Η πρώτη επίσκεψη του Αμερικανού ΥΠΕΞ στην Τουρκία, γίνεται σε μια δύσκολη συγκυρία για την Άγκυρα, που βιώνει την «καταστροφή του αιώνα» που προκλήθηκε από τους φονικούς σεισμούς με επίκεντρο το Καχραμανμαράς στις 6 Φεβρουαρίου, αφήνοντας πάνω από 40 χιλιάδες νεκρούς μέχρι στιγμής και εκατομμύρια αστέγους.
Η πρώτη μέρα της επίσκεψης του Αμερικανού αξιωματούχου, περιελάμβανε εναέρια περιήγηση μαζί με τον Τούρκο ομόλογο του, πάνω από τις περιοχές που επλήγησαν από τους σεισμούς.
«Ήταν βαθιά θλιβερό να βλέπουμε άμεσα την καταστροφή του σεισμού στην Τουρκία», δήλωσε ο Μπλίνκεν, προσθέτοντας ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι αποφασισμένες να κάνουν ό,τι μπορούν για τις προσπάθειες διάσωσης και ανακούφισης.
Σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ η βοήθεια που θα προσφερθεί σε Τουρκία και Συρία ξεπερνάει τα 185 εκατομμύρια δολάρια, με τα 100 εκατομμύρια που ανακοινώθηκαν την Κυριακή.
Οι δυο χώρες έχουν μακροχρόνιες σχέσεις και είναι σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ. Αυτό όμως δεν έχει εμποδίσει τις διμερείς τους σχέσεις να περάσουν από σαράντα κύματα, με τα τελευταία ζητήματα που προκαλούν εντάσεις να είναι η πώληση των F-16 στην Τουρκία, η ένταξη Φινλανδίας και Σουηδίας στο ΝΑΤΟ, που έχει μπλοκάρει η Άγκυρα, αλλά και η μη ένταξη της Τουρκίας στις κυρώσεις εναντίον της Ρωσίας.
Απόψε στο δείπνο μεταξύ των Μπλίνκεν και Τσαβούσολγου, αναμένεται να συζητηθούν όλα τα ζητήματα, αν και στο επίκεντρο θα τεθούν τα προβλήματα που έχουν προκύψει από τους σεισμούς.
Σύμφωνα με πληροφορίες από την τουρκική πλευρά αλλά και τις μέχρι στιγμής ανακοινώσεις του Στέιτ Ντιπάρτμεντ, δεν έχει γίνει κάποια νύξη για τα διμερή ζητήματα που έχουν αρνητικό πρόσημο.
Όμως ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει πώς βλέπουν επίσημα οι ΗΠΑ, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ που παραδόξως μοίρασαν λίγες ώρες πριν την συνάντηση Μπλίνκεν Τσαβούσογλου, θέλοντας να στείλουν ένα μήνυμα «καλής θέλησης» προς την Τουρκία.
Σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας: Μια μακροχρόνια φιλία
Όπως σημειώνει το Αμερικανικό ΥΠΕΞ, η φιλία ΗΠΑ-Τουρκίας χρονολογείται από το 1831, όταν οι Ηνωμένες Πολιτείες σύναψαν διπλωματικές σχέσεις με την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Μετά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο και την ίδρυση της Τουρκικής Δημοκρατίας, οι Ηνωμένες Πολιτείες εγκατέστησαν διπλωματικές σχέσεις με τη Δημοκρατία της Τουρκίας το 1927. Η συμφωνία οικονομικής και τεχνικής συνεργασίας – που υπογράφηκε στις 12 Ιουλίου 1947 μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Τουρκίας – προώθησε περαιτέρω τη σχέση. Μέλος του ΝΑΤΟ από το 1952, η Τουρκική Δημοκρατία έχει υποστηρίξει αποστολές σε όλο τον κόσμο, όπως στο Αφγανιστάν, το Ιράκ και τα Βαλκάνια.
Στις 18 Ιανουαρίου 2023, ο Άντονι Μπλίνκεν και ο Υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου πραγματοποίησαν την τέταρτη συνάντηση του Στρατηγικού Μηχανισμού ΗΠΑ-Τουρκίας, έναν εκτενή διάλογο για ένα ευρύ φάσμα τομέων διμερούς και περιφερειακής συνεργασίας που τόνισε τη σημασία της εταιρικής μας σχέσης ως σύμμαχοι του ΝΑΤΟ.
