Το «μποϊκοτάζ» των Ολυμπιακών Αγώνων αποτελεί ένα κλασικό πολιτικό άθλημα στο οποίο – επί σειρά δεκαετιών- επιδίδονται οι Μεγάλες Δυνάμεις κάθε φορά που κάποια απ´ αυτές αναλαμβάνει την διοργάνωση των Αγώνων.
Η διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων δίνει την δυνατότητα στις ανταγωνίστριες Δυνάμεις να εκφράσουν την αντίθεση τους στην διοργανώτρια χώρα ή σε κάποια από τις συμμετέχουσες χώρες. Παράλληλα δίνει την ευκαιρία στους ίδιους τους αθλητές να αποστείλουν πολιτικά μηνύματα παρ´ ότι δεσμεύονται από την Ολυμπιακή χάρτα ότι πρέπει να απέχουν από κάθε ενέργεια πέραν της αθλητικής αποστολή τους…
Η ιστορία είναι γεμάτη από τέτοιες περιπτώσεις.
Πριν λίγες μέρες κατά την τελετή έναρξη των χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στο Πεκίνο, απουσίαζε ο Αμερικανός Πρόεδρος, αλλά ήταν παρών ο Ρώσος Πρόεδρος ο οποίος ωστόσο …αποκοιμήθηκε στην καρέκλα του όταν περνούσε από μπροστά του η αποστολή της Ουκρανίας!
Τα πιο δυναμικά μποϊκοτάζ του περασμένου αιώνα που έμειναν στην ιστορία των Ολυμπιακών Αγώνων ήταν:
• Του 1936 κατά της ναζιστικής Γερμανίας.
• Του 1968 κατά του απαρτχάιντ στην Νότια Αφρική.
• Του 1980 κατά της ΕΣΣΔ.
Ωστόσο κάθε όλη την Ολυμπιακή Ιστορία, υπήρξαν εκτεταμένες συζητήσεις για τη συμμετοχή των αθλητών.
Πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Βερολίνου, το 1936, στις συζητήσεις περί μποϊκοτάζ που κυριαρχούσαν στις ΗΠΑ μεταξύ των αθλητικών οργανώσεων ετίθετο το ερώτημα αν θα έπρεπε να συμμετέχουν οι αθλητές στους Αγώνες, διότι αυτό θα επικύρωνε το ναζιστικό καθεστώς. Μερικοί διατύπωναν την άποψη ότι θα ήταν καλύτερο οι αθλητές να πάνε στους αγώνες. Άλλοι, συμπεριλαμβανομένων των Εβραίων αθλητών, είχαν ταχθεί υπέρ του μποϊκοτάζ. Τελικώς το Ναζιστικό καθεστώς επιχείρησε να αξιοποιήσει στο έπακρον τους Ολυμπιακούς Αγώνες και γι αυτό καταγράφτηκαν στην ιστορία ως «Ναζί» Ολυμπιακοί Αγώνες.
• Οι αγώνες του 1948, γνωστοί ως «Ολυμπιακοί Αγώνες λιτότητας» επειδή πραγματοποιήθηκαν μετά την οικονομική καταστροφή του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, πραγματοποιήθηκαν στο Λονδίνο. Στους αγώνες αυτούς οι Ισραηλινοί αθλητές θα αγωνίζονταν για πρώτη φορά ως ανεξάρτητο κράτος καθ´ ότι λίγους μήνες πριν το Ισραήλ είχε αναγνωριστεί επισήμως ως ανεξάρτητο κράτος, όμως πολλές αραβικές χώρες απειλούσαν να μποϊκοτάρουν τους Αγώνες, έτσι η IOC αρνήθηκε την συμμετοχή του Ισραήλ!
Είκοσι χρόνια αργότερα, το 1968 στους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Μεξικό, οι μαύροι Αμερικανοί αθλητές, απειλούσαν με μποϊκοτάζ εάν συμμετείχε η ομάδα απαρτχάιντ της Νότιας Αφρικής! Τελικώς η συμμετοχή της Νότιας Αφρικής προκάλεσε ποικίλες διαμαρτυρίες από τους μαύρους αθλητές. Το νεαρό αστέρι του μπάσκετ Kareem Abdul-Jabbar, αρνήθηκε να αγωνιστεί για το U.S. Olym! Άλλοι αθλητές όπως οι δρομείς Tommie Smith και ο John Carlos, επέλεξαν να συμμετάσχουν διαμαρτυρόμενοι, φορώντας μπαλώματα…
• Το 1980, στην καρδιά της περιόδου του ψυχρού πολέμου, 65 χώρες με επικεφαλής τις ΗΠΑ αρνήθηκαν να συμμετάσχουν στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μόσχας! Ο τότε Πρόεδρος του Η.Π.Α. Τζίμι Κάρτερ είχε ανακοινώσει το μποϊκοτάζ των Αγώνων σε απάντηση της σοβιετικής εισβολής στο Αφγανιστάν το 1979. Αλλά το Ολυμπιακό μποϊκοτάζ απέτυχε να επηρεάσει τον Σοβιετικό-Αφγανικό πόλεμο και οι Σοβιετικοί κυριάρχησαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες εκείνου του έτους, κατακτώντας ρεκόρ μεταλλίων…
Τέσσερα χρόνια αργότερα, το 1984, η Σοβιετική Ένωση και 14 άλλες χώρες μποϊκοτάρουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες στο Λος Άντζελες.
