Η αύξηση του αντι-γαλλικού αισθήματος στην Αφρική και κατ’ επέκταση και στη Δύση, έχει ανοίξει το δρόμο σε χώρες που έχουν ισχυρή παρουσία στην μαύρη ήπειρο για να καλύψουν το κενό που αφήνει η Γαλλία.
Ρωσία, Κίνα, Ινδία και Τουρκία, έχουν αναπτύξει εδώ και πολλά χρόνια διμερείς και πολυμερείς συνεργασίες με τις αφρικανικές χώρες και θεωρούνται πιο έτοιμες παρά ποτέ για να ενισχύσουν περεταίρω τις σχέσεις τους.
Τα διαδοχικά πραξικοπήματα στις πρώην γαλλικές αποικίες των χωρών της Δυτικής και Κεντρικής Αφρικής, υποδηλώνουν το αυξανόμενο αντι-γαλλικό συναίσθημα με τις ηγεσίες αυτών των χωρών να αναζητούν εναλλακτικές ξένες δυνάμεις που δεν θα έχουν τίποτα κοινό με τη Γαλλία και τη Δύση που έχουν ένα σκληρό αποικιοκρατικό παρελθόν.
Έτσι χώρες όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία, γίνονται θελκτικοί εταίροι, για να δείξουν στη Γαλλία ότι δεν είναι η μόνη τους επιλογή, παρόλο που το Παρίσι εξακολουθεί να είναι ένας από τους μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των πρώην αποικιών.
Η διαφοροποίηση των εξωτερικών εμπορικών εταίρων είναι πολύ σημαντική από οικονομική άποψη καθώς η Γαλλία εξαρτάται από τους φυσικούς πόρους της Αφρικής. Αλλά αν οι χώρες αυτές δεν πουλήσουν τους πόρους τους, θα πρέπει να βρουν νέες εναλλακτικές λύσεις, βλέποντας με καλό μάτι τις χώρες που προαναφέρθηκαν.
Η Ρωσία, η οποία ήταν μια από τις πιο ενεργές χώρες στην ήπειρο κατά την περίοδο του ψυχρού πολέμου και το σημαντικότερο δεν συνδέεται με την αποικιοκρατία, θέλει να αυξήσει την επιρροή της στην Αφρική όσον αφορά τους φυσικούς πόρους και τις δυνατότητες πώλησης όπλων. Η Ρωσία έχει όπλα από την περίοδο της Σοβιετική Ένωση σε πολλές αφρικανικές χώρες. Αυτό δημιουργεί μια σχέση εξάρτησης μεταξύ της Ρωσίας και των χωρών της περιοχής, για τον εκσυγχρονισμό αυτών των όπλων, την προμήθεια ανταλλακτικών και την εκπαίδευση του στρατού για τη χρήση αυτών των όπλων.
Όμως η προτεραιότητα της αυτή την περίοδο δεν είναι η περιοχή, αλλά η Ουκρανία όπου συνεχίζεται ο πόλεμος. Έτσι το πλεονέκτημα που έχει η Ρωσία στην περιοχή, δεν μπορεί να το εξαργυρώσει τώρα, καθώς διοχετεύει τους πόρους της στον πόλεμο, ενώ έχουν αποσυρθεί και οι ιδιωτικές ρωσικές στρατιωτικές ομάδες ασφαλείας που επιχειρούσαν στην περιοχή.
Από την άλλη η Κίνα έχει επενδύσει στις σινο-αφρικανικές σχέσεις από την εποχή του Μάο Τσετούνγκ στα τέλη της δεκαετίας του ’50. Επιπρόσθετα η Κίνα έχει εξελιχθεί στον μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο της Αφρικής από το 2009, όταν ξεπέρασε τις Ηνωμένες Πολιτείες, και συνεχίζει να είναι μακράν ο μεγαλύτερος εμπορικός εταίρος της από το 2022 με το συνολικό εμπόριο να ανέρχεται στα 282 δισ. δολάρια την περασμένη χρονιά.