Οι δυο Υπουργοί, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ συζήτησαν τρόπους ενίσχυσης του συντονισμού και της αλληλεγγύης του ΝΑΤΟ απέναντι στις τρέχουσες απειλές και προκλήσεις. Επαναβεβαίωσαν τη μακροχρόνια δέσμευσή τους στη συλλογική άμυνα ως Σύμμαχοι, καθώς και στην πολιτική ανοικτών θυρών του ΝΑΤΟ.
Συζήτησαν την ενίσχυση της αμυντικής εταιρικής σχέσης ΗΠΑ-Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένου του εκσυγχρονισμού της Πολεμικής Αεροπορίας της Τουρκίας, επιβεβαίωσαν τη μακροχρόνια δέσμευσή τους στη συλλογική άμυνα και την πολιτική ανοικτής πόρτας του ΝΑΤΟ και συζήτησαν την εφαρμογή του τριμερούς μνημονίου που υπέγραψαν η Φινλανδία, η Σουηδία και η Τουρκία για την προώθηση της αίτησης της Φινλανδίας και της Σουηδίας να ενταχθούν στη Συμμαχία του ΝΑΤΟ.
Για τις ΗΠΑ η Τουρκία είναι ένας σημαντικός εταίρος τους σε θέματα ασφάλειας και αποτελεί πολύτιμο σύμμαχο του ΝΑΤΟ από το 1952. Αποτελεί επίσης τη ζωτική ανατολική άγκυρα του ΝΑΤΟ στα στενά του Βοσπόρου και των Δαρδανελίων, τα οποία συνδέουν τη Μαύρη Θάλασσα με τη Μεσόγειο.
Επιπρόσθετα συμβάλλει στη διεθνή ασφάλεια μαζί με τις αμερικανικές δυνάμεις στην Ευρώπη, την Αφρική και τη Μεσόγειο. Η Τουρκική Δημοκρατία συνορεύει με την Ελλάδα, τη Βουλγαρία, τη Γεωργία, την Αρμενία, το Αζερμπαϊτζάν, το Ιράν, το Ιράκ και τη Συρία και αποτελεί βασικό εταίρο στη γύρω περιοχή.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Τουρκική Δημοκρατία, αναφέρει το Αμερικανικό ΥΠΕΞ, συνεργάζονται στενά για τη μείωση των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, επιδιώκουν την ειρήνη στα Βαλκάνια και τον Νότιο Καύκασο.
Επιπλέον ΗΠΑ και Τουρκία στέκονται αλληλέγγυες στο λαό της Ουκρανίας καθώς υπερασπίζεται την κυριαρχία και την εδαφική του ακεραιότητα έναντι του βίαιου πολέμου της Ρωσίας.
Έτσι οι ΗΠΑ χαιρετίζουν τη συνεπή και σαφή υποστήριξη της Τουρκίας προς την Ουκρανία και τη διπλωματική της ηγεσία στη συνεργασία με τον ΟΗΕ για τη διαμεσολάβηση της πρωτοβουλίας για τα σιτηρά της Μαύρης Θάλασσας και τη στήριξη της παγκόσμιας επισιτιστικής ασφάλειας.
Οι δυο χώρες διατηρούν στενό συντονισμό και συνεργασία στις προσπάθειες καταπολέμησης της τρομοκρατίας σε όλες τις μορφές και εκδηλώσεις της. Ο Μπλίνκεν καταδίκασε την τρομοκρατική επίθεση της 13ης Νοεμβρίου 2022 στην Κωνσταντινούπολη και επιβεβαίωσε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες συμπαραστέκονται με την Τουρκική Δημοκρατία στον αγώνα της κατά της τρομοκρατίας.
Τα δύο έθνη διατηρούν στενό συντονισμό και συνεργασία στις προσπάθειες καταπολέμησης των τρομοκρατικών οργανώσεων, ιδίως του ISIS/Daesh και του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν (PKK).
Σε ό,τι αφορά τις σχέσεις των δυο λαών, το σημείωμα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ αναφέρει ότι Αμερικανοί και Τούρκοι απολαμβάνουν ευρείς και βαθιές σχέσεις, οι οποίες έχουν οικοδομηθεί μέσω δεκάδων χιλιάδων ακαδημαϊκών ανταλλαγών, εμπορικής, πολιτιστικής και επιστημονικής συνεργασίας και συνεργασίας με την κοινωνία των πολιτών.
