Το Ισραήλ μελετά αντίποινα για το τελευταίο πυραυλικό μπαράζ της Τεχεράνης, με πολλούς αξιωματούχους να αναφέρουν ότι το Τελ Αβίβ θα μπορούσε να στοχεύσει σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, χωρίς τις πλάτες των ΗΠΑ.
Μετά τη μεγάλης κλίμακας πυραυλική επίθεση του Ιράν κατά του Ισραήλ την Τρίτη, κατά την οποία εκτοξεύτηκαν σχεδόν 200 βαλλιστικοί πύραυλοι απευθείας προς τη χώρα, υπάρχουν εικασίες ότι το Ισραήλ θα μπορούσε να πλήξει τις πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, όπως έχει απειλήσει εδώ και καιρό.
Όπως γράφει το Reuters και αναδημοσιεύει το timesofisrael, το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν είναι διασκορπισμένο σε πολλές τοποθεσίες. Ενώ η απειλή ισραηλινών αεροπορικών επιδρομών ελλοχεύει εδώ και δεκαετίες, μόνο ορισμένες από τις τοποθεσίες έχουν κατασκευαστεί υπόγεια.
Οι ΗΠΑ και ο πυρηνικός παρατηρητής του ΟΗΕ πιστεύουν ότι το Ιράν είχε ένα συντονισμένο, μυστικό πρόγραμμα πυρηνικών όπλων το οποίο σταμάτησε το 2003. Η Ισλαμική Δημοκρατία αρνείται ότι είχε ποτέ ένα ή ότι σχεδίαζε να αποκτήσει.
Παρ’ όλα αυτά ο Αμερικανός πρόεδρος, σε νέες του δηλώσεις, τόνισε ότι δεν υποστηρίζει ενδεχόμενο χτύπημα στις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Τεχεράνης.
«Η απάντηση είναι όχι», δήλωσε χαρακτηριστικά ο Μπάιντεν στους δημοσιογράφους όταν ρωτήθηκε αν υποστηρίζει μια τέτοια προοπτική.
«Και οι επτά από εμάς (σ.σ. οι ηγέτες της G7) συμφωνούμε ότι οι Ισραηλινοί έχουν το δικαίωμα να αντιδράσουν, αλλά θα πρέπει να αντιδράσουν αναλόγως», είπε ο αμερικανός πρόεδρος, αναφερόμενος στους άλλους ηγέτες της Ομάδας των Επτά.
Οι πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν
Το Ιράν είχε συμφωνήσει σε περιορισμούς στις πυρηνικές του δραστηριότητες με αντάλλαγμα την απαλλαγή από τις διεθνείς κυρώσεις στο πλαίσιο μιας συμφωνίας του 2015 με τις παγκόσμιες δυνάμεις. Το σύμφωνο αυτό κατέρρευσε μετά την αποχώρηση του τότε προέδρου Ντόναλντ Τραμπ από τις ΗΠΑ το 2018 και το Ιράν άρχισε να εγκαταλείπει τους περιορισμούς το επόμενο έτος.
Το Ιράν επεκτείνει έκτοτε το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου, μειώνοντας τον λεγόμενο «χρόνο διάσπασης» που θα χρειαζόταν για να παράγει αρκετό ουράνιο οπλικού βαθμού για μια πυρηνική βόμβα σε μερικές εβδομάδες, από τουλάχιστον ένα χρόνο βάσει της συμφωνίας του 2015.
Η πραγματική κατασκευή μιας βόμβας με αυτό το υλικό θα έπαιρνε περισσότερο χρόνο. Το πόσο είναι λιγότερο ξεκάθαρο και αποτελεί αντικείμενο συζήτησης.
Το Ιράν εμπλουτίζει τώρα ουράνιο σε ποσοστό έως και 60% σχάσιμης καθαρότητας, δηλαδή κοντά στο 90% του οπλικού βαθμού, σε δύο εγκαταστάσεις, και θεωρητικά διαθέτει αρκετό υλικό εμπλουτισμένο σε αυτό το επίπεδο για σχεδόν τέσσερις βόμβες, σύμφωνα με ένα μέτρο της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ), του παρατηρητή του ΟΗΕ.
