Ο Μάικλ Τζόρνταν καταγόταν από τη Βόρεια Καρολίνα. Οι πρόγονοί του, από έξι γενιές, ζούσαν σε μία αγροτική περιοχή κοντά σε ένα βάλτο. Ο ίδιος γεννήθηκε στο Μπρούκλιν της Νέας Υόρκης. Ο πατέρας του, υπάλληλος στην Electric General, «έσπρωξε» τα παιδιά του στον αθλητισμό, για να τα βοηθήσει να ξεφύγουν από το δρόμο και να αποκτήσουν τη νοοτροπία του νικητή. Ως μαθητής Γυμνασίου, ο Τζόρνταν ασχολήθηκε με πολλά αθλήματα. Χάρη στη δουλειά του, τη σωματοδομή του, το ταλέντο του και το πνεύμα του νικητή που ανέπτυξε, δεν έγινε απλώς ο κορυφαίος μπασκετμπολίστας όλων των εποχών. Έγινε ένας σύγχρονος μύθος του παγκόσμιου αθλητισμού. Κυρίως όμως, ο Τζόρνταν έγινε ένας άνθρωπος που τράβηξε οριστικά και αμετάκλητα την ιστορία των προγόνων του, μακριά από το βάλτο της κοινωνικής καταγωγής της και, σήμερα, λατρεύεται, από εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη.
Ο κορυφαίος σκόρερ όλων των εποχών στο ΝΒΑ, ένας άλλος μύθος του αθλήματος, ο Καρίμ Αμπντούλ Τζαμπάρ είναι απόγονος μίας οικογένειας μεταναστών από το Τρίνιταντ, που έφτασε στην Αμερική χάρη σε έναν Γάλλο κηπουρό. Η οικογένειά του ανήκε σε μία φυλή, τη Γιορούμπα, που είχε επιβιώσει από τη σκλαβιά. Ο πατέρας του, έχοντας πλήρη συνείδηση της κοινωνικής του θέσης και της καταγωγής του, προσπαθούσε να εξηγήσει στο μικρό Καρίμ ότι οι μαύροι κουβαλάνε ένα βαρύ φορτίο, που οφείλεται στην καταπίεση αιώνων και στη συστηματική διαστρέβλωση της Ιστορίας.
Πενήντα ακριβώς χρόνια πριν, ο Τζαμπάρ οδήγησε τους Μιλγουόκι Μπακς, τη σημερινή ομάδα του Γιάννη Αντετοκούμπο, στην κατάκτηση του πρωταθλήματος ΝΒΑ. Μία μέρα μετά την κατάκτηση του τίτλου, ο Τζαμπάρ υιοθέτησε επίσημα το μουσουλμανικό του όνομα: Καρίμ-Αμπντούλ. Ήταν ένα μέρος της κληρονομιάς του, όπως έλεγε ο ίδιος, που είχε μεγαλώσει στο Χάρλεμ, «στο μοναδικό μέρος στην Αμερική, όπου οι μαύροι, μπορούν να πάνε και να αποδείξουν τί αξίζουν».
Η αντίστροφη πορεία των Θεών
Για να διακοπεί η κατάρα των πενήντα ετών χωρίς τίτλο, οι Μπακς «χρειάζονταν μία θεότητα», έγραψε την επομένη της κατάκτησης του Πρωταθλήματος του ΝΒΑ, η «Gazzetta dello Sport». «Τη βρήκαν στο όνομα του Γιάννη Αντετοκούμπο, μίας ελληνικής θεότητας που κατέβηκε από τον Όλυμπο για να δώσει στην πόλη της μπύρας, τον τίτλο του πρωταθλητή του ΝΒΑ, που του έλειπε από τότε που στην ομάδα έπαιζε ο Τζαμπάρ». Η ιταλική αθλητική εφημερίδα είναι μία από τις πιο ιστορικές και τις πιο έγκριτες στον κόσμο (μαζί με τη γαλλική «L’ Equipe»). Ο αθλητισμός είναι για να γεννάει μύθους. Οι μύθοι όμως, έχουν και δόση αλήθειας. Από τον παραπάνω διθύραμβο, η αλήθεια λείπει. Γιατί ο Αντετοκούμπο, όπως και ο Τζαμπάρ ή ο Τζόρνταν, δεν ήταν θεότητες που κατέβηκαν από τον Όλυμπο για να δώσουν τίτλους ή θριάμβους. Αντιθέτως, ήταν απλοί άνθρωποι ή ακόμα και σκλάβοι, που ξεκίνησαν από τα Σεπόλια, τους βάλτους της Βόρειας Καρολίνας ή τις φυτείες του Τρίνινταντ, για να φτάσουν στον Όλυμπο.
