#Metoo, Athens Pride, γιορτή του Πατέρα και άλλες εκδηλώσεις και συνδηλώσεις μεταξύ ιδιωτικού και δημόσιου βίου, αποτελούν μέρος της σύγχρονης πραγματικότητας, επιβεβαιώνοντας αδιαμφισβήτητα ότι ζούμε στην «εποχή των ταυτοτήτων». Φαινόμενο που ταυτίζεται χρονικά και ιδεολογικά με τη μετανεωτερική εποχή και την επικράτηση του μεταμοντέρνου, χωρίς αυτό να αποτελεί μομφή. Το αντίθετο, μάλιστα, αφού αυτές οι αναδύσεις ταυτοτικών δικαιωμάτων αποτελούν εκφάνσεις της προόδου της ιστορίας της ανθρωπότητας, ειδικά για κοινότητες και ομάδες που υπόκειντο σε καταπιέσεις και αποκλεισμούς –δεν αναφερόμαστε σε αυτό το σημείο στη θέση του πατέρα-, καταστάσεις οι οποίες βέβαια δεν έχουν εκλείψει ούτε από τον δυτικό κόσμο. Πολλές δε από αυτές συνεχίζουν να υφίστανται κεκαλυμμένα και μέσω της σιωπηρής αποδοχής.
Αφορμώμενοι από αυτή την τελευταία διαπίστωση και παρακολουθώντας τις αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αλλά και στα mainstream μμε, είναι εμφανές ότι σε πολλές περιπτώσεις οι αναφορές και η επίκληση των δικαιωμάτων παραμένει «πουκάμισο αδειανό». Χαρακτηριστικό παράδειγμα η δίκη Λιγνάδη, όπου στην αρχή ένα μεγάλο μέρος της κοινής γνώμης ζητούσε κάθαρση στο χώρο του θεάτρου -σεβόμαστε το τεκμήριο της αθωότητας του κατηγορουμένου- αλλά και σε όλους του χώρους που αναπτύσσονται σχέσεις εξάρτησης λόγω «εξουσίας», όπως λόγου χάρη στον αθλητισμό απ’ όπου ξεκίνησε το ελληνικό #Metoo, και αυτή τη στιγμή έχουμε φτάσει στο σημείο να λοιδορούνται τα θύματα-καταγγέλλοντες. Μια αντιστροφή της εκλογικευμένης πραγματικότητας.
Αυτό το φαινόμενο της, δυστυχώς αναμενόμενης, στρέβλωσης εδράζεται κατά κύριο λόγο σε βαθιά ριζωμένες αντιλήψεις. Η αναγνώριση της διαφορετικότητας φαίνεται να μην αποτελεί για τον περισσότερο κόσμο ιδεολογική επιλογή, αλλά συμμόρφωση σε μια νέα πραγματικότητα ή σε κάτι που φαντάζει ως trend, γεγονός που καθιστά αυτή τη στάση ευάλωτη στην επίθεση για επανάκαμψη του συντηρητισμού και της πατριαρχίας. Η αποδοχή, δηλαδή, των διαφορετικών ταυτοτήτων, αντιμετωπίζεται από την πλειοψηφία των μεγαλύτερων σε ηλικία κοινωνικών στρωμάτων και από τους νεότερους, όσοι από αυτούς ασύνειδα έχουν αγκιστρωθεί σε συντηρητικές απόψεις, ως ένα αναγκαίο «κακό», που στην πρώτη ευκαιρία αγόγγυστα μπορούν να το αποποιηθούν ή ακόμη και να το αφορίσουν.
Γι’ αυτή την κατάληξη κυρίαρχο ρόλο παίζουν οι θεσμοί. Από την Πολιτεία και το σχολείο, τη Δικαιοσύνη και την Εκκλησία έως φυσικά τους θεράποντες της «4ης εξουσίας», η προσπάθεια για την ανατροφή πολιτών με συνειδήσεις και συμπεριφορές που θα σέβονται τη διαφορετικότητα είναι ήσσων και σε πολλές περιπτώσεις ανύπαρκτη. Τα παραδείγματα πολλά. Από την ευέλικτη διατύπωση της ποινής -κατάχρηση σε ασέλγεια- για τον προπονητή ιστιοπλοΐας και την εκτός ορίων υπερασπιστική τακτική του συνηγόρου του κ. Δημήτρη Λιγνάδη έως, αλλά χωρίς σε καμιά περίπτωση να συμψηφίζουμε, στα πιο απλά και χωρίς νομικές διαστάσεις γεγονότα, όπως η εκ παραδρομής αμέλεια για την τοποθέτηση ράμπας για ΑμΕΑ σε εγκαίνια αθλητικού χώρου στην Κρήτη ή οι «ελαφρές» αναφορές συναδέλφων δημοσιογράφων σε ευαίσθητα κοινωνικά ζητήματα.
Σε αυτό το πλαίσιο δεν είναι αδόκιμο να πούμε ότι από τη μια έχουν γίνει σημαντικά βήματα, αλλά «για να γυρίσει ο ήλιος θέλει δουλειά πολλή». Επιπλέον, χρειάζεται να συνειδητοποιήσουμε ότι οι ξεχωριστές ταυτότητες αποτελούν ψηφίδες του κοινωνικού συνόλου, και σε μια ολιστική θεώρηση διεκδικήσεων, οι αγώνες για την αναγνώρισή τους εντάσσονται στην καταπολέμηση των ανισοτήτων. Οι ταυτότητες δεν είναι ξεκομμένες από το αίτημα για ισότητα και κοινή ευημερία, αξίες και προϋποθέσεις της προόδου που δεν στηρίζεται σε μια ατομικιστική θεώρηση της κοινωνίας. Οι σύγχρονες «ταυτότητες» αποτελούν τα κομμάτια του παζλ της μεγάλης κοινωνικής ταυτότητας που βασικό της συστατικό είναι ο σεβασμός των δικαιωμάτων όλων των ανθρώπων. Και αυτό πρέπει να γίνει συνείδηση…
ΥΓ. Επειδή το νόμισμα τις περισσότερες φορές δεν έχει μια όψη, καλό είναι αναγνωρίζουμε υπερβολές από την άλλη πλευρά, όπως λόγου χάρη η νεοεμφανισθείσα θέση να μην τρώμε χταπόδια…
(Ο Δημήτρης Στεμπίλης είναι δημοσιογράφος και ιστορικός)