Όμως και οι κινεζικές επενδύσεις καλύπτουν ένα ευρύ φάσμα τομέων, όπως τεχνολογία, επικοινωνίες, ενέργεια, μεταφορές αλλά και όπλων, ενώ περισσότερες από 10.000 κινέζικες εταιρείες δραστηριοποιούνται στην Αφρικανική ήπειρο.
Στον αντίποδα η Ινδία έχει εξελιχθεί στον τέταρτο μεγαλύτερο εμπορικό εταίρο των Αφρικανικών χωρών με την αξία του συνολικού εμπορίου να ανέρχεται το 2018 σε 62 δισ. δολάρια.
Οι ινδο-αφρικανικές σχέσεις ενισχύθηκαν κατά την περίοδο της αποικιοκρατίας και των απελευθερωτικών πολέμων, ενώ στον απόηχο του Ψυχρού Πολέμου, πολλές αφρικανικές χώρες προσχώρησαν στο κίνημα των αδέσμευτων που πρωτοστάτησαν η Αίγυπτος , η Γκάνα , η Ινδία , η Ινδονησία και η Γιουγκοσλαβία.
Βέβαια σημείο καμπής για τις ινδο-αφρικανικές σχέσεις υπήρξε η Σύνοδος Κορυφής του Φόρουμ Ινδίας-Αφρικής , η οποία πραγματοποιήθηκε από τις 4 Απριλίου έως τις 8 Απριλίου 2008 στο Νέο Δελχί της Ινδίας, για πρώτη φορά και αποτελεί το βασικό πλαίσιο για τις σχέσεις στο πλαίσιο της πλατφόρμας συνεργασίας Νότου-Νότου.
Τέλος η Τουρκία είναι ακόμα μια χώρα που επιζητεί ενίσχυση των σχέσεων της με την Αφρική, καθώς προσβλέπει σε αύξηση των εμπορικών συναλλαγών και των επενδύσεων.
Βασιζόμενη στις αφρικανικές μουσουλμανικές χώρες η Τουρκία κατάφερε το 2005 να γίνει χώρα παρατηρητής της Αφρικανικής Ένωσης ενώ το 2008 ανακηρύχθηκε στρατηγικός εταίρος της ηπείρου.
Εκτοξεύοντας το συνολικό εμπόριο από τα 5,4 δισ. το 2003 σε 34,5 δισ. δολάρια το 2021, οι τουρκικές εταιρείες κατάφεραν να αναλάβουν έργα στην αφρικανική ήπειρο αξίας 77,8 δις. δολαρίων, ενώ η Τουρκία έχει δημιουργήσει κοινά Επιχειρηματικά Συμβούλια με 45 αφρικανικές χώρες.
Το βαρύ αποικιοκρατικό παρελθόν πολλών ευρωπαϊκών χωρών, όπως Μεγάλη Βρετανία, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία, Πορτογαλία, Ισπανία, Βέλγιο, Ολλανδία έχει προκαλέσει ένα αντιδυτικό κλίμα στις χώρες της αφρικανικής ηπείρου που αναζητούν ανεξαρτησία, ελευθερία και ανάπτυξη, χωρίς να γίνεται αρπαγή των πολλών φυσικών πόρων που διαθέτουν.
Αν και γίνεται προσπάθεια από την ΕΕ να αναθερμάνει τις σχέσεις της με την Αφρική μέσα από τα εργαλεία που έχει δημιουργήσει, δεν έχει καταφέρει να κερδίσει αξιοπιστία στις χώρες της μαύρης ηπείρου, ενώ ο γραφειοκρατικός της μηχανισμός δεν μπορεί να επέμβει άμεσα σε κρίσεις που ταλανίζουν τις υπό ανάπτυξη αφρικανικές χώρες.
Η ενίσχυση της επιρροής χωρών όπως η Ρωσία, η Κίνα, η Ινδία και η Τουρκία στην Αφρική που σφίγγουν τον κλοιό γύρω από την ΕΕ, μόνο ευοίωνα μελλούμενα δεν κομίζουν στην άλλοτε κυρίαρχη Ευρώπη.
(Ο Σπύρος Σιδέρης είναι δημοσιογράφος)