Παρακάτω παρουσιάζονται ορισμένες από τις κυριότερες πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν.
Natanz
*
*(Φυγοκεντρικές μηχανές σε μια αίθουσα στην εγκατάσταση εμπλουτισμού ουρανίου στη Νατάνζ του Ιράν, σε μια εικόνα από ένα βίντεο που μεταδόθηκε από την εταιρεία Broadcasting της Ισλαμικής Δημοκρατίας του Ιράν στις 17 Απριλίου 2021, έξι ημέρες μετά την καταστροφή της αίθουσας σε μια επίθεση/ΑΡ)
Ένα συγκρότημα στην καρδιά του προγράμματος εμπλουτισμού του Ιράν σε μια πεδιάδα που εφάπτεται σε βουνά έξω από την ιερή πόλη Qom των σιιτών μουσουλμάνων, νότια της Τεχεράνης. Το Νατάνζ στεγάζει εγκαταστάσεις που περιλαμβάνουν δύο εργοστάσια εμπλουτισμού: το τεράστιο, υπόγειο εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμων (FEP) και το υπέργειο πιλοτικό εργοστάσιο εμπλουτισμού καυσίμων (PFEP).
Μια εξόριστη ιρανική ομάδα της αντιπολίτευσης αποκάλυψε το 2002 ότι το Ιράν κατασκευάζει κρυφά τη Νατάνζ, πυροδοτώντας μια διπλωματική αντιπαράθεση μεταξύ της Δύσης και του Ιράν σχετικά με τις πυρηνικές προθέσεις του, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα.
Το FEP κατασκευάστηκε για εμπλουτισμό σε εμπορική κλίμακα, ικανό να φιλοξενήσει 50.000 φυγοκεντρικές μηχανές. Περίπου 14.000 φυγόκεντροι είναι εγκατεστημένοι εκεί σήμερα, εκ των οποίων περίπου 11.000 βρίσκονται σε λειτουργία, διυλίζοντας ουράνιο σε καθαρότητα έως και 5%.
Διπλωμάτες με γνώση της Νατάνζ περιγράφουν ότι το FEP βρίσκεται περίπου τρεις ορόφους κάτω από το έδαφος. Εδώ και καιρό υπάρχει συζήτηση σχετικά με το πόση ζημιά θα μπορούσαν να του προκαλέσουν οι ισραηλινές αεροπορικές επιδρομές.
Οι φυγοκεντρωτές στο FEP έχουν υποστεί ζημιές και με άλλα μέσα, συμπεριλαμβανομένης μιας έκρηξης και διακοπής ρεύματος τον Απρίλιο του 2021, που το Ιράν χαρακτήρισε επίθεση του Ισραήλ.
Το υπέργειο PFEP στεγάζει μόνο μερικές εκατοντάδες φυγόκεντρες, αλλά το Ιράν εμπλουτίζει εκεί σε καθαρότητα έως και 60%.
Fordo
*(Δορυφορική εικόνα του Fordo από το Google Maps)
Στην απέναντι πλευρά του Qom, το Fordo είναι ένας χώρος εμπλουτισμού σκαμμένος σε ένα βουνό και ως εκ τούτου πιθανότατα καλύτερα προστατευμένος από πιθανό βομβαρδισμό από ό,τι το FEP.
Η συμφωνία του 2015 με τις μεγάλες δυνάμεις δεν επέτρεπε στο Ιράν να εμπλουτίσει καθόλου στο Fordo. Τώρα διαθέτει περισσότερες από 1.000 φυγόκεντρες που λειτουργούν εκεί, ένα μέρος από αυτές είναι προηγμένες μηχανές IR-6 που εμπλουτίζουν έως και 60%.
