Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, αιφνιδιάζοντας την ελληνική κυβέρνηση και αναιρώντας όλες τις καθησυχαστικές διαβεβαιώσεις της προς την Αθήνα, αποφάσισε να εντάξει -τελικά- και τη μεταφορά ορυκτών καυσίμων και κάρβουνου, προς τρίτες χώρες, στις αυστηρές κυρώσεις κατά της Ρωσίας.
Η απόφαση της Κομισιόν, με βάση την ερμηνεία των πρόσφατα συμφωνημένων κειμένων επιβολής κυρώσεων (6η δέσμη και 7η δέσμη, αν και αποφεύγεται η επίσημη χρήση του τελευταίου όρου), ορίζει ότι οι απαγορεύσεις αφορούν όχι μόνον την εισαγωγή των πετρελαιοειδών και συναφών αγαθών στις 27 χώρες-μέλη, αλλά ακόμα και τη θαλάσσια μεταφορά τους προς άλλα κράτη. Η εξαίρεση που -φαινόταν ότι- είχε επιτευχθεί και οριστικοποιηθεί το δίμηνο Ιουνίου-Ιουλίου αποτελούσε λογικό αίτημα της Ελλάδας, καθώς θα πρέπει να ισχύουν κανόνες ισότιμου ανταγωνισμού με τις ναυτιλιακές εταιρίες από μη μέλη της Ε.Ε. Μεταξύ αυτών, κυρίως, οι εταιρίες από τα ισχυρά κράτη που συμμετέχουν στην ομάδα των G-7 και εξακολουθούν να διατηρούν τα προνόμια της μεταφοράς ρωσικού πετρελαίου και της ασφάλισης του συγκεκριμένου φορτίου και των τάνκερ τους.
Το αρχικό θερινό σχέδιο αποτελούσε επιτυχία της ελληνικής πλευράς και, προσωπικά, του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη. Προέβλεπε την ακώλυτη μεταφορά προς τρίτες χώρες, ενώ -συμπτωματικά- την ίδια περίοδο είχε εγκριθεί και η παράταση του προνομιακού καθεστώτος φορολόγησης στα πλοία ελληνικών συμφερόντων. Επιπλέον, είχε αποδειχθεί ότι ο κ. Μητσοτάκης διέθετε περιθώρια διαπραγματευτικών ελιγμών έναντι των ομολόγων του και δεν ήταν απόλυτος στην εφαρμογή των κυρώσεων κατά της Μόσχας σε θέματα ζωτικής σημασίας για την εθνική οικονομία. Όπως είναι -και τονίστηκε εμφατικά στα όργανα της Ε.Ε.- η εμπορική ναυτιλία, λαμβάνοντας υπόψη την ισχύ της εφοπλιστικής κοινότητας και τα εύλογα συμφέροντα των χιλιάδων εργαζόμενων του κλάδου.
Ωστόσο, ως προς το σκέλος των κυρώσεων, η επιτυχία αποδείχθηκε προσωρινή. Ξαφνικά, οι νομικοί εμπειρογνώμονες της Κομισιόν έκριναν, εν μέσω των διακοπών του Αυγούστου (κάτι εξαιρετικά σπάνιο για τα δεδομένα των Βρυξελλών), πως δεν νοούνται παρόμοιες εξαιρέσεις. Γιατί αποδυναμώνουν το πεδίο εφαρμογής και την αποτελεσματικότητα των κυρώσεων, διευκολύνοντας τον ενεργειακό και στρατιωτικό σχεδιασμό της Μόσχας και προσφέροντάς της πολύτιμα έσοδα για τη συνέχιση των επιχειρήσεων.
Η Αθήνα προέβη, τις τελευταίες ημέρες, σε προσπάθειες ακύρωσης της τελικής γνωμοδότησης των νομικών υπηρεσιών της Κομισιόν, αλλά οι πρώτες ενδείξεις δεν είναι ενθαρρυντικές. Άλλωστε εκτιμάται ότι, κι αν ακόμα σε υπηρεσιακό επίπεδο εισακουστούν -εν μέρει ή και συνολικά- οι ελληνικές αντιρρήσεις και αιτήματα, θα υπάρξει έντονη πολιτική αντίδραση από τα νεότερα κράτη-μέλη από την κεντρική και ανατολική Ευρώπη. Θα πρόκειται για μία διπλωματική μάχη στην οποία η Ελλάδα θα είναι μόνη της ή θα διαθέτει την υποστήριξη μόνον των -ανίσχυρων- Κύπρου και Μάλτας. Ταυτόχρονα, είναι πολύ αμφίβολο αν ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης, παρά την επιρροή της εφοπλιστικής κοινότητας, θέλει και μπορεί να φέρει σε πέρας μια τόσο απαιτητική διπλωματική προσπάθεια. Μετά το σκάνδαλο των υποκλοπών, που έχει πλήξει σοβαρά την αξιοπιστία του έναντι των ηγετών των άλλων κρατών-μελών, η διεκδίκηση εξαίρεσης για τη ναυτιλία μπορεί να δώσει εύκολη αφορμή -σε κακόπιστους τρίτους- για σχόλια περί έμμεσων διευκολύνσεων της ελληνικής κυβέρνησης προς τη Μόσχα.
Παράλληλα, ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι δεκτικές στην ιδέα θεσμοθέτησης εξαιρέσεων από τις κυρώσεις και έχουν μεταφέρει, προφορικά και γραπτά, το συγκεκριμένο μήνυμά τους προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την Αθήνα. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, οι αρμόδιοι Αμερικανοί αξιωματούχοι επισημαίνουν στους συνομιλητές τους ότι οι τιμές της ενέργειας έχουν ανέβει παγκοσμίως, «προσφέροντας ακόμα μεγαλύτερα έσοδα από τα οποία η Ρωσία χρηματοδοτεί τον πόλεμό της κατά της Ουκρανίας». Συνεχίζουν, λέγοντας ότι «για να περιοριστεί η ικανότητα του Πούτιν να διεξάγει τον πόλεμο, αναζητούμε τρόπους στόχευσης αυτών των εσόδων» με ταυτόχρονη μέριμνα «μετριασμού των κινδύνων ενός διεθνούς σοκ στις τιμές της ενέργειας». Η αμερικανική πλευρά προσθέτει ότι «η επιβολή ορίου στην τιμή του πετρελαίου, που εξάγεται από τη Ρωσία, θα μπορούσε να ισχυροποιήσει τις απαγορεύσεις που έχουμε επιβάλλει μαζί με τους εταίρους μας». Και, σε μία -έμμεση πλην σαφέστατη- αναφορά στις θαλάσσιες εξαγωγές με πλοία μελών της Ε.Ε. προς τρίτες χώρες, υπογραμμίζεται η σημασία των μέτρων που ελήφθησαν από τους G-7, ώστε να μην υπάρχουν περιθώρια διευκολύνσεων προς τη Μόσχα για την επίτευξη των μεθόδων και τιμών που η ίδια επιθυμεί.
(Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη-Το άρθρο είναι αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Δημοκρατία»)
