Τα ξένα μέσα ενημέρωσης μας δίνουν πολλές αναλύσεις για την εξέλιξη των στρατιωτικών επιχειρήσεων στην Ουκρανία και τις πιθανές προοπτικές ουκρανικής νίκης μετά την παραλαβή των δυτικών αρμάτων μάχης.
Σαν πρώην διοικητής ταξιαρχίας αρμάτων Leopard θα προσπαθήσω να συμβάλλω σε αυτή τη συζήτηση. Γιατί πέραν της τεχνολογίας έχει σημασία και η τακτική χρησιμοποίηση των όπλων και η πολιτική κατάσταση.
Ο πόλεμος στην Ουκρανία δεν μοιάζει καθόλου με ότι έγινε στο Βιετνάμ, στο Αφγανιστάν, στο Ιράκ ή στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Οι περιπτώσεις αυτές είχαν πείσει ακόμη και έμπειρους στρατιωτικούς ότι δεν γίνονται πλέον μάχες όπως στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Νόμιζαν ότι αρκεί η αεροπορική υπεροχή για να καταβληθεί ο αντίπαλος και στη συνέχεια χρειάζονταν ελαφρές δυνάμεις απλού πεζικού που θα χρησιμοποιούνταν για εκκαθαρίσεις της όποιας αντίστασης σε κατοικημένους τόπους και σταθεροποίηση της κατάστασης μέσω κάποιας τοπικής κυβέρνησης που θα εκτελούσε τις εντολές των κατακτητών.
Οι στρατιωτικές δομές και η εκπαίδευση προσανατολίζονταν σε τέτοιες καταστάσεις. Οι εξοπλισμοί είχαν σκοπό είτε να αυξήσουν την ακρίβεια των αεροπορικών όπλων είτε την προστασία του πεζικού, το οποίο στις δυτικές χώρες είναι δυσαναπλήρωτο και κοστίζει πανάκριβα η θεραπεία του σε περίπτωση τραυματισμού.
Τα πλοία και τα αεροσκάφη εξελίχθηκαν γιατί θεωρούνταν τα κατ’ εξοχήν εργαλεία επιβολής ισχύος και επίδειξης δύναμης. Τα κλασικά συμβατικά όπλα, όπως τα άρματα μάχης (τανκς) και το πυροβολικό εξελίχθηκαν με αργότερους ρυθμούς, κύρια επειδή συνεχίζουν να αποτελούν τον κορμό του στρατού ξηράς και κάτω από την πίεση των βιομηχανιών. Τα άρματα μειώθηκαν όμως σημαντικά σε αριθμούς σε όλους τους στρατούς γιατί η συντήρηση και η εκπαίδευση κοστίζει όταν μάλιστα οι πιθανότητες χρησιμοποίησής τους ήταν ελάχιστες. Η Γερμανία για παράδειγμα διατήρησε μόλις 320 άρματα Leopard 2Α6καιA7, όταν η Ελλάδα έχει 350 Leopard 2 (Α6 και Α4)και 500 Leopard1 Α5ενώ στην Ευρώπη υπάρχουν 2000 άρματα Leopard διαφόρων τύπων.
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία επανέφερε τον κλασικό συμβατικό πόλεμο στο προσκήνιο. Μια ξαφνική εισβολή με όλα τα μέσα. Είδαμε την 24 Φεβρουαρίου 2022 να καταλαμβάνεται αεροδρόμιο δίπλα στο Κίεβο, να γίνονται αεροπρογεφυρώματα με ελικόπτερα και ειδικές δυνάμεις, να βομβαρδίζονται αεροδρόμια και στρατόπεδα και να προωθούνται μηχανοκίνητες μονάδες στο εσωτερικό της Ουκρανίας ενώ επίθεση δεχόταν ο όγκος του ουκρανικού στρατού που βρισκόταν στο ανατολικό της χώρας. Όλοι περίμεναν να τελειώσει ο πόλεμος σε 96 ώρες. Και όλα σταμάτησαν εκεί. Άρχισαν διαπραγματεύσεις που δεν ολοκληρώθηκαν και η πίεση των δυτικών στην ουκρανική πλευρά να αντισταθεί. Η ρωσική πλευρά υπεραισιόδοξη με 100.000 στρατιώτες (λίγους για εισβολή σε χώρα των 40 εκατομμυρίων και για παρατεταμένο πόλεμο) μπήκε σε ένα πόλεμο τριβής από μια αντίσταση που δεν περίμενε και η οποία ενισχυόταν καθημερινά με ότι τελειότερο υπήρχε στο δυτικό οπλοστάσιο για αντιαεροπορική άμυνα χαμηλού ύψους και αντιαρματική άμυνα.
