Η Ελλάδα βρίσκεται ενώπιον μεγάλης ήττας στο Μεταναστευτικό, καθώς οι αβάσιμες κατηγορίες για τις απωθήσεις – επαναπροωθήσεις παράνομα εισερχομένων («pushbacks») θα καταγραφούν σε επίσημη έκθεση της Frontex την 1η Σεπτεμβρίου, ενώ μέρος του σκεπτικού της Ε.Ε. συμμερίζονται και αρμόδια στελέχη του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ. Ταυτόχρονα, σύμφωνα με εγκυρότατες πηγές, είναι εξαιρετικά ανησυχητικό το γεγονός ότι, αν και η τρέχουσα κρίση με τους 38 μετανάστες σε νησίδα του Έβρου είχε προβλεφθεί (επακριβώς!) κατά τη διάρκεια απόρρητης κυβερνητικής σύσκεψης στις αρχές Μαΐου, ο αιφνιδιασμός των ελληνικών αρχών ήταν, τελικά, απόλυτος.
Συγκεκριμένα, στις τάξεις της Frontex και των υπηρεσιών της Ε.Ε. υπό την εποπτεία της Επιτρόπου Εσωτερικών Υποθέσεων Ίλβα Γιόχανσον, παγιώνεται η αντίληψη ότι οι πρακτικές της ελληνικής πλευράς παραβιάζουν την κοινοτική και διεθνή νομοθεσία. Η επικείμενη έκθεση της Frontex θα αναφέρεται, μεταξύ άλλων, σε περιστατικό απώθησης εκατοντάδων ατόμων από τα ελληνικά σύνορα το οποίο θα χαρακτηρίζεται σαν ενδεικτικό μίας πάγιας πρακτικής των τελευταίων πολλών μηνών. Η σχετική καταγγελία είναι μεν επώνυμη, αλλά δεν συνοδεύεται από τα απαραίτητα τα αποδεικτικά στοιχεία.
Δεν εξηγείται πώς έγινε η φερόμενη αφαίρεση εγγράφων και προσωπικών αντικειμένων από μία ομάδα εκατοντάδων ανθρώπων που στη συνέχεια -υποτίθεται ότι- βάδισε σε απόσταση 260 χιλιομέτρων, χωρίς να εντοπιστεί από κανένα εκπρόσωπο διεθνούς οργανισμού ή ΜΚΟ εκατέρωθεν των ελληνοτουρκικών συνόρων. Η κυρία Γιόχανσον, που επισκέφθηκε πέρυσι την Αθήνα και οι διαρροές του Μαξίμου την εμφάνιζαν σαν αποδεχόμενη πλήρως τις επισημάνσεις του πρωθυπουργού Κυρ. Μητσοτάκη, έχει ήδη προβεί σε δημόσια δήλωση κατά των επαναπροωθήσεων στις 2 Ιουλίου φέτος. Ωστόσο, η έκθεση της Frontex, που συντάσσεται και εκδίδεται χωρίς ουσιώδη αντίδραση της κυβέρνησης, αποτελεί ακόμα σοβαρότερη εξέλιξη, επειδή θα αποτελέσει τη δικαιολογητική βάση μείωσης της χρηματοδοτικής βοήθειας της Ε.Ε. προς την Ελλάδα.
Στο ίδιο πλαίσιο, εξίσου ανησυχητικές είναι οι πληροφορίες ότι η κυρία Γιόχανσον έχει μεταφέρει τις ακραίες απόψεις της και προς το αμερικανικό Στέιτ Ντιπάρτμεντ, χωρίς -και πάλι- να υπάρξει αποτελεσματική αντίδραση από την ελληνική κυβέρνηση. Αρμόδιοι Αμερικανοί διπλωμάτες φέρεται να κάνουν λόγο για «πολλές εκατοντάδες εκθέσεις» φορέων που θεμελιώνουν τις κατηγορίες για τις επαναπροωθήσεις. Η Ουάσιγκτον συστήνει -ανεπίσημα πάντως- στην Αθήνα να αναλάβει η ίδια κάποια πρωτοβουλία αναστροφής της -διπλωματικά και επικοινωνιακά- δυσχερούς κατάστασης, ώστε να προλάβει μία ανεπανόρθωτη επιδείνωσή της τους προσεχείς μήνες.