Αυτή η περιγραφή της αντίστροφης πορείας, θα απέδιδε με μεγαλύτερη ακρίβεια τα γεγονότα και θα έδινε την πραγματική διάσταση του επιτεύγματος αυτών των τεράστιων αθλητών.
It’ scoming to Sepolia
Το μπάσκετ είναι ένα από τα κατεξοχήν αμερικάνικο άθλημα. Ένα από τα αθλήματα, που όπως συνέβη με το μπέιζμπολ, οι Αμερικάνοι πάνω στα οποία προσπάθησαν να οικοδομήσουν την ενότητα, μίας κοινωνίας αποτελούμενης από πολλές διαφορετικές εθνότητες. Το ΝΒΑ είναι το πιο σημαντικό πρωτάθλημα μπάσκετ στον κόσμο. Οι Αμερικάνοι το διαμόρφωσαν με τέτοιο τρόπο, ώστε να ανταποκρίνεται στα πρότυπα, τις αξίες, τις αρχές και τις ανάγκες του αμερικάνικου τρόπου ζωής. Φυσικά, το ΝΒΑ έπρεπε να ικανοποιεί τις ανάγκες της οικονομίας και του μάρκετινγκ. Έτσι, «σκάρωσαν» μία καλοστημένη χρυσοφόρα εμπορική επιχείρηση, που πολλοί ευρωπαίοι ζηλεύουν και που, τον τρόπο οργάνωσής της θα ήθελαν να μεταφέρουν στη γηραιά ήπειρο, πιστεύοντας ότι έτσι θα καταφέρουν ανάλογη κερδοφορία. Φυσικά, ξεχνούν ότι το επιτυχημένο μάρκετινγκ απαιτεί προσαρμογή στα χαρακτηριστικά του περιβάλλοντος που εφαρμόζεται, αλλά αυτό είναι άλλης τάξεως συζήτηση.
Ένα από τα μυστικά της επιτυχίας του ΝΒΑ είναι ότι είναι ανοικτό σε όλους όσους αποδείξουν ότι μπορούν να το… κατακτήσουν. Ένας από αυτούς που το απέδειξαν είναι και ο Γιάννης Αντετοκούμπο. Ένας αθλητής που πήρε τον τίτλο και τον έφερε στο Μιλγουόκι, αλλά και στα Σεπόλια. Το προάστιο της Αθήνας, από όπου ξεκίνησε.
Ο ελεύθερος κόσμος και τα σύμβολα
Με αυτή την έννοια, η Αμερική είναι η χώρα της ελευθερίας και της πραγμάτωσης των ονείρων. Εκεί που όποιος αξίζει τα καταφέρνει, ανεξαρτήτως, αν είναι λευκός ή μαύρος.
Ανεξαρτήτως αν προέρχεται από το Χάρλεμ, το Μπρούκλιν ή τα Σεπόλια. Αν όμως το μέτρο της Ελευθερίας δεν είναι οι λίγοι που τα καταφέρνουν, αλλά οι πολύ περισσότεροι που μένουν πίσω, στη μιζέρια και την εξαθλίωση, τότε τόσο η Αμερική, όσο και ο υπόλοιπος «ελεύθερος» κόσμος, θα πρέπει να κάτσει να μετρήσει και να προβληματιστεί. Διότι, με βάση αυτό το δεύτερο μέτρο, απέχουμε ακόμα πολύ όχι μόνο από την Ελευθερία, αλλά και από το ίδιο το όνειρο. Άλλωστε, το μπάσκετ ή το ποδόσφαιρο δεν είναι τα μόνα πεδία, όπου αξιολογείται η ελευθερία και η κοινωνική δικαιοσύνη.
