Η παραβίαση των Συμφωνιών του Μινσκ από την πλευρά της Ρωσίας και η μη εφαρμογή τους από την Ουκρανία, όπως την κατηγορεί η Μόσχα, ήταν το εφαλτήριο για τις τραγικές στιγμές που βιώνει η Ουκρανία και ο κόσμος ολόκληρος από την ρωσική εισβολή που λαμβάνει χώρα για δεύτερο εικοσιτετράωρο, με τις ρωσικές δυνάμεις να έχουν εισβάλει ήδη στο Κίεβο.
Τι είναι όμως οι Συμφωνίες του Μινσκ, που πήραν το όνομα τους από την πρωτεύουσα της Λευκορωσίας;
Οι συμφωνίες του Μινσκ ήταν μια σειρά διεθνών συμφωνιών που προσπάθησαν να τερματίσουν τον πόλεμο στην περιοχή Ντονμπάς της Ουκρανίας.
Η πρώτή, γνωστή ως Πρωτόκολλο του Μινσκ , συντάχθηκε το 2014 από την Τριμερή Ομάδα Επαφής για την Ουκρανία, που αποτελείται από την Ουκρανία, τη Ρωσία και τον Οργανισμό για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), με τη μεσολάβηση των ηγετών της Γαλλίας και της Γερμανίας στο λεγόμενο Σχήμα της Νορμανδίας.
Μετά από εκτενείς συνομιλίες στο Μινσκ της Λευκορωσίας, η συμφωνία υπεγράφη στις 5 Σεπτεμβρίου 2014 από εκπροσώπους της Τριμερούς Ομάδας Επαφής και, χωρίς αναγνώριση του καθεστώτος τους, από τους τότε ηγέτες της αυτοαποκαλούμενης Λαϊκής Δημοκρατίας του Ντονέτσκ (ΛΔΝ) και της Λαϊκής Δημοκρατίας του Λουγκάνσκ (ΛΔΛ). Αυτή η συμφωνία ακολούθησε πολλαπλές προηγούμενες προσπάθειες να σταματήσουν οι μάχες στην περιοχή και αποσκοπούσε στην εφαρμογή μιας άμεσης κατάπαυσης του πυρός .
Η πρώτη συμφωνία απέτυχε να σταματήσει τις μάχες και έτσι ακολούθησε μια αναθεωρημένη και επικαιροποιημένη συμφωνία, το Μινσκ 2, η οποία υπογράφηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2015.
Η συμφωνία αποτελούνταν από μια δέσμη 12 σημείων, συμπεριλαμβανομένης κατάπαυσης του πυρός, απόσυρσης βαρέων όπλων από την πρώτη γραμμή, απελευθέρωση αιχμαλώτων πολέμου, συνταγματική μεταρρύθμιση στην Ουκρανία, παραχώρηση αυτοδιοίκησης σε ορισμένες περιοχές του Ντονμπάς και αποκατάσταση του ελέγχου των κρατικών συνόρων στην ουκρανική κυβέρνηση.
Πιο συγκεκριμένα τα σημεία ήταν:
-Να διασφαλιστεί άμεση διμερής κατάπαυση του πυρός.
-Να εξασφαλιστεί η παρακολούθηση και η επαλήθευση της κατάπαυσης του πυρός από τον ΟΑΣΕ.
-Αποκέντρωση της εξουσίας, μεταξύ άλλων μέσω της υιοθέτησης του ουκρανικού νόμου “Για την προσωρινή τάξη της τοπικής αυτοδιοίκησης σε συγκεκριμένες περιοχές των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ”.
-Διασφάλιση της μόνιμης παρακολούθησης των ουκρανορωσικών συνόρων και της επαλήθευσης από τον ΟΑΣΕ με τη δημιουργία ζωνών ασφαλείας στις παραμεθόριες περιοχές της Ουκρανίας και της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
-Άμεση απελευθέρωση όλων των ομήρων και των παράνομα κρατούμενων προσώπων.
-Νόμος που να εμποδίζει τη δίωξη και τιμωρία ατόμων σε σχέση με τα γεγονότα που έλαβαν χώρα σε ορισμένες περιοχές των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ.
-Συνέχιση του εθνικού διαλόγου χωρίς αποκλεισμούς.