Παράλληλα, μολονότι οι ΗΠΑ δεν συζητούν επίσημα το ενδεχόμενο η Τουρκία να χρησιμοποιήσει το Μεταναστευτικό ως αφορμή πρόκλησης οξείας κρίσης στον Έβρο ή το Αιγαίο, η κυβέρνηση είχε λάβει υπόψη της -σοβαρά και έγκαιρα- ένα τέτοιο ενδεχόμενο. Γι’ αυτό και στις αρχές Μαΐου είχε συγκληθεί ειδική σύσκεψη των ηγεσιών των υπουργείων Εξωτερικών, Εθνικής Άμυνας και Προστασίας του Πολίτη, του ΓΕΕΘΑ και της ΕΥΠ με ημερήσια διάταξη την εξέταση απόρρητων πληροφοριών για την τουρκική τακτική και τις εκτιμώμενες εξελίξεις στο Μεταναστευτικό. Ένα από τα κύρια συμπεράσματα της σύσκεψης του Μαΐου, που άρχισε να επιβεβαιώνεται επί του πεδίου από τα μέσα Ιουνίου, ήταν ότι οι τουρκικές αρχές θα κατευθύνουν πλέον τις κινήσεις των μεταναστών, από όποια γεωγραφική πλευρά και αν προέρχονται, προς την Κωνσταντινούπολη και, από εκεί, στον Έβρο.
Το δεύτερο κύριο συμπέρασμα της σύσκεψης εστίασε στο ενδεχόμενο οι τουρκικές αρχές, είτε με ίδια μέσα είτε με προτροπές και πίεση, να οδηγήσουν μεγάλο αριθμό μεταναστών σε συγκεκριμένες νησίδες στον ποταμό Έβρο. Στη συνέχεια, οι μετανάστες θα προσέφευγαν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με το αίτημα άμεσης προστασίας τους, ασκώντας πίεση στο ελληνικό κράτος μέσω της διεθνούς δικαιοδοσίας.
Τα δύο συμπεράσματα της διϋπουργικής και διυπηρεσιακής σύσκεψης φάνηκαν μάλλον υπερβολικά στην ηγεσία της κυβέρνησης, η οποία έκτοτε παρέλειψε να λάβει τα απαραίτητα μέτρα. Δηλαδή, ενώ υπήρξε ακριβής πρόβλεψη των εξελίξεων, δεν ασκήθηκε ο απαραίτητος κυβερνητικός συντονισμός και δεν ελήφθησαν τα αναγκαία προληπτικά μέτρα ούτε και δόθηκε εντολή ετοιμότηταςγια τρεις ολόκληρους μήνες. Εκτός κι αν -ακόμα χειρότερο- η ετοιμότητα ήταν επαρκής μόνον στα χαρτιά, με αποτέλεσμα η Τουρκία να «φυτέψει» εύκολα τους μετανάστες στη νησίδα του Έβρου. Η δε ελληνική κυβέρνηση απέτυχε αφενός στην αντιμετώπιση των τουρκικών κινήσεων και αφετέρου στην εσωτερική διαχείριση του θέματος με παλινωδίες μεταξύ του υπουργείου Μετανάστευσης και της ΕΛΑΣ και με αδυναμία αντιμετώπισης της κριτικής της αντιπολίτευσης.
(Ο Αλέξανδρος Τάρκας είναι Εκδότης του περιοδικού «Άμυνα & Διπλωματία» και σύμβουλος ξένων εταιριών μελέτης επιχειρηματικού ρίσκου για τη ΝΑ Ευρώπη- Το άρθρο αποτελεί αναδημοσίευση από την εφημερίδα «Δημοκρατία»).