Υπάρχει ένας λόγος για τον οποίο ο Ντόναλντ Τραμπ έκανε πίσω, βάζοντας για 90 μέρες τους νέους δασμούς «στον πάγο» για όλους πλην Κίνας και είναι ο ίδιος λόγος που προκάλεσε το νέο ξεπούλημα μετοχών και ομολόγων στα χρηματιστήρια.
Η κυβέρνηση των ΗΠΑ πρέπει να ανανεώσει 9 τρισεκατομμύρια δολάρια δημόσιου χρέους μέσα στο 2025 για να αναχρηματοδοτήσει το ¼ του συνολικού δημόσιου χρέους των ΗΠΑ που έχει φτάσει τα 36 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Για να το κάνει αυτό η αμερικανική κυβέρνηση, πρέπει να εκδώσει και να ανανεώσει ισόποσα αμερικανικά ομόλογα, τα οποία, υπό κανονικές συνθήκες αγοράζουν σαν «φρέσκα ψωμάκια» όλοι οι εμπορικοί εταίροι που σήμερα κατηγορούνται από τον Τραμπ ότι «πήδ@@@» τις ΗΠΑ με τις εξαγωγές τους στην αμερικανική αγορά.
Οι «κακοί» Κινέζοι αγοράζουν (ή αγόραζαν μέχρι τώρα τουλάχιστον) περίπου το 10% των ομολόγων που εξέδιδε κάθε χρόνο το αμερικανικό κράτος, οι Ιάπωνες το 15%, οι Βρετανοί το 8%, οι χώρες της ευρωζώνης συνολικά το 20% κ.ο.κ.
Όλες οι μεγάλες ξένες χώρες, κυρίως οι χώρες με πολλές εξαγωγές και εμπορικά πλεονάσματα, όπως κατ’ εξοχήν η Ιαπωνία, η Κίνα και η Γερμανία επενδύουν ένα μεγάλο μέρος των πλεονασμάτων τους σε αμερικανικα ομόλογα, τα οποία είναι ιστορικά μια από τις καλύτερες επενδύσεις και μάλιστα σε δολάριο, που είναι το αδιαμφισβήτητο μέχρι σήμερα παγκόσμιο νόμισμα.
Ο εμπορικός πόλεμος, όμως, που ξεκίνησε ο Τραμπ δημιουργεί δεύτερες σκέψεις στους επενδυτές, οι οποίοι αρχίζουν να αμφιβάλλουν κατά πόσον μέσα στις νέες συνθήκες θα διατηρηθεί η εμπιστοσύνη ώστε να συνεχίσουν να αγοράζουν τα ομόλογα ΗΠΑ.
Αυτό έδειξε το ξεπούλημα των αμερικανικών ομολόγων που εκδηλώθηκε μετά την επιβολή των δασμών, και έγινε ταυτόχρονα με το ξεπούλημα των μετοχών, παρόλο που συνήθως οι δύο αγορές κινήθηκαν αντιστρόφως σε προηγούμενες ανάλογες περιπτώσεις.
Συνήθως, σε περιόδους κρίσης οι επενδυτές στρέφονται στα αμερικανικά ομόλογα τα οποία θεωρούνται καταφύγιο ασφαλείας, όπως και το δολάριο.
Αυτή τη φορά όμως οι επενδυτές τα ξεπούλησαν, ένδειξη ότι η εμπιστοσύνη αρχίζει να χάνεται. Οι τιμές των ομολόγων έπεσαν και η απόδοσή τους ανέβηκε, δείχνοντας ότι οι επενδυτές βλέπουν αυξημένο ρίσκο, λόγω του εμπορικού πολέμου, που μπορεί να οδηγήσει τους βασικούς ξένους παραδοσιακούς αγοραστές των αμερικανικών ομολόγων σε παύση των αγορών ή, ακόμα χειρότερα, σε πωλήσεις.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000, οι ξένοι επενδυτές κατείχαν περίπου το 18% του συνολικού δημόσιου χρέους των ΗΠΑ. Το ποσοστό τους είχε κορυφώθηκε στο 34% το 2015 αλλά μειώθηκε στο 23-24% μέχρι τα τέλη του 2024.
Ο ρόλος της Κίνας
Οι Κινέζοι παραμένουν βασικοί αγοραστές αμερικανικών ομολόγων και είναι δεύτεροι μετά τους Ιάπωνες, αλλά μειώνουν σταθερά τις θέσεις τους τα τελευταία χρόνια.