Επιπλέον, το Ιράν διπλασίασε πρόσφατα τον αριθμό των φυγοκεντρικών μηχανών που έχουν εγκατασταθεί στο Fordo, με όλες τις νέες να είναι μηχανές IR-6.
Οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Γαλλία ανακοίνωσαν το 2009 ότι το Ιράν κατασκεύαζε κρυφά το Fordo εδώ και χρόνια και δεν είχε ενημερώσει τον ΙΑΕΑ. Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα δήλωσε τότε: «Το μέγεθος και η διαμόρφωση αυτής της εγκατάστασης δεν συνάδει με ένα ειρηνικό πρόγραμμα».
Ισφαχάν
*(Ένας τεχνικός εργάζεται στην εγκατάσταση μετατροπής ουρανίου λίγο έξω από την πόλη Ισφαχάν του Ιράν, 255 μίλια (410 χιλιόμετρα) νότια της πρωτεύουσας Τεχεράνης, Ιράν, 3 Φεβρουαρίου 2007)
Το Ιράν διαθέτει ένα μεγάλο κέντρο πυρηνικής τεχνολογίας στα περίχωρα του Ισφαχάν, της δεύτερης μεγαλύτερης πόλης του.
Περιλαμβάνει το εργοστάσιο κατασκευής πλακών καυσίμου (FPFP) και την εγκατάσταση μετατροπής ουρανίου (UCF) που μπορεί να επεξεργαστεί το ουράνιο σε εξαφθοριούχο ουράνιο το οποίο τροφοδοτείται στις φυγοκεντρικές μηχανές.
Στο Ισφαχάν υπάρχει εξοπλισμός για την παραγωγή μετάλλου ουρανίου, μια διαδικασία που είναι ιδιαίτερα ευαίσθητη ως προς τη διάδοση, καθώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του πυρήνα μιας πυρηνικής βόμβας.
Ο ΙΑΕΑ έχει δηλώσει ότι υπάρχουν μηχανήματα για την κατασκευή εξαρτημάτων φυγοκεντρικών μηχανών στο Ισφαχάν, περιγράφοντάς το το 2022 ως «νέα τοποθεσία».
Khondab
Το Ιράν διαθέτει έναν ερευνητικό αντιδραστήρα βαρέως ύδατος που κατασκευάστηκε εν μέρει και αρχικά ονομαζόταν Arak και τώρα Khondab. Οι αντιδραστήρες βαρέως ύδατος ενέχουν κίνδυνο διάδοσης των πυρηνικών όπλων επειδή μπορούν εύκολα να παράγουν πλουτώνιο το οποίο, όπως και το εμπλουτισμένο ουράνιο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την κατασκευή του πυρήνα μιας ατομικής βόμβας.
Σύμφωνα με τη συμφωνία του 2015, η κατασκευή σταμάτησε, ο πυρήνας του αντιδραστήρα αφαιρέθηκε και γεμίστηκε με σκυρόδεμα για να καταστεί άχρηστος. Ο αντιδραστήρας έπρεπε να επανασχεδιαστεί «ώστε να ελαχιστοποιηθεί η παραγωγή πλουτωνίου και να μην παράγει πλουτώνιο οπλικού βαθμού κατά την κανονική λειτουργία». Το Ιράν ενημέρωσε τον ΙΑΕΑ ότι σχεδιάζει να θέσει σε λειτουργία τον αντιδραστήρα το 2026.
Ερευνητικό κέντρο Τεχεράνης
Οι εγκαταστάσεις πυρηνικής έρευνας του Ιράν στην Τεχεράνη περιλαμβάνουν έναν ερευνητικό αντιδραστήρα.
Bushehr
Ο μοναδικός εν λειτουργία πυρηνικός σταθμός του Ιράν, στις ακτές του Κόλπου, χρησιμοποιεί ρωσικό καύσιμο το οποίο η Ρωσία παίρνει στη συνέχεια πίσω όταν δαπανηθεί, μειώνοντας τον κίνδυνο διάδοσης.
