Η συμφωνία μεταξύ μιας ομάδας χωρών στη σύνοδο κορυφής της G20 για έναν διάδρομο που θα συνδέει την περιοχή του Ινδο-Ειρηνικού με τη Μέση Ανατολή και την Ευρώπη έφερε στην ημερήσια διάταξη τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό με τους διαδρόμους μεταφορών υπό την ηγεσία της Κίνας και άλλων δυνάμεων.
Η αντιπαλότητα και ο αγώνας για επιρροή μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ σε πολλούς τομείς, ιδίως στην τεχνολογία, το εμπόριο και την περιφερειακή επιρροή, αυξάνεται.
Ενώ η δοσολογία της έντασης μεταξύ Πεκίνου και Ουάσιγκτον αυξάνεται με τις αμοιβαίες δηλώσεις για την Ταϊβάν, τα αμοιβαία βήματα που κάνουν οι δύο χώρες σε διάφορους τομείς προκαλούν την ένταση να έρθει ακόμη περισσότερο στην επιφάνεια.
Οι ΗΠΑ συνεχίζουν τις προσπάθειές τους να αναπτύξουν δεσμούς συμμαχίας και εταιρικής σχέσης με χώρες της περιοχής, προκειμένου να αντισταθμίσουν την αυξανόμενη επιρροή της Κίνας στην περιοχή Ασίας-Ειρηνικού.
Οι διαφορές κυριαρχίας στη Θάλασσα της Νότιας Κίνας, οι οποίες συχνά μετατρέπονται σε εντάσεις μεταξύ των παράκτιων χωρών, φέρνουν άλλες χώρες της περιοχής πιο κοντά στις ΗΠΑ, οι οποίες δεν αισθάνονται άνετα με την αυξανόμενη στρατιωτική παρουσία και την παρεμβατική συμπεριφορά της Κίνας στην περιοχή.
Εκτός από την περιφερειακή επιρροή, οι δύο χώρες βιώνουν επίσης μια σειρά εντάσεων στον τεχνολογικό τομέα, όπως ο ανταγωνισμός μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας που αυξάνεται, ιδίως στον τομέα της παραγωγής τσιπ.
Η κυβέρνηση της Ουάσινγκτον έχει λάβει μια σειρά μέτρων για να εμποδίσει την πρόσβαση της Κίνας στα τσιπ και στον εξοπλισμό που χρησιμοποιείται για την παραγωγή τους, επικαλούμενη την «εθνική ασφάλεια». Τα τελευταία χρόνια, οι ΗΠΑ έχουν επιβάλει περιορισμούς στην εισαγωγή και τη χρήση των προϊόντων ορισμένων κινεζικών εταιρειών τεχνολογίας, ιδίως της Huawei.
Από την άλλη πλευρά, αν και δεν έχει ακόμη επιβεβαιωθεί από τις επίσημες αρχές, η είδηση ότι η Κίνα απαγόρευσε τη χρήση του iPhone από δημόσιους υπαλλήλους αναφέρθηκε στον διεθνή Τύπο την περασμένη εβδομάδα.
Ενώ ο αυξανόμενος ανταγωνισμός και ο αγώνας για επιρροή μεταξύ των ΗΠΑ και της Κίνας σε πολλούς τομείς είναι στην ημερήσια διάταξη, ένα ακόμη βήμα έγινε στη Σύνοδο Κορυφής των ηγετών της G20 που φιλοξενήθηκε από την Ινδία στις 9-10 Σεπτεμβρίου, η οποία θα εξοργίσει την κυβέρνηση του Πεκίνου.
Στη σύνοδο κορυφής, υπεγράφη μνημόνιο κατανόησης μεταξύ της Ινδίας, των ΗΠΑ, της Σαουδικής Αραβίας, των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων (ΗΑΕ), της Γαλλίας, της Γερμανίας, της Ιταλίας, της Ιταλίας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) για τη δημιουργία του Οικονομικού Διαδρόμου Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης (IMEC), ο οποίος θα συμβάλει στην αύξηση του εμπορίου, στην παροχή ενεργειακών πόρων και στη βελτίωση της ψηφιακής συνδεσιμότητας.
Ενώ οι χώρες που υπέγραψαν το μνημόνιο δεν ανέλαβαν δεσμευτική οικονομική δέσμευση, συμφώνησαν να εκπονήσουν «σχέδιο δράσης» για τη δημιουργία του διαδρόμου εντός 2 μηνών.
Το έργο, το οποίο παρομοιάζεται με τον παλιό δρόμο των μπαχαρικών, θα ξεκινά από τη Βομβάη στην Ινδία και θα φτάνει στο λιμάνι του Ντουμπάι στα ΗΑΕ μέσω θαλάσσης και από εκεί σιδηροδρομικώς στην περιοχή Αλ Γκουαϊφάτ. Στη συνέχεια θα περάσει από την περιοχή Χαράντ και την πόλη του Ριάντ στη Σαουδική Αραβία στην Ιορδανία και στη συνέχεια στην ισραηλινή πόλη και το λιμάνι της Χάιφα. Από τη Χάιφα, τα προϊόντα θα μεταφερθούν θαλασσίως στο λιμάνι του Πειραιά στην Ελλάδα, απ’ όπου θα μεταφερθούν χερσαία στην Ευρώπη.
Εάν το σχέδιο υλοποιηθεί, η τρέχουσα διαδρομή που χρησιμοποιείται στο εμπόριο αγαθών μεταξύ Ινδίας και Ευρώπης θα συντομευθεί κατά περίπου 40%.