Μέσω διαφόρων ακαδημαϊκών και επαγγελματικών ανταλλαγών της αμερικανικής κυβέρνησης, πάνω από 150 Τούρκοι συμμετέχουν σε προγράμματα στις Ηνωμένες Πολιτείες κάθε χρόνο και περίπου 115 Αμερικανοί φοιτητές και καθηγητές συμμετέχουν σε προγράμματα στην Τουρκία.
Σήμερα υπάρχουν περίπου 31.000 Τούρκοι απόφοιτοι εκπαιδευτικών και επαγγελματικών προγραμμάτων ανταλλαγής της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι ο πιο δημοφιλής διεθνής προορισμός για τους Τούρκους φοιτητές.
Κατά τη διάρκεια του ακαδημαϊκού έτους 2021-2022, ο αριθμός των Τούρκων φοιτητών στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε κατά 4,4% σε σχέση με το προηγούμενο έτος, το υψηλότερο ποσοστό αύξησης εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία.
Από το 2001, το Ταμείο Πρεσβευτών για την Πολιτιστική Διατήρηση και οι επιχορηγήσεις της Πρεσβείας έχουν παράσχει σχεδόν 4 εκατομμύρια δολάρια για έργα διατήρησης της μοναδικής και ποικίλης πολιτιστικής κληρονομιάς της Τουρκίας, συμπεριλαμβανομένου του αρχαιολογικού έργου Γόρδιον.
Η Συμφωνία Πολιτιστικής Ιδιοκτησίας ΗΠΑ – Τουρκίας, που υπογράφηκε το 2021, συμβάλλει στη διατήρηση και προστασία της μοναδικής και ποικιλόμορφης πολιτιστικής κληρονομιάς της Τουρκίας και αποτελεί παράδειγμα της διαρκούς δέσμευσης των Ηνωμένων Πολιτειών να συνεργαστούν με τους Τούρκους εταίρους μας.
Σε ό,τι αφορά τις διμερείς οικονομικές σχέσεις, οι δυο χώρες μοιράζονται μια ισχυρή και αναπτυσσόμενη οικονομική σχέση.
Πάνω από 1.700 αμερικανικές επιχειρήσεις, συμπεριλαμβανομένων πολλών από τις μεγαλύτερες και πιο αναγνωρισμένες μάρκες, δραστηριοποιούνται στην Τουρκική Δημοκρατία και δραστηριοποιούνται εδώ και δεκαετίες.
Δεδομένης της γειτνίασής της με τις αγορές της Ευρώπης, της Μέσης Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας, η Τουρκία αποτελεί πλεονεκτικό περιφερειακό κόμβο.
Περίπου 60 επιχειρήσεις διατηρούν περιφερειακά κεντρικά γραφεία στην Τουρκική, και σύμφωνα με την AmCham Türkiye, οι αμερικανικές επιχειρήσεις έχουν επενδύσει περισσότερα από 60 δισεκατομμύρια δολάρια και έχουν δημιουργήσει περισσότερες από 100.000 θέσεις εργασίας.
Το 2022, το συνολικό εμπόριο αγαθών έφτασε τα 33,8 δισεκατομμύρια δολάρια, σχεδόν 22% ετήσια αύξηση και ιστορικό υψηλό- αυτό ακολουθεί την αύξηση 32,5% το 2021.
Οι ΗΠΑ παραμένουν ο 4ος μεγαλύτερος συνολικός εμπορικός εταίρος της Τουρκίας και ο 2ος μεγαλύτερος ξένος επενδυτής, μια θέση που οι ΗΠΑ κατέχουν από το 2003.
Το συνολικό απόθεμα ΑΞΕ της Τουρκίας στις Ηνωμένες Πολιτείες αυξήθηκε κατά 16,6% κατά την περίοδο 2017-2021 σε 2,7 δισ. δολάρια.
Οι αμερικανικές θυγατρικές των επιχειρήσεων που ανήκουν κατά πλειοψηφία στην Τουρκία στήριξαν πάνω από 4.900 θέσεις εργασίας και συνέβαλαν στην αύξηση των αμερικανικών εξαγωγών κατά 37 εκατ. δολάρια το 2021.
Όπως γίνεται κατανοητό, το περιβάλλον των συζητήσεων είναι ιδιαίτερα ευρύ και θα απασχολήσει ενδεχομένως την συνάντηση των δυο υπουργών, σ’ ένα παζάρι που έχει πολλά στους πάγκους του.
