Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε την Τρίτη (21/2) ότι η Ρωσία αναστέλλει τη συμμετοχή της στη συνθήκη για τη μείωση των πυρηνικών όπλων New START με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Παράλληλα, κατηγόρησε τη Δύση ότι εμπλέκεται άμεσα σε απόπειρες να πλήξει τις στρατηγικές αεροπορικές βάσεις της Ρωσία.
«Είμαι αναγκασμένος να ανακοινώσω σήμερα ότι η Ρωσία αναστέλλει τη συμμετοχή της στη συνθήκη για τα στρατηγικά επιθετικά όπλα», δήλωσε ο Ρώσος πρόεδρος σύμφωνα με το Reuters.
Τι είναι η συνθήκη New START
Φωτογραφία: Ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα (αριστερά) και ο Ρώσος πρόεδρος Ντμίτρι Μεντβέντεφ υπογράφουν τη συνθήκη New START στο Κάστρο της Πράγας στην Πράγα στις 8 Απριλίου 2010. (AP Photo/Alex Brandon, File)
Η συνθήκη New START, που υπογράφηκε το 2010 από τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα και τον Ρώσο ομόλογό του Ντμίτρι Μεντβέντεφ, περιορίζει τον αριθμό των στρατηγικών πυρηνικών κεφαλών που μπορούν να αναπτύξουν οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ρωσία.
Τέθηκε σε ισχύ το 2011 και παρατάθηκε το 2021 για πέντε ακόμη χρόνια μετά την ανάληψη των καθηκόντων του προέδρου των ΗΠΑ Τζο Μπάιντεν και επιτρέπει τόσο στους Αμερικανούς όσο και στους Ρώσους επιθεωρητές να διασφαλίζουν ότι και οι δύο πλευρές συμμορφώνονται με τη συνθήκη.
Βάσει της συμφωνίας, η Μόσχα και η Ουάσινγκτον δεσμεύονται να μην αναπτύσσουν περισσότερες από 1.550 στρατηγικές πυρηνικές κεφαλές και το πολύ 700 πυραύλους και βομβαρδιστικά μεγάλου βεληνεκούς. Κάθε πλευρά μπορεί να διεξάγει έως και 18 επιθεωρήσεις των εγκαταστάσεων στρατηγικών πυρηνικών όπλων κάθε χρόνο για να διασφαλίσει ότι η άλλη πλευρά δεν έχει παραβιάσει τα όρια της συνθήκης.
Ωστόσο, οι επιθεωρήσεις στο πλαίσιο της συμφωνίας ανεστάλησαν τον Μάρτιο του 2020 λόγω της πανδημίας του κορονοϊού. Οι συνομιλίες μεταξύ Μόσχας και Ουάσινγκτον για την επανέναρξη των επιθεωρήσεων επρόκειτο να διεξαχθούν τον περασμένο Νοέμβριο στην Αίγυπτο, αλλά η Ρωσία τις ανέβαλε και καμία από τις δύο πλευρές δεν έχει ορίσει νέα ημερομηνία.
Είχε απειλήσει με αποχώρηση η Ρωσία;
Φωτογραφία: Δοκιμαστική εκτόξευση διηπειρωτικού βαλλιστικού πυραύλου Yars στο πλαίσιο των πυρηνικών ασκήσεων της Ρωσίας από χώρο εκτόξευσης στο Πλεσέτσκ, στη βορειοδυτική Ρωσία. (Russian Defense Ministry Press Service via AP)
Η Ρωσία δήλωσε νωρίτερα αυτό το μήνα ότι θέλει να διατηρήσει τη συνθήκη, παρά την καταστροφική, όπως τη χαρακτήρισε, προσέγγιση των ΗΠΑ στον έλεγχο των εξοπλισμών. Μαζί, η Ρωσία και οι Ηνωμένες Πολιτείες αντιπροσωπεύουν περίπου το 90% των πυρηνικών κεφαλών στον κόσμο και οι δύο πλευρές έχουν τονίσει ότι ο πόλεμος μεταξύ πυρηνικών δυνάμεων πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος.
Ωστόσο, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έχει ωθήσει τις δύο χώρες πιο κοντά στην άμεση αντιπαράθεση από οποιαδήποτε άλλη φορά τα τελευταία 60 χρόνια.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν κατηγορήσει τη Ρωσία ότι παραβιάζει τη συνθήκη, μη επιτρέποντας επιθεωρήσεις στο έδαφός της, ενώ η Μόσχα έχει προειδοποιήσει ότι η αποφασιστικότητα της Δύσης να «νικήσει» τη Ρωσία θα μπορούσε να εμποδίσει την ανανέωση της συνθήκης όταν αυτή λήξει το 2026.
Και τώρα τι
Η Ρωσία δήλωσε πέρυσι ότι ο κίνδυνος μιας πυρηνικής σύγκρουσης είναι υπαρκτός και δεν πρέπει να υποτιμάται, αλλά ότι πρέπει να αποφευχθεί με κάθε κόστος. Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ρωσία έχουν ελέγχους για να διασφαλίσουν ότι οι πυρηνικοί τους πύραυλοι δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν κατά λάθος, μετά από χρόνια έντασης κατά τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου που οδήγησαν σε κάποιες παρ’ ολίγον αποτυχίες.
Ωστόσο, οι φόβοι για μια πυρηνική αντιπαράθεση έχουν αυξηθεί μετά την εισβολή στην Ουκρανία. Ο Πούτιν υπενθύμισε στον κόσμο το μέγεθος και την ισχύ του οπλοστασίου της Μόσχας και δήλωσε ότι είναι έτοιμος να χρησιμοποιήσει όλα τα απαραίτητα μέσα για να υπερασπιστεί την «εδαφική ακεραιότητα» της Ρωσίας.
