Οι διαπραγματεύσεις μεταξύ Μόσχας και Κιέβου βρίσκονται σε αδιέξοδο, καθώς οι δύο πλευρές έχουν εκ διαμέτρου αντίθετες απαιτήσεις. ΗΠΑ και Ρωσία – μετά τη σύνοδο κορυφής του Ντόναλντ Τραμπ με τον Βλαντιμίρ Πούτιν στην Αλάσκα – φαίνεται να έχουν συμφωνήσει στους βασικούς όρους με τη Μόσχα να θέτει ως ελάχιστη βάση την αναγνώριση του ρωσικού ελέγχου σε ολόκληρο το Ντονμπάς (Λουγκάνσκ και Ντονέτσκ) και τη νομική δέσμευση για μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
Στον αντίποδα, Ουκρανία και Ευρωπαίοι απορρίπτουν κατηγορηματικά αυτούς τους όρους με τον Ζελένσκι να διαμηνύει πως δεν πρόκειται να υπογράψει «συμφωνία παράδοσης» και τους ευρωπαίους – μέσω της Συμμαχίας των Προθύμων – να συνεχίζουν τη στρατηγική της σύγκρουσης, υποστηρίζοντας πως στόχος του Πούτιν δεν είναι η ειρήνη και οι επιδιώξεις του δεν περιορίζονται στην Ουκρανία, αποτελώντας μια απειλή για την ασφάλεια της Ευρώπης.
«Θέμα νομιμότητας του Ζελένσκι»
«Έχουμε συμφωνήσει με την Ουάσινγκτον, αλλά ο Ζελένσκι λέει σε όλα όχι», σημείωσε με νόημα ο υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας, Σεργκέι Λαβρόφ, υπογραμμίζοντας ταυτόχρονα πως υπάρχει ζήτημα αναγνώριση για τον πρόεδρο της Ουκρανίας.
Υπενθυμίζεται πως η θητεία του Βολοντίμιρ Ζελένσκι έχει τυπικά ολοκληρωθεί από τον Μάιο του 2024, ωστόσο παραμένει στην εξουσία λόγω του στρατιωτικού νόμου που έχει επιβληθεί και απαγορεύει τη διεξαγωγή εκλογών. Η Μόσχα έχει διαμηνύσει πως οποιαδήποτε συμφωνία θα πρέπει να φέρει την υπογραφή ενός εκλεγμένου Προέδρου ώστε να μην μπορεί στη συνέχεια να αμφισβητηθεί.
Ενδεικτική του κλίματος που διαμορφώνεται ήταν και η παρέμβαση του Αμερικανού αντιπροέδρου Τζέι Ντι Βανς. Μιλώντας στο NBC, τόνισε ότι η Ρωσία έχει προβεί σε «σημαντικές παραχωρήσεις» όσον αφορά μια ενδεχόμενη συμφωνία. Όπως σημείωσε, η Μόσχα αναγνωρίζει πλέον ότι δεν μπορεί να επιβάλει καθεστώς – μαριονέτα στο Κίεβο, ενώ δέχεται την ύπαρξη εγγυήσεων ασφαλείας για την εδαφική ακεραιότητα της Ουκρανίας.
Ωστόσο το Κρεμλίνο είναι ξεκάθαρο: Για να προχωρήσει η διαδικασία – ακόμη και για μια συνάντηση σε ανώτατο επίπεδο – χρειάζεται σοβαρή διεργασία επί των αιτημάτων της κάθε πλευράς, αλλά και να επιλυθεί το ζήτημα νομιμότητας του Βολοντίμιρ Ζελένσκι. Τα προβλήματα στη διαπραγμάτευση είναι πολλά, αλλά η νομιμότητα του Ζελένσκι αποτελεί για τη Μόσχα μια προτεραιότητα που θα πρέπει να επιλυθεί πριν προχωρήσουν στα επόμενα βήματα. Μια θέση που ισοδυναμεί με διεξαγωγή εκλογών. Και αυτή την άποψη φαίνεται πως συμμερίζεται και η Ουάσινγκτον, προχωρώντας σε παρασκηνιακές ενέργειες και επαφές για τον διάδοχό του.