Παραμένει, ωστόσο, ένα σημείο στο οποίο αξίζει να επιμείνει κανείς, γιατί αποδεικνύει το μέγεθος και τη σημασία του συμβολισμού, που έχει μέσα του ο αθλητισμός. Είτε πρόκειται για μία βιομηχανία παραγωγής θεοτήτων που κατεβαίνουν από τον Όλυμπο, όπως θα ήθελε η «Gazzetta dello sport» είτε, πρόκειται για μία διαδικασία όπου κάποιοι, ξεκινούν ως πωλητές cd ή ως σκλάβοι και φτάνουν να αποθεώνονται και να δοξάζονται σε ολόκληρο τον πλανήτη, ο αθλητισμός έχει μέσα στα συστατικά του, την αξιοκρατία του τελικού αποτελέσματος. Μία αξιοκρατία που όταν αμφισβητείται (γιατί συμβαίνει και αυτό) οδηγεί στην απαξίωση του αθλητικού γεγονότος. Όπου και όταν υπηρετείται πιστά, γίνεται σημείο αναφοράς και στάση ζωής.
Το αυστηρό πλαίσιο του ΝΒΑ πιθανότατα θα στερήσει τη χαρά της συνεισφοράς του Γιάννη, στην Εθνική Ομάδα της Ελλάδας, στο βαθμό και στο μέτρο που εκείνος θα ήθελε. Όσο και αν αυτό πικραίνει τον ίδιο προσωπικά, αλλά και μία μεγάλη μερίδα των Ελλήνων φιλάθλων, ως ένα βαθμό είναι δίκαιο. Όχι μόνο, γιατί, ο Αντετοκούμπο δεν είναι δημιούργημα του ελληνικού μπάσκετ, αλλά ένας αθλητής που κατάφερε με την προσωπική του δουλειά φτάσει εκεί που έφτασε. Αλλά, κυρίως, γιατί γεννήθηκε και μεγάλωσε σε μία κοινωνία, που δε σεβάστηκε τα δικαιώματά του και δεν ανέλαβε τις υποχρεώσεις που είχε απέναντι στον ίδιο και την οικογένειά του. Εξ ου και οι δυσκολίες που αντιμετώπισε, μέχρι να φτάσει στην κορυφή του Ολύμπου. Για να μην πω, ότι η οικογένεια του Γιάννη, με τις ευλογίες πολλών από εμάς, θα μπορούσε να έχει πνιγεί, σε μία βάρκα, στα παράλια κάποιου ελληνικού νησιού ή θα μπορούσε να έχει εγκλωβιστεί σε κάποιο στρατόπεδο συγκέντρωσης προσφύγων, με τις ευλογίες ενός μεγάλου μέρους της ελληνικής κοινωνίας, που εκφράζεται και στο κοινοβούλιο.
Προς αποφυγή παρεξηγήσεων: Δεν ισχυρίζεται κανείς ότι δεν είναι Έλληνας. Το πόσο Έλληνας και το πόσο μεγάλος αθλητής είναι το αποδεικνύει με το ήθος του και με τη στάση του. Αλλά, καλό είναι να μην παραμυθιαζόμαστε ότι όλοι εμείς είμαστε απολύτως έντιμοι και «καθαροί» έναντι του Γιάννη και έναντι όλων των «Αντετοκούμπο» της εποχής μας.
Ο Κώστας Καρβουναρίδης είναι Δικηγόρος – Διεθνές μάστερ αθλητικού δικαίου και μάνατζμεντ – Διεθνές Κέντρο Αθλητικών Σπουδών CIES– FIFA
