλεισμών και περιορισμών στην Τουρκική Αμυντική Βιομηχανία.
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)