Κατά πόσο λειτούργησε η συνθήκη
Όπως αναφέρει η Washington Post η συνθήκη λειτούργησε. Οι ΗΠΑ και η Ρωσία μείωσαν τα πυρηνικά τους οπλοστάσια στα συμφωνηθέντα όρια μέχρι την προθεσμία του 2018 που ορίζει η συνθήκη. Οι ΗΠΑ είχαν 1.420 αναπτυγμένες πυρηνικές κεφαλές και 659 αναπτυγμένα στρατηγικά συστήματα εκτόξευσης την 1η Σεπτεμβρίου 2022, σύμφωνα με το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Η Ρωσία είχε 1.549 αναπτυγμένες κεφαλές που αποδίδονταν σε 540 αναπτυγμένους στρατηγικούς εκτοξευτές. Συνδυαστικά, οι δύο χώρες αντιπροσωπεύουν περίπου το 90% των πυρηνικών όπλων στον κόσμο.
Γιατί «πάγωσαν» οι επιθεωρήσεις που προβλέπονται
Οι επιτόπιες πυρηνικές επιθεωρήσεις στη Ρωσία ανεστάλησαν αρχικά λόγω της πανδημίας. Οι ΗΠΑ λένε ότι η Ρωσία αρνήθηκε να τις επανεκκινήσει τον Αύγουστο του 2022 λόγω της αυξανόμενης έντασης λόγω του πολέμου στην Ουκρανία.
Μια προσπάθεια επανέναρξης των συνομιλιών στο Κάιρο τον Νοέμβριο απέτυχε αφού η Ρωσία αποφάσισε να τις αναβάλει.
Ο πρεσβευτής της Ρωσίας στις ΗΠΑ, Ανατόλι Αντόνοφ, δήλωσε στις αρχές Φεβρουαρίου ότι η χώρα του «παραμένει προσηλωμένη στους στόχους της συνθήκης New START», αλλά θεωρεί «αδικαιολόγητη, άκαιρη και ακατάλληλη την πρόσκληση του αμερικανικού στρατού στις στρατηγικές μας εγκαταστάσεις», ενώ τα δύο έθνη βρίσκονται στις αντίθετες πλευρές της σύγκρουσης στην Ουκρανία.
Γενς Στόλτενμπεργκ: Πιο επικίνδυνος ο κόσμος
Ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στόλτενμπεργκ δήλωσε την Τρίτη ότι η απόφαση της Ρωσίας να αναστείλει τη συμμετοχή της στη διμερή συνθήκη για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων New Start καθιστά τον κόσμο πιο επικίνδυνο και κάλεσε τη Μόσχα να το ξανασκεφτεί.
Ο Στόλτενμπεργκ μίλησε σε συνέντευξη Τύπου που πραγματοποιήθηκε στην έδρα του ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, αφού ο Ρώσος πρόεδρος, Βλαντιμίρ Πούτιν, απηύθυνε προειδοποίηση στη Δύση για τον πόλεμο στην Ουκρανία και ανακοίνωσε την απόφασή του σχετικά με τη συνθήκη New START.
«Περισσότερα πυρηνικά όπλα και λιγότερος έλεγχος των εξοπλισμών κάνουν τον κόσμο πιο επικίνδυνο», δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ, ο οποίος στεκόταν δίπλα στον υπουργό Εξωτερικών της Ουκρανίας, Ντμίτρο Κουλέμπα, και τον επικεφαλής της εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Ζοζέπ Μπορέλ, στους δημοσιογράφους.
Απαντώντας στις κατηγορίες του Πούτιν ότι η Δύση προσπαθεί να καταστρέψει τη Ρωσία, ο Στόλτενμπεργκ είπε ότι η Μόσχα είναι ο επιτιθέμενος στην Ουκρανία, όπου εξαπέλυσε εισβολή πριν από σχεδόν ένα χρόνο.
«Είναι ο πρόεδρος Πούτιν που ξεκίνησε αυτόν τον αυτοκρατορικό πόλεμο κατάκτησης … Όπως ξεκαθάρισε σήμερα ο Πούτιν, προετοιμάζεται για περισσότερο πόλεμο … Ο Πούτιν δεν πρέπει να κερδίσει … Θα ήταν επικίνδυνο για τη δική μας ασφάλεια και για ολόκληρο τον κόσμο», πρόσθεσε ο Στόλτενμπεργκ. «Λυπάμαι για την απόφαση της Ρωσίας να αναστείλει τη συμμετοχή της στο πρόγραμμα (New START)».
Στην Αθήνα την Τρίτη, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Άντονι Μπλίνκεν δήλωσε ότι η απόφαση της Ρωσίας είναι ανεύθυνη και ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα παρακολουθήσουν προσεκτικά για να δουν τι πραγματικά θα κάνει η Μόσχα.
Γερμανία: Να μην καταφεύγει σε πυρηνικές απειλές ο Πούτιν
Η Γερμανίδα υπουργός Εξωτερικών Αναλένα Μπέρμποκ δήλωσε την Τρίτη ότι η παγκόσμια κοινότητα έχει επανειλημμένα παροτρύνει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν να μην καταφεύγει σε πυρηνικές απειλές στην αντιπαράθεσή του με τη Δύση για τον πόλεμο στην Ουκρανία.
Μιλώντας κατά την επίσκεψή της σε μια περιοχή της Τουρκίας που καταστράφηκε από τον πρόσφατο σεισμό, η Μπέρμποκ δήλωσε επίσης ότι η απόφαση του Πούτιν να αναστείλει μια συνθήκη ορόσημο για τον έλεγχο των πυρηνικών όπλων υπογραμμίζει τη σημασία των κινήσεων προς τον πυρηνικό αφοπλισμό.
