Αρχικά οι αντίπαλοι της υποψηφιότητας του κ. Κασσελάκη τον αντιμετώπισαν ως ένα φαιδρό φαινόμενο που θα εξαφανιστεί λίγο μετά την εμφάνισή του. Το ίδιο είχαν προβλέψει και οι αντίπαλοι του Τραμπ όταν εμφανίστηκε ως διεκδικητής του προεδρικού αξιώματος στις ΗΠΑ. Δεν θέλω να ισχυριστώ πως οι δυο τους είναι το ίδιο. Αλλά και οι δυο είναι βγαλμένοι από το ίδιο εκμαγείο. Ισχυρίζονται πως είναι γνώστες της αγοράς, άρα μπορούν να μας κυβερνήσουν πιο καλά από τους «αδαείς» πολιτικούς. Αυτό είναι το μότο και των δυο, οι οποίοι στην ουσία πλασάρονται ως καλύτεροι μάνατζερ. Ταυτίζουν την πολιτική διακυβέρνηση με τις αρχές του μάνατζμεντ. Ο κ. Κασσελάκης το δήλωσε καθαρά πως είναι ο μόνος που μπορεί να νικήσει τον κ. Μητσοτάκη, γιατί είναι καλύτερος μάνατζερ απ’ αυτόν. Στη δεκαετία του 1980 στις ΗΠΑ είχαν τα νεοφιλελεύθερα οικονομικά του Ρέηγκαν, σύμφωνα με τα οποία οι δημόσιες οικονομίες ήταν σαν τις οικιακές οικονομίες. Δεν επιτρεπόταν καμία παρέκκλιση ανάμεσα στα έσοδα και τα έξοδα. Σήμερα ο νεοσυντηρητισμός, όπως και να λανσάρεται, υποστηρίζει πως οι δημόσιες οικονομίες είναι επιχειρήσεις και πρέπει ανάλογα να τις «χειρίζεται» όποιος τις «κατέχει». Ο λενινιστικός φορντισμός με νεοφιλελεύθερο πρόσημο.
Επί της ουσίας όμως ο κ. Κασσελάκης με κάθε βίντεο που βγάζει, αλλά και με την άνευ ειρμού ομιλία του στο Συνέδριο του ΣΥΡΙΖΑ δείχνει πόσο μακριά βρίσκεται από την αντίληψη του πολιτικού ως διαχείριση του δημόσιου αγαθού. Αυτό όμως που σ’ ορισμένους φαντάζει το αδύνατο σημείο του, είναι το δυνατό για το 80% των πολιτών που δηλώνουν απογοητευμένοι από την πολιτική. Οι πολίτες είναι τόσο απογοητευμένοι απ’ αυτήν που συμπαθούν αμέσως όποιον Κασσελάκη τους προσφέρεται σε συσκευασία επιχειρηματία με δώρο έναν influencer.
Ο ασκός του Αιόλου άνοιξε με τη μετατροπή της πολιτικής σε μεταπολιτική και τον μετασχηματισμό των πολυσυλλεκτικών κομμάτων του 20ου αιώνα σε κόμματα-καρτέλ και κόμματα σουπερμάρκετ του 21ου αιώνα, όπου καθένας αγοράζει τα ίδια προϊόντα μετά από «έρευνα αγοράς». Τα κόμματα πλέον δεν έχουν ιδεολογικές διαφορές, μόνο διαφορές στο πακέτο που προσφέρουν στη νομή του κράτους και στη τιμή με το οποίο την προσφέρουν. Οι άνεμοι που βγήκαν απ’ αυτόν τον ασκό δυνάμωσαν με τις εκλογές από τη βάση. Με αυτές κάποιος που έχει πολιτική και κομματική ζωή με μια υπογραφή εξισώνεται με όποιον αποφασίσει να ψηφίσει σήμερα στο Α κόμμα και αύριο στο Β. Κι όλα αυτά στ’ όνομα της άρνησης της κομματικής επετηρίδας. Πράγμα που αναπόφευκτα οδηγεί στην ακύρωση του θεσμού του κόμματος. Μέχρι στιγμής όμως δεν ξέρουμε αντιπροσωπευτικές δημοκρατίες χωρίς κόμματα και κομματική ζωή. Στην Ελλάδα πάντως αν κανείς μιλήσει αρνητικά για την εκλογή από τη βάση, αμέσως σηκώνει τα θηκάρια του ένας επαρχιώτικος τρόπος σκέψης που θεωρεί πως ο στόχος είναι το ΠΑΣΟΚ, το πρώτο κόμμα που την εφάρμοσε στην Ελλάδα. Αυτή όμως είναι εφεύρεση της ευρωπαϊκής σοσιαλδημοκρατίας, κυρίως του SPD, του Βρετανικού Εργατικού Κόμματος και του Γαλλικού Σοσιαλιστικού Κόμματος. Αυτά τα κόμματα- τ’ ακολούθησαν και πολλά άλλα σοσιαλδημοκρατικά και συντηρητικά- προσπάθησαν μέσω αυτής της εκλογής να απαντήσουν σε μια τριπλή απειλή γι’ αυτά: στη μείωση του αριθμού των κομματικών μελών, στην υψηλή εκλογική κινητικότητα από το ένα κόμμα-καρτέλ στο άλλο και στη χαμηλότερη συμμετοχή στις εθνικές εκλογές. Αλλαγές που μειώνουν τον χρόνο διατήρησης στην εξουσία κάθε νέας κομματικής ηγεσίας. Το μέσο που «εφευρέθηκε» για απάντηση στις παραπάνω αλλαγές ήταν η δήθεν δημοκρατική εκλογή από τη βάση. Η απάντηση στη «ρευστή μετανεωτερική κοινωνία» ήταν η ρευστοποίηση και της εκλογής ηγεσίας. Οι ψηφοφόροι πλέον καταργούν την έννοια του μέλους του κόμματος και την αντικαταστούν με την έννοια του θαυμαστή του νέου ηγέτη, μέχρι να παλιώσει γρήγορα ο νέος και να έρθει ένας νέος, νέος.
