Δεν είναι ότι δεν το ξέραμε: Η κλιματική αλλαγή θα έφερνε τον όλεθρο. Απλώς δεν πιστεύαμε ότι θα τον ζήσουμε με ολοκληρωτικό τρόπο «στη βάρδια μας], θα τον αφήναμε για τα παιδιά μας, μαζί με τις εκρηκτικές ανισότητες, τη συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, τη ζούγκλα στο χώρο της εργασίας, το δημογραφικό αδιέξοδο και όλα όσα θα κάνουν δύσκολη, έτσι κι αλλιώς, τη ζωή τους.
Δεν είναι ότι δεν είχαμε συνηθίσει τις πυρκαγιές. Κάθε καλοκαίρι ο ίδιος εφιάλτης. Καίγονται δάση για να χτιστούν αυθαίρετα, για να γίνουν βοσκοτόπια και επενδύσεις. Κάθε τόσο καταστρέφονται σπίτια, χάνονται άνθρωποι και ζώα, κινδυνεύουν περιουσίες, απειλείται η δημόσια υγεία.
Και ο κρατικός μηχανισμός σπάνια μας εκπλήττει ευχάριστα. Κάθε χρόνο προαναγγέλλονται θηριώδεις προετοιμασίες και μεγαλεπήβολα αντιπυρικά σχέδια για να αποδειχθεί, τελικά, με τον πιο τραγικό τρόπο ότι η χώρα είναι πάλι ανοχύρωτη απέναντι στο κακό.
Κανείς δεν θα εξηγήσει γιατί δεν καθαρίζονται τα δάση, γιατί δεν υπάρχουν επαρκή εναέρια μέσα, γιατί δεν έχει εκπονηθεί σχέδιο δράσης με τη συνεργασία της τοπικής αυτοδιοίκησης και της πολιτικής προστασίας.
Δεν είναι κατανοητό στο μέσο άνθρωπο γιατί μια εστία μικρής έντασης χωρίς ισχυρούς ανέμους αργεί να σβήσει και μετά αναζωπυρώνεται ούτε αν υπάρχει κεντρικός συντονισμός ή αν χάνεται ο έλεγχος μέσα στο χάος των συναρμοδιοτήτων.
Κάθε φορά είναι σαν να πρόκειται για την πρώτη φορά. Η προηγούμενη καταστροφή δεν μας προστατεύει από την επόμενη γιατί στο μεταξύ δεν διορθώνονται λάθη, δεν γίνονται προσαρμογές και βελτιώσεις, δεν αναλαμβάνεται οργανωμένη προληπτική δράση.
Το πρόβλημα δεν είναι δικό μας. Ο πλανήτης ολόκληρος καταστρέφεται από την απληστία του 1%. Οσο κλισέ και αν ακούγεται, η αλήθεια είναι ότι στο βωμό του κέρδους θυσιάστηκαν θάλασσες και βουνά, δάση και ποτάμια, μικρά και μεγάλα ζώα, ολόκληρο το οικοσύστημα. Με την πανδημία, μας υπενθυμίστηκε πόσο αυτοκαταστροφική μπορεί να γίνει η φρενίτιδα της ιδιοτέλειας ατόμων, κυβερνήσεων και κρατών, αλλά -και πάλι- οι ελίτ του κόσμου δεν θέλησαν να επιτρέψουν οποιαδήποτε στροφή που θα μπορούσε να εγγυηθεί ένα λιγότερο δυστοπικό μέλλον.
Το δικό μας πρόβλημα είναι ότι η χώρα είναι κατ επίφαση ευρωπαϊκή και στην ουσία βαλκανική, τσακισμένη από μια δεκαετία στα μνημόνια και ταλαιπωρημένη από την υγειονομική κρίση που συνεχίζεται, με καχεκτικούς θεσμούς, ελλειμματικές υποδομές, προβληματική οικονομία και σε μεγάλο βαθμό παρασιτική άρχουσα τάξη, με αποτέλεσμα να μην υπάρχουν αντοχές και δυνάμεις για να αντιμετωπιστεί οποιοδήποτε νέο χτύπημα.
Μετά το Μάτι πιστέψαμε ότι τα είδαμε όλα. Τι παραπάνω να συμβεί από το θάνατο 102 ανθρώπων μέσα σε λίγες ώρες; Οι σκηνές συντέλειας του κόσμου, με παιδιά να πηδούν από ψηλά για να μην τυλιχτούν στις φλόγες και οικογένειες να αγκαλιάζονται μέσα στη θάλασσα για να σωθούν, μας σημάδεψαν για πάντα. Η κωμικοτραγική επικοινωνιακή διαχείριση από την τότε κυβέρνηση ενίσχυσε το θυμό και την απελπισία. Δεν είχαμε πια να περιμένουμε κάτι χειρότερο.
Αλλά όχι. Ποτέ δεν είναι νωρίς ούτε αργά για το αδιανόητο. Αυτή τη φορά θα πρέπει να λέμε “πάλι καλά” (αν είμαστε αντιΣΥΡΙΖΑ) ή να βρίζουμε στο twitter (αν είμαστε αντιΝΔ). Και αν δεν είμαστε τίποτα από τα δύο, αν είμαστε απλώς σε αδιέξοδο, θα πρέπει να αντέξουμε πέρα από αυτό που συμβαίνει γύρω μας και αυτό που συμβαίνει μέσα μας από το τοξικό κλίμα που κάνει ακόμη πιο αποπνικτική την ατμόσφαιρα.
Πού βρίσκουν το κουράγιο να φωνάζουν στα social media «Μητσοτάκη παραιτήσου] ή ΝΔ θέλατε»; Από πού αντλούν το σθένος να απαντούν με «ΣΥΡΙΖΑ_εμπρηστές» και «ΣΥΡΙΖΑ σε απόγνωση”; Και πόσο ρεαλιστικό είναι να πιστεύει κανείς ότι μέσα στα αποκαΐδια, αναδιατάσσονται οι πολιτικοί συσχετισμοί και ότι αν αυτό συμβεί δεν θα είναι μόνο υπέρ της αντιπολιτικής;
Σαν τον Χορό της αρχαίας τραγωδίας παρακολουθούμε την καταστροφή και κάνουμε την οδύνη μας λυγμό, κραυγή, σιωπή. Γύρω έχει ζέστη, στάχτες, καπνό και θόρυβο. Τι απ όλα μας πνίγει περισσότερο; Ολα μαζί μάλλον.
(Η Αγγελική Σπανού είναι δημοσιογράφος-συγγραφέας)