Ο Οικονομικός Διάδρομος Ινδίας-Μέσης Ανατολής-Ευρώπης έφερε στην ημερήσια διάταξη το μέλλον και την αποτελεσματικότητα του σχεδίου “Πρωτοβουλία Μια Ζώνη ‘Ένας Δρόμος» του Πεκίνου, το οποίο αποσκοπεί στην αύξηση του εμπορίου με την Κεντρική Ασία, την Ευρώπη, τη Μέση Ανατολή και την Αφρική.
Η «Πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος», που ανακοινώθηκε από τον Κινέζο πρόεδρο Σι Τζινπίνγκ κατά την επίσκεψή του στο Καζακστάν το 2013, αποκαλείται ως το «Σχέδιο Μάρσαλ» της Κίνας.
Η πρωτοβουλία, στην οποία έχουν συμμετάσχει τα τελευταία 10 χρόνια περισσότερες από 150 χώρες και διεθνείς οργανισμοί, αποσκοπεί στην αύξηση της εμπορικής δύναμης του Πεκίνου στη γεωγραφία που καλύπτει τα 2/3 του παγκόσμιου πληθυσμού.
Το σχέδιο, το οποίο καλύπτει σιδηροδρομικές και χερσαίες διαδρομές καθώς και θαλάσσιες διαδρομές, τραβάει την προσοχή ως μια πρωτοβουλία που συνδέει την Κίνα με τον κόσμο. Ο διάδρομος αυτός, ο οποίος εκτιμάται ότι θα καλύψει περισσότερα από 2.600 έργα σε περισσότερες από 100 χώρες, αποτελείται από 6 κύριες διαδρομές. Μία από αυτές τις διαδρομές είναι το έργο που ονομάζεται «Μέσος Διάδρομος», το οποίο ξεκινά από την Τουρκία και φτάνει στην Κίνα.
Η διαδρομή αυτή ξεκινά από την Τουρκία προς τη Γεωργία, το Αζερμπαϊτζάν και την Κασπία Θάλασσα μέσω σιδηροδρομικών και οδικών συνδέσεων, αντίστοιχα, και από εκεί προς την Κίνα ακολουθώντας τη διαδρομή του Τουρκμενιστάν, του Ουζμπεκιστάν, του Κιργιζιστάν και του Καζακστάν χρησιμοποιώντας το πέρασμα της Κασπίας.
Η «Πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος» αναμένεται να αυξήσει το παγκόσμιο εμπόριο κατά περισσότερο από 6%. Οι ειδικοί εκτιμούν ότι τα χρήματα που θα δαπανήσει η Κίνα για την πρωτοβουλία αυτή θα μπορούσαν να φτάσουν έως και 1,3 τρισεκατομμύρια δολάρια το 2027.
Ενώ ορισμένες χώρες θεωρούν το σχέδιο αυτό ως «μεγάλη οικονομική ευκαιρία», άλλες το θεωρούν «επικίνδυνο», όπως οι ΗΠΑ και η ΕΕ.
Χάρη στην πρωτοβουλία αυτή, η Κίνα λέγεται ότι έχει αυξήσει τόσο τις πολιτικές όσο και τις εμπορικές της σχέσεις με χώρες της Μέσης Ανατολής και της Αφρικής και η επιρροή της στην περιοχή έχει αυξηθεί εμφανώς.
Ένας άλλος διάδρομος στον οποίο η Ινδία πρωτοστατεί στην περιοχή είναι ο Διεθνής Διάδρομος Μεταφορών Βορρά-Νότου προς τη Ρωσία.
Ο Διεθνής Διάδρομος Μεταφορών Βορρά-Νότου δημιουργήθηκε με τη συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ της Ρωσίας, του Ιράν και της Ινδίας στις 12 Σεπτεμβρίου 2000. Τα επόμενα χρόνια, άλλες 10 χώρες, συμπεριλαμβανομένων του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας, εντάχθηκαν στο έργο.
Ο διάδρομος μεταφορών Βορρά-Νότου έχει ως στόχο να μειώσει τον χρόνο μεταφοράς των εμπορευμάτων που ταξιδεύουν από την Ινδία προς τη Ρωσία, καθώς και προς τη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη. Ο διάδρομος αυτός, ο οποίος δεν έχει ακόμη τεθεί σε πλήρη λειτουργία, είναι σημαντικός για τις διμερείς και εμπορικές σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και του Ιράν, οι οποίες βρίσκονται στο στόχαστρο των δυτικών κυρώσεων.
Μετά την ανακοίνωση του μνημονίου IMEC, οι διεθνείς κύκλοι εικάζουν ότι το σχέδιο στοχεύει να παράσχει στη Δύση μια εναλλακτική λύση στην κινεζική Πρωτοβουλία Ζώνη και Δρόμος, κερδίζοντας την Ινδία.
Εάν υλοποιηθεί, ο IMEC θα χρησιμεύσει επίσης, από την πλευρά των ΗΠΑ, για να βοηθήσουν τους εταίρους τους στη Μέση Ανατολή να ενισχύσουν τις εμπορικές τους σχέσεις με την Ινδία αντί της Κίνας.
Η ανάπτυξη των εμπορικών και πολιτικών σχέσεων μεταξύ των χωρών του Κόλπου και της Κίνας τα τελευταία χρόνια παρακολουθείται προσεκτικά από την κυβέρνηση της Ουάσιγκτον.
(Ο Σπύρος Σιδέρης είναι δημοσιογράφος)