Τα χωριά και οι πόλεις έγιναν απλησίαστα και το αναπεπταμένο έδαφος διευκόλυνε την ορατότητα για χρήση φορητών αντιαρματικών.
Οι ρωσικές δυνάμεις αφού πρώτα έχασαν την υποστήριξη του πληθυσμού, βρέθηκαν σε πρωτόγνωρη αντίσταση και αναγκάστηκαν να βομβαρδίζουν κατοικημένες περιοχές, προκαλώντας μεγαλύτερο μίσος και αντίσταση.
Τα ρωσικά άρματα, ίδια με τα ουκρανικά, προσβάλλονταν από κοντινές αποστάσεις με τα δυτικά αντιαρματικά και καταστρέφονταν. Γύρω στα 1.500 ρωσικά άρματα καταστράφηκαν μέχρι τώρα. Τα άρματα αυτά τύπου Τ-64, Τ-72 και Τ-80, είναι παλιότερης τεχνολογίας των δεκαετιών 1970-80, χωρίς ιδιαίτερη θωράκιση στα πλευρά και στο πάνω μέρος του πύργου, με τα πυρομαχικά εντός του πύργου και δίπλα στο πλήρωμα. Τα δυτικά αντιαρματικά τύπου Javelin και NLAW προσβάλουν το στόχο στην κορυφή, δηλαδή στο ευαίσθητο μέρος και προκαλούν ανατίναξη του πύργου. Τα υπερσύγχρονα ρωσικά άρματα Τ-14 Armata είναι λίγα και δεν έχουν χρησιμοποιηθεί.
Το μεγάλο πρόβλημα όμως των ρωσικών επιχειρήσεων δεν είναι το υλικό αλλά ο τρόπος χρήσης. Είδαμε μια εμμονική χρήση των αρμάτων μέσα σε κατοικημένους τόπους χωρίς συνοδεία πεζικού που θα τα προστάτευε από κυνηγούς αρμάτων μέσα από τα σπίτια. Είδαμε να μην παρακάμπτονται οι κατοικημένοι τόποι που αποτελεί δόγμα για τα δυτικά τεθωρακισμένα και δεν είδαμε πόλεμο ελιγμών μεγάλων η μικρών. Ένας διοικητής κάποτε μας παρομοίασε ένα τέτοιο πόλεμο με τα κριάρια που τσακώνονται μετωπικά και δεν κερδίζει κανένα.
Ενώ οι Ουκρανοί έχουν μικρή διαθέσιμη αεροπορία και ελικόπτερα, πέραν των πρώτων ημερών δεν είδαμε συνδυασμένες ρωσικές επιχειρήσεις με την ταυτόχρονη χρήση αεροπορίας και χερσαίων δυνάμεων. Κάτι που γινόταν από τους Σοβιετικούς και τους Γερμανούς στις επιχειρήσεις του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Η δομή του ρωσικού στρατού ήταν και είναι σε τακτικά συγκροτήματα των 1.500 ανδρών και όχι σε ισχυρές ταξιαρχίες. Ήταν δομή για την Συρία ή τον Καύκασο εναντίον των σκόρπιων τζιχαντιστών και όχι για επιχειρήσεις ευρείας κλίμακας.
Κάτι αντίστοιχο ισχύει και για τον ουκρανικό στρατό, ο οποίος γνωρίζοντας ότι δεν έχει ισχυρές εφεδρείες οχυρώθηκε στις φιλικές κατοικημένες περιοχές. Έτσι έχουμε ένα πόλεμο στατικό, χαρακωμάτων και όχι ελιγμών. Τα κέρδη είναι λίγα για όλους. Οι Ρώσοι ρίχνουν συνέχεια εφεδρείες χωρίς συντονισμό και οι Ουκρανοί κάτι αντίστοιχο. Οι απώλειες όλων σε κατοικημένες περιοχές είναι μεγάλες. Οι Ουκρανοί χάνουν 100-150 άνδρες κάθε μέρα και οι Ρώσοι παρόμοια.
Οι Ουκρανοί εξοπλίστηκαν με σύγχρονα αμερικανικά ρουκετοβόλα HIMARSμε βεληνεκές τέτοιο που να μπορούν να αποκρούουν τις ρωσικές επιθέσεις αλλά όχι τόσο μεγάλο που προσβάλουν στόχους εντός της Ρωσίας για να μη προκαλέσουν γενικότερη σύρραξη.
Την επομένη της απόφασης αποστολής δυτικών αρμάτων ο Ζελένσκυ ζήτησε F-16, πλοία και υποβρύχια. Η τακτική αυτή διολισθαίνει την κατάσταση σε μεγαλύτερη εμπλοκή του ΝΑΤΟ και σε μεγαλύτερους κινδύνους για την Ευρώπη. Ο ψυχρός πόλεμος είναι πλέον παρών σε όλα τα επίπεδα. Στρατιωτικά και οικονομικά.