Από τα κόμματα σουπερμάρκετ στα μετακόμματα ένας «Κασσελάκης» δρόμος. Όσοι θεωρούν πως αυτός αποτελεί το πιο κατάλληλο μέσο για την αμφισβήτηση της κυριαρχίας του κ. Μητσοτάκη, είναι παντελώς άσχετοι με την πολιτική. Ο «επιχειρηματίας» κ. Κασσελάκης, αν εκλεγεί αρχηγός στον ΣΥΡΙΖΑ, το μόνο που θα κατορθώσει, θα είναι η κυριαρχία Μητσοτάκη να γίνει ακόμη πιο βαθιά και μονιμότερη.
Πάντως και οι τέσσερεις άλλοι υποψήφιοι μίλησαν για την επαναπολιτικοποίηση του πολιτικού. Προσωπικά κρατώ το κόμμα ιδεών όπως το βλέπει η κυρία Αχτσιόγλου και ο κ. Τσακαλώτος. Περισσότερο κοντά είμαι στην αφήγηση της κυρίας Αχτσιόγλου που βλέπει την ανάγκη συνάντηση της Αριστεράς με τη σοσιαλδημοκρατία. Αν και φαίνεται και ο κ. Παππάς να λέει το ίδιο, δεν είναι έτσι. Γι’ αυτόν, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, η σοσιαλδημοκρατία είναι προοδευτικό κέντρο και όχι μια εκ των πολλαπλών Αριστερών.
«Πουλάνε» σήμερα αυτά; Εξαρτάται τι θέλει κανείς να αγοράσει. Αν θέλει να αγοράσει προϊόντα από τα ράφια των κομμάτων σουπερμάρκετ, δεν πουλάνε. Αν όμως θέλει ξανά ν’ ανακαλύψει τον αέρα της πολιτικής της αλληλεγγύης, πουλάνε και παραπουλάνε. Και πιστέψτε με, όπως δείχνουν ποσοτικές και ποιοτικές έρευνες- θ’ αναφερθώ σ’ άλλο άρθρο μου σ’ αυτές- είναι πάρα πολλοί αυτοί που αναζητούν τις πολιτικές της αλληλεγγύης. Αυτοί αναζητούν πολιτικούς που πιστεύουν στην ισότητα και όχι στους «άξιους». Αλλά όπως το είπε ο κ. Τσακαλώτος; «Χωρίς ιδεολογικές μάχες δεν κερδίζονται ηγεμονίες». Ας δοθούν αυτές οι μάχες και ας διαφωνήσουμε για το περιεχόμενο των ιδεών του καθενός μας. Ή όπως το είπε η κυρία Αχτσιόγλου «Η δυστοπία δεν είναι η νέα κανονικότητα ούτε η κοινωνία των χαμηλών προσδοκιών». Η κανονικότητα και η καθημερινότητα δεν είναι ευκαιρίες για την Αριστερά, όταν ταυτίζονται με την αύξηση των ανισοτήτων, την απαξίωση του Κράτους Πρόνοιας, τη δημιουργία αυταρχικών θεσμών και κράτους υποκλοπών. Σ’ αυτή την περίπτωση έχει δίκιο ο Γιάννης Βούλγαρης που θεωρεί ως μη κανονική μια τέτοια καθημερινότητα. Η κανονικότητα όμως είναι ευκαιρία για την Αριστερά όταν αυτή σημαίνει αγώνα για μείωση των ανισοτήτων, επιστροφή στο υγιές Κράτος Πρόνοιας και όχι αυτό του νεοφιλελεύθερου δικτιού, την ανάπτυξη των δημοκρατικών ελευθεριών και θεσμών συμμετοχής των πολιτών στην πολιτική, στήριξη του κόσμου της εργασίας, εκδημοκρατισμό της πολιτικής ζωής. Η κανονικότητα είναι με την Αριστερά και τη σοσιαλδημοκρατία όταν αυτή σημαίνει βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών.
(Ο Γιώργος Σιακαντάρης είναι δρ Κοινωνιολογίας, συγγραφέας)