-Να ληφθούν μέτρα για τη βελτίωση της ανθρωπιστικής κατάστασης στο Ντονμπάς.
-Να εξασφαλιστούν πρόωρες τοπικές εκλογές σύμφωνα με τον ουκρανικό νόμο “Περί προσωρινής τάξης της τοπικής αυτοδιοίκησης σε συγκεκριμένες περιοχές των περιφερειών Ντονέτσκ και Λουχάνσκ”.
-Να αποσύρει παράνομες ένοπλες ομάδες και στρατιωτικό εξοπλισμό, καθώς και μαχητές και μισθοφόρους από το έδαφος της Ουκρανίας.
-Να υιοθετήσει πρόγραμμα οικονομικής ανάκαμψης και ανασυγκρότησης για την περιοχή του Ντονμπάς.
-Να παράσχει προσωπική ασφάλεια στους συμμετέχοντες στις διαβουλεύσεις.
Ενώ οι μάχες υποχώρησαν μετά την υπογραφή της συμφωνίας, δεν έληξαν ποτέ πλήρως και οι διατάξεις της συμφωνίας δεν εφαρμόστηκαν ποτέ πλήρως.
Τα μέρη του Σχήματος της Νορμανδίας συμφώνησαν ότι η Μίνσκ 2 παραμένει η βάση για οποιαδήποτε μελλοντική επίλυση της σύγκρουσης.
Γιατί η συμφωνία του 2015 απέτυχε να τερματίσει τις μάχες στην ανατολική Ουκρανία;
Η συμφωνία Μινσκ 2 όρισε στρατιωτικά και πολιτικά βήματα που παρέμειναν ανεφάρμοστα έως και την ρωσική εισβολή.
Ένα από τα εμπόδια ήταν η επιμονή της Ρωσίας ότι δεν είναι μέρος της σύγκρουσης και, ως εκ τούτου, δεν δεσμεύεται από τους όρους της, αφήνοντας της έτσι να ενισχύει τους αυτονομιστές στις δυο Λαϊκές Δημοκρατίες του Ντονμπάς.
Όμως και ο διαφορετικός τρόπος ερμηνείας των Συμφωνιών του Μινσκ από τη Μόσχα και το Κίεβο, ήταν ένα ακόμα σημαντικό πρόβλημα στην εφαρμογή τους.
Από την πλευρά της η Ουκρανία έβλεπε τη συμφωνία του 2015 ως μέσο για την αποκατάσταση του ελέγχου των εδαφών που διοικούνται από τους αντάρτες.
Ήθελε με την ακόλουθη σειρά, κατάπαυση του πυρός, έλεγχο των συνόρων Ρωσίας-Ουκρανίας, εκλογές στο Ντονμπάς και περιορισμένη μεταβίβαση της εξουσίας στους αυτονομιστές.
Η Ρωσία θεωρούσε από την πλευρά της ότι οι συμφωνίες υποχρεώνουν την Ουκρανία να παραχωρήσει στις αρχές των ανταρτών στο Ντονμπάς πλήρη αυτονομία και εκπροσώπηση στην κεντρική κυβέρνηση, δίνοντας ουσιαστικά στη Μόσχα την εξουσία να ασκεί βέτο στις επιλογές της εξωτερικής πολιτικής του Κιέβου κι έτσι μόνο τότε η Ρωσία θα επέστρεφε τα σύνορα Ρωσίας-Ουκρανίας στον έλεγχο του Κιέβου.
Όλη αυτή η προσπάθεια βέβαια κατέληξε στον κάλαθο των άχρηστων με την εισβολή της Ρωσίας στα εδάφη της Ουκρανίας.
Είχε προηγηθεί βέβαια η υπογραφή της αναγνώρισης από τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν των λεγόμενων «Λαϊκών Δημοκρατιών» του Ντονένσκ και του Λουγκάνσκ. Στη συνέχεια υπογράφηκαν συμφωνίες για την έναρξη διπλωματικών σχέσεων της Μόσχας με τις δυο αποσχιθείσες περιοχές και την κύρωση συμφωνιών στρατιωτικής συνδρομής, ανοίγοντας έτσι το δρόμο στην εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ενταφιάζοντας τις συμφωνίες του Μινσκ.