Τώρα οι Ουκρανοί ζήτησαν σύγχρονα άρματα για να κάνουν αντεπιθέσεις και να ανακαταλάβουν τα εδάφη που έχασαν. Ζήτησαν 321 άρματα (περίπου 8 μονάδες αρμάτων-επιλαρχίες) για να εκτελέσουν αντεπιθέσεις από την άνοιξη και το καλοκαίρι στο βόρειο και νότιο πλευρό των Ρώσων. Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις η Γερμανία θα δώσει 14 LeopardA6, οι Αμερικανοί 31 M1 Abrams, οι Βρετανοί 14 Challenger 2 και η Πολωνία, Τσεχία, Νορβηγία, Ολλανδία και άλλες χώρες που έχουν Leopardζητούν ή πιέζονται από τους Αμερικανούς να δώσουν τα υπόλοιπα.
Τα άρματα αυτά έχουν προηγμένη θωράκιση και μεγάλη ισχύ πυρός με πυροβόλο 120 mm, ευελιξία και ποιοτικά υπερέχουν των ρωσικών/ουκρανικών.
Θα χρησιμοποιηθούν σαν βασικό οπλικό σύστημα για τις αντεπιθέσεις της άνοιξης/καλοκαιριού και γύρω τους θα συνεργαστεί το πεζικό, τα επιθετικά ελικόπτερα και η αεροπορική υποστήριξη για να εκτελέσουν βαθιές αντεπιθέσεις και να αποκόψουν τις καταληφθείσες περιοχές.
Ο ίδιος ο Αμερικανός Αρχηγός ΓΕΕΘΑ στρατηγός Milley, τόνισε ότι είναι πολύ δύσκολο να ανακαταληφθεί η περιοχή του Ντονέτσκ-Λουχάνσκ. Πολύ περισσότερο η Κριμαία. Όμως μπορεί να πιεστούν οι Ρώσοι για να διαπραγματευτούν την αποχώρησή τους.
Η ενεργοποίηση των δυτικών αρμάτων (εκπαίδευση στο χειρισμό και τη συντήρηση) απαιτεί από 3-6 μήνες. Ακόμη και αν δεχτούμε ότι ο στοιχειώδης χειρισμός για μια απλή στατική βολή και οδήγηση χρειάζεται λίγες μέρες αυτό δεν έχει σχέση με επιχειρησιακή αξιοποίηση.
Τα Leopard χρειάζονται 3 μήνες και τα αμερικανικά 5-6 μήνες για μια βασική επιχειρησιακή χρήση. Είναι ακριβώς ο χρόνος για να περάσει η εποχή της λάσπης, η γνωστή «ρασπουτίτσα» που μαζί με την ρωσική αντίσταση σταμάτησε τον Χίτλερ.
Στο μεταξύ οι Ρώσοι ετοιμάζουν την δική τους επίθεση για να προλάβουν τους Ουκρανούς, να διευρύνουν την καταληφθείσα περιοχή και να βρεθούν με πλεονέκτημα στις διαπραγματεύσεις. Ετοιμάζουν εφεδρείες στη Λευκορωσία και το Ντονέτσκ, στην κατεύθυνση του Μπαχμούτ, που είναι η κοντινότερη κατεύθυνση προς το Κίεβο για να απειλήσουν πάλι την πρωτεύουσα, όχι για να την καταλάβουν αλλά για να βρεθούν σε πλεονεκτική θέση και να αποθαρρύνουν τους Δυτικούς. Στο μέλλον θέλουν μια ουδέτερη και όχι απόλυτα εχθρική Ουκρανία. Η Δύση θέλει μια Ουκρανία απόλυτα «δυτική» και μια Ρωσία αδύνατη.
Η Γερμανία είχε δισταγμούς γιατί προσβλέπει στην επόμενη μέρα και στην νέα αρχιτεκτονική ασφαλείας που θέλει να περιλαμβάνει και τη Ρωσία και δεν θέλει να ενδυναμώσει την Πολωνία , η οποία σε μια αναδιάταξη συνόρων πιθανόν να διεκδικήσει την δυτική Ουκρανία, που κατείχε παλιά.
Η αποστολή ελληνικών Leopard 1A5 ή Leopard 2A4, θα αποτελέσει μεγάλο λάθος γιατί αποδυναμώνει περαιτέρω την αμυντική θωράκιση της χώρας, ιδιαίτερα στις ευαίσθητες περιοχές του Έβρου και των νησιών, σε περίοδο έξαρσης των τουρκικών απειλών και ενισχύει τα σχέδια δυνάμεων που επιθυμούν την «μείωση του στρατιωτικού ίχνους» και την αποστρατιωτικοποίηση των ακριτικών περιοχών μας.
(Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α.)