Στο τελευταίο διπλωματικό μποϊκοτάζ των ΗΠΑ στους χειμερινούς ολυμπιακούς αγώνες του Πεκίνου κανένας αμερικανός κυβερνητικός αξιωματούχος δεν θα παρευρεθεί στους Αγώνες, αλλά οι αμερικανοί αθλητές θα συμμετέχουν κανονικά κάτω από την αμερικανική σημαία.
Στις αρχές Δεκεμβρίου του 2021, η διοίκηση Μπάιντεν ανακοίνωσε ότι στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του 2022 θα προβεί σε διπλωματικό μποϊκοτάζ κατά του Πεκίνου !Όπως εξήγησε η εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου, η συμπατριώτισσα Τζένη Ψάκη αυτό αποδίδεται στην «γενοκτονία και εγκλήματα κατά της ανθρωπότητας» στην Κίνα. Τις ΗΠΑ ακολούθησε οι : Βρετανία , Αυστραλία (ομάδα AUKUS), Καναδάς, Ιαπωνία , Δανία, Κάτω Χώρες οι οποίες ανακοίνωσαν και αυτές ότι δεν θα στείλουν αξιωματούχους στους Αγώνες. Τον Ιούλιο του 2021, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο εξέδωσε ψήφισμα που ζητούσε από τους διπλωματικούς υπαλλήλους να μποϊκοτάρουν τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Κίνας, καθ´ ότι δεν παρατηρείται βελτίωση ως προς τον σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στο Χονγκ Κονγκ και στην περιοχή Xinjiang Uyghur και στο Θιβέτ…
Βεβαίως οι χώρες πυλώνες της ΕΕ (Γερμανία, Ιταλία, Γαλλία), αλλά και άλλοι παραδοσιακοί και πιστοί σύμμαχοι των Η.Π.Α., όπως η Νότια Κορέα, δεν ακολούθησαν το μποϊκοτάζ κατά του Πεκίνου. Ειδικότερα η Ιταλία και η Γαλλία, αν και κατά το παρελθόν είχαν επικρίνει την Κίνα για παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, απέφυγαν το μποϊκοτάζ καθ´ ότι ακολουθούν εκείνες την φιλοξενία των χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων (Παρίσι το 2024 και το Μιλάνο Cortina το 2026) και επουδενί δεν θα ήθελαν αντίποινα από την Κίνα, η οποία προειδοποίησε τις ΗΠΑ ότι «θα πληρώσουν» ! Η Κίνα απάντησε θυμωμένα στο μποϊκοτάζ κατηγορώντας τις ΗΠΑ ότι επιδίδονται σε «πολιτικά αθλήματα, δημιουργώντας διαιρέσεις και αντιπαραθέσεις».
Οι ΗΠΑ στο μποϊκοτάζ κατά της Κίνας επιχειρούν να επιστρατεύσουν ακτιβιστές αλλά και αθλητές. Ακτιβιστικές οργανώσεις αναφερόμενες στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου 2022 μιλούν για «παιχνίδια γενοκτονίας», επιδεικνύοντας τεκμηριωμένες καταγγελίες και περιπτώσεις κρατικής κατάχρησης ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά των Ουιγούρων της Κίνας, του Θιβέτ, του Χονγκ Κονγκ και της νότιας Μογγολίας…
Παράλληλα αθλητές χρησιμοποιούν τις πλατφόρμες τους για να προωθήσουν το μήνυμα περί καταπίεσης ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Κίνα.