Η Κίνα έχει μειώσει τις θέσεις της σε αμερικανικά ομόλογα, της από το μέγιστο ποσό που ξεπερνούσε το 1 τρισεκατομμύριο δολάρια στις αρχές της δεκαετίας του 2010 σε 800 δισεκατομμύρια δολάρια τον Δεκέμβριο του 2024, σε μια σταθερή προσπάθεια διαφοροποίησης από δολαριακούς τίτλους, η οποία ενισχύθηκε μετά την πανδημία και μετά το πάγωμα των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων από τη Δύση, λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2010, η Κίνα και η Ιαπωνία κατείχαν από κοινού πάνω από το 44% του συνολικού χρέους των ΗΠΑ που ανήκε σε ξένους, αλλά το συνδυασμένο μερίδιό τους έχει από τότε μειωθεί σε περίπου 25% τον Δεκέμβριο του 2024.
Τι θα γίνει εάν οι Κινέζοι, οι Ιάπωνες ή ακόμα και οι Ευρωπαίοι αρχίσουν να φοβούνται τα αμερικανικά ομόλογα;
Το πρόβλημα είναι στην πραγματικότητα πολύ ευρύτερο, διότι το σκηνικό που θα υπάρξει εάν χαθεί η «άγκυρα» του διεθνούς συστήματος που είναι σήμερα το δολάριο και μέχρι να βρεθεί μια νέα ισορροπία μπορεί να τροφοδοτήσει κάθε είδους εφιάλτες σε οικονομολόγους, αναλυτές, κυβερνήσεις και επενδυτές.
Ο Τραμπ με τους δασμούς έχει σκοπό να μειώσει το εμπορικό έλλειμμα των ΗΠΑ και να συγκεντρώσει έσοδα για να μειώσει το έλλειμμα του προϋπολογισμού και να σταματήσει την άνοδο του δημοσίου χρέους.
Είναι το πρόβλημα των δίδυμων ελλειμμάτων, στον κρατικό προϋπολογισμό και στο εμπορικό ισοζύγιο, που κάποιοι αρέσκονται να θυμίζουν ότι αντιμετώπισε και η Ελλάδα πριν την πτώχευση το 2010.
Οι ΗΠΑ, βέβαια, δεν έχουν καμία σχέση με την Ελλάδα, αφού διαθέτουν το «παντοδύναμο» δολάριο, το οποίο αποτελεί την βασική εγγύηση για τους κατόχους αμερικανικών ομολόγων.
Εάν, όμως, ο εμπορικός πόλεμος υπονομεύσει την αξιοπιστία των ΗΠΑ και οδηγήσει σε αύξηση των επιτοκίων των ομολόγων, ο πρόεδρος των ΗΠΑ θα βρεθεί με ένα μεγάλο πρόβλημα στα χέρια του, καθώς δεν θα βρίσκει αγοραστές για να πουλάει ομόλογα και να αναχρηματοδοτήσει το δημόσιο χρέος.
Γιαυτό και έκανε πίσω στους δασμούς. Για να αποτρέψει την κατάρρευση της αγοράς ομολόγων.
Το κακό είναι ότι υπάρχει και δεύτερος εφιάλτης που βλέπουν οι επενδυτές ο οποίος έχει να κάνει με την πιθανότητα οι ΗΠΑ να ζητήσουν επαναδιαπραγμάτευση με τους πιστωτές του αμερικανικού κράτους.
Τα «αιώνια» ομόλογα
Ορισμένοι από τους οικονομικούς επιτελείς του Τραμπ, έχουν διατυπώσει αντισυμβατικές ιδέες. Ο Στέφεν Μίραν που έχει επιλεγεί από τον Τραμπ ως επικεφαλής του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, είχε αναφερθεί στο παρελθόν στο ενδεχόμενο μετατροπής των αμερικανικών ομολόγων σε «αιώνια» ομόλογα, δηλαδή τίτλους διάρκειας 100 ετών, με χαμηλότερο κόστος.
Ο Μίραν είχε παρουσιάσει την ιδέα σε μια μελέτη που έκανε όσο ήταν ακόμη ως ανώτερος σύμβουλος σε εταιρεία διαχείρισης επενδύσεων και είχε προτείνει ότι ο Τραμπ θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει το «μαστίγιο» των δασμών και το «καρότο» της αμυντικής προστασίας για να πείσει τις ξένες κυβερνήσεις να ανταλλάξουν τα ομόλογα ΗΠΑ με νέους «αιώνιους» τίτλους με χαμηλότερο κόστος.
Μια τέτοια διαπραγμάτευση θα μπορούσε να ισοδυναμεί με αναδιάρθρωση του αμερικανικού δημοσίου χρέους, κάτι το οποίο θα αποτελούσε άλλη μια «αναλογία» με την Ελλάδα, αλλά κανείς δεν τολμά να αναλογιστεί.
Ούτε ο ίδιος ο Μίραν δεν δέχθηκε να σχολιάσει στο Reuters που τον ρώτησε σχετικά την περασμένη εβδομάδα.