Ο Έβαν Μπέιτς, χορευτής από του πάγου, κατά την διάρκεια συνέντευξης τύπου σε ομάδα ΜΜΕ για τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου, ανέδειξε την πολιτική καταπίεσης που ασκεί η Κίνα στη μουσουλμανική εθνότητα των Ουιγούρων! Επίσης ο Νέιθαν Τσεν συναθλητής του στο καλλιτεχνικό πατινάζ πρόσθεσε: «Το γεγονός ότι οι άνθρωποι μιλούν για αυτό το ζήτημα και οι Ολυμπιακοί Αγώνες το φέρνουν στο φως, είναι ήδη ένα βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση».
Βεβαίως το εάν οι αθλητές μπορούν να φέρουν αυτά τα ζητήματα επί του αγωνιστικού χώρου είναι ένα άλλο ερώτημα που σίγουρα προσκρούει στις Αρχές της Ολυμπιακής χάρτας που περιορίζει την ελευθερία του λόγου των Ολυμπιακών Αθλητών, καθώς ορίζει με σαφήνεια ότι: « Καμία επίδειξη πολιτική, θρησκευτική ή φυλετική προπαγάνδα επιτρέπεται κατά την διάρκεια των Ολυμπιακών Αγώνων».
Το παρασκήνιο του μποϊκοτάζ
Η απόφαση της διοίκησης Μπάιντεν να προχωρήσει σε ήπιο διπλωματικό μποϊκοτάζ στους χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες του Πεκίνου του 2022, έρχεται να προσθέσει άλλη μια «νάρκη» στις αμερικανό-κινεζικές σχέσεις που θεμελιώθηκαν πριν πενήντα χρόνια επί Προεδρίας Νίξον και ξεκίνησε η πυροδότησή τους επί Προεδρίας Τραμπ!
Η επίσκεψη Νίξον στο Πεκίνο τον Φεβρουάριο του 1972 ήταν μια στρατηγική και διπλωματική κίνηση που σηματοδότησε την έναρξη μιας μεγάλης περιόδου αρμονικών σχέσεων μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας. Επί της ουσίας μέχρι τότε η Κίνα βρίσκονταν σε μακρά διπλωματική απομόνωση μετά την επανάσταση του Μάο το 1949! Η εξομάλυνση των σχέσεων ΗΠΑ – Κίνας κορυφώθηκε το 1979, όταν η Ουάσινγκτον καθιέρωσε πλήρεις διπλωματικές σχέσεις με το Πεκίνο. Οι σχέσεις των ΗΠΑ με την Κίνα άρχισαν και πάλι να διαταράσσονται επί διοικήσεως Τράμπ, ενώ ο νυν Πρόεδρος Τζο Μπάιντεν δεν δείχνει προθυμία να αντιστρέψει οποιαδήποτε από τις πολιτικές του προκάτοχου του, όπως υποδηλώνει η τελευταία πράξη του με το διπλωματικό μποϊκοτάζ των χειμωνιάτικων Ολυμπιακών Αγώνων.
Είναι σαφές ότι η αμερικανική διοίκηση θεωρεί πλέον ανοιχτά την Κίνα ως «απειλή». Ο διευθυντής του FBI Κρίστοφερ Ρέι κατηγόρησε το Πεκίνο για κλοπή μεγάλου όγκου πληροφοριών, προκαλώντας βλάβες και καταστροφές στην παραγωγή ενός ευρύτερου φάσματος βιομηχανιών. Ο Ρέι πρόσθεσε ότι το FBI κάθε 12 ώρες ανοίγει και μια νέα υπόθεση που αφορά κινέζους χάκερς, υποστηρίζοντας ότι αυτή η δραστηριότητα «έχει φτάσει σε ένα νέο επίπεδο. Το αφεντικό του FBI είπε συγκεκριμένα ότι: «Είναι ζωτικής σημασίας ότι όλοι μας πρέπει να επικεντρωθούμε σε αυτή την απειλή. Την χώρα (Κίνα) που παρουσιάζει μια ευρύτερη απειλή για τις ιδέες μας, την καινοτομία και την οικονομική μας ασφάλεια.»
Η αμερικανική διοίκηση έχει καταγράψει ολόκληρη λίστα ανεπιθύμητων ενεργειών και πολιτικών της Κίνας. Δεν είναι μόνο οι κυβερνοεπιθέσεις, είναι και η αυξημένη ρητορική εναντίον της Ταϊβάν και των ενεργειών της στη θάλασσα της Νότιας Κίνας.
Οι κίνδυνοι στις διμερείς σχέσεις ΗΠΑ-Κίνας που θα μπορούσαν να προκαλέσουν περαιτέρω εντάσεις τα επόμενα χρόνια περιλαμβάνουν και την αμερικανική νομοθεσία που απαιτεί από τον υπουργό Εμπορίου, κάθε δυο χρόνια και μέχρι το 2026 να καταθέτει έκθεση στο Κογκρέσο με τις κινεζικές επενδύσεις στις ΗΠΑ!
Δυνατότητα οποιασδήποτε ανανέωσης των διμερών σχέσεων ΗΠΑ – Κίνας δεν διαφαίνεται στο άμεσο μέλλον. Η προσωπική χημεία μεταξύ των ομάδων εργασίας της Ουάσινγκτον και του Πεκίνου, θα μπορούσε να παίξει σημαντικό ρόλο. Ωστόσο παραμένει άγνωστη η ομάδα του Λευκού Οίκου που ασχολείται με την Κίνα…
Ωστόσο δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητο το γεγονός οι αμερικανο-κινεζικές σχέσεις διαταράχτηκαν επί Τραμπ, ενώ κατά τη διάρκεια της διοικήσεως Ομπάμα, οι σχέσεις παρέμειναν εγκάρδιες, με σημαντικότερη κίνηση, τη δέσμευση Ομπάμα και XI , να εργάζονται και να περιφρουρούν τη διμερή σταθερότητα.
Η Ουάσινγκτον επί Ομπάμα ακολουθούσε την στρατηγική της ήπιας διπλωματίας με την Κίνα επικεντρώνοντας την συνεργασία σε θέματα όπως την κλιματική αλλαγή. Παράλληλα οι ΗΠΑ αναζητούσαν μία δέσμευση από το Πεκίνο σε σκληρότερα θέματα που ερεθίζουν, όπως είναι τα θαλάσσια όρια της Νότιας Κίνας.
Ο Τζο Μπάιντεν ως αντιπρόεδρος επί διοικήσεως Ομπάμα γνωρίζει ότι επί της δικής του Προεδρίας έχει χαθεί η δυναμική των αμερικανο-κινεζικών σχέσεων εκείνης της περιόδου και ότι έχουν αλλάξει πολλά και σημαντικά από τότε. Ωστόσο παραμένει ζητούμενο εάν η διπλωματική ομάδα Μπάιντεν που έχει επιφορτιστεί με την ευθύνη των συνομιλιών με την Κίνα, επιθυμεί να ασχοληθεί ή και να επιλύσει θέματα κοινών συμφερόντων, όπως είναι η κλιματική αλλαγή. Η αντιμετώπιση της υπερθέρμανσης του πλανήτη είναι μια βασική πολιτική προτεραιότητα όλων των Εθνών και θα μπορούσε να υπάρξει ένα παράθυρο ευκαιρίας για μια σημαντική πρωτοβουλία ΗΠΑ-Κίνας σε αυτόν τον τομέα. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ένας βασικός πρόδρομος της συμφωνίας του Παρισιού του 2015 ήταν η συμφωνία ΗΠΑ-Κίνας σε αυτόν τον τομέα που πάγωσε επί προεδρίας Τραμπ και τώρα θα μπορούσε να είναι ένα από τα κυρίαρχα θέμα των συνομιλιών.
Επομένως 50 χρόνια μετά το Nίξον, εξακολουθεί και σήμερα να υπάρχει δυνατότητα ώστε να αναπτυχθεί μια νέα στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας στην μετά πανδημική εποχή. Σίγουρα οι Κινέζοι χάκερς , μα ούτε και οι Ουιγούροι της Κίνας, του Θιβέτ, του Χονγκ Κονγκ και της νότιας Μογγολίας θα μπορούσαν να σταθούν εμπόδιο στις Αμερικανο- Κινεζικές σχέσεις…
Προς το παρών, το αμερικανικό μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων του 2022 , στην Κίνα τροφοδοτεί μια εγχώρια αφήγηση περί αμερικανικής ηγεμονικής καταστολής της ανόδου της Κίνας. Ως αντίποινα η Κίνα ενδεχομένως προετοιμάσει μποϊκοτάζ των Ολυμπιακών Αγώνων του Λος Άντζελες.
Παρ ‘όλα αυτά, στην παρούσα φάση οι Κινέζοι επιδιώκουν μια τέλεια διεξαγωγή των Ολυμπιακών Αγώνων, επιχειρώντας να ελέγχουν και να αντιμετωπίζουν με αυστηρά μέτρα, τον πιο ύπουλο εχθρό που είναι η παραλλαγή «Όμικρον» του COVID-19 και που ενδεχομένως επηρεάσει τα αγωνίσματα…
(Ο Δήμος Βερύκιος είναι δημοσιογράφος)