Τα βλέμματα όλων στρέφονταν στον Βαλερί Ζαλούζνι, τον πρώην αρχιστράτηγο του ουκρανικού στρατού, τον οποίο ξήλωσε ο Ζελένσκι, όταν ο πρώτος εξέφρασε δημόσια την αντίθεσή του για τη στρατηγική του Ουκρανού Προέδρου στον πόλεμο. Ο Ζαλούζνι είναι ένα από τα δημοφιλέστερα πρόσωπα στην Ουκρανία, καθώς πιστώνεται την πρώτη επιτυχημένη ρωσική αντεπίθεση. Ο Ζελένσκι – αδυνατώντας να έρθει σε ρήξη με τον Ζαλούζνι – προχώρησε σε μια αναδιοργάνωση της ηγεσίας του ουκρανικού στρατού και τον έστειλε πρέσβη στο Ηνωμένο Βασίλειο.
► «Καρφιά» Ζαλούζνι για Ζελένσκι – Ο πόλεμος με τη Ρωσία και η στάση των ΗΠΑ
Οι ΗΠΑ προσεγγίζουν τον Ζαλούζνι
Σύμφωνα με νέες πληροφορίες που δημοσιεύει ο Guardian ο Λευκός Οίκος έχει ήδη επιχειρήσει να έρθει σε επαφή με τον Ζαλούζνι και μάλιστα σε ανώτατο επίπεδο, καθώς η προσέγγιση έγινε με πρωτοβουλίες του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζ. Ντ. Βανς.
Πηγή που μίλησε στο Βρετανικό μέσο ανέφερε πως η ομάδα του Βανς «έχει δοκιμάσει διάφορα διπλωματικά και άλλα κανάλια» για να επικοινωνήσει με τον Ζαλούζνι, ο οποίος ωστόσο σε πρώτη φάση – και ύστερα από αντίδραση του γραφείου του Ζελένσκι – αρνήθηκε, τουλάχιστον επίσημα, να ανταποκριθεί.
Ως πρώην αρχιστράτηγος ο Ζαλούζνι παραμένει πιστός στην κυβέρνηση που υπηρετεί, αλλά από την άλλη, πολλοί – εντός και εκτός Ουκρανίας – τον θεωρούν ως τον φυσικό διάδοχο στην προεδρία της χώρας και τον πιέζουν για να μπει στην πολιτική. Το δημοσίευμα του Guardian προστίθεται σε μια σειρά πληροφοριών για τις παρασκηνιακές διεργασίες που βρίσκονται σε εξέλιξη ώστε να προετοιμαστεί η διάδοχη κατάσταση του Ζελένσκι, εκτιμώντας πως αυτή η κίνηση θα μπορούσε σε κάποιο βαθμό να ξεκλειδώσει και τις διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία.
Πολιτικοί κύκλοι, διπλωμάτες, αλλά και πρόσωπα με άμεση γνώση των συζητήσεων, επιβεβαιώνουν το παρασκήνιο, αλλά μιλούν πάντα υπό τον όρο της ανωνυμίας, λόγω της ευαισθησίας του θέματος.
«Αργά ή γρήγορα θα γίνουν εκλογές»
Οι εκλογές στην Ουκρανία – εν μέσω στρατιωτικού νόμου – απαγορεύονται συνταγματικά και οι περισσότεροι, ακόμη και η αντιπολίτευση, διστάζουν να μιλήσουν επίσημα για μια τέτοια εξέλιξη, παρότι η δυσαρέσκεια για τον Ζελένσκι διαρκώς αυξάνεται. Ενδεικτική του κλίματος ήταν και η αντίδραση στα δυτικά ΜΜΕ, όταν ο Ουκρανός Πρόεδρος επιχείρησε να περάσει έναν εξαιρετικά αμφιλεγόμενο νόμο κατά της διαφθοράς, ο οποίος παρέπεμπε σε προσπάθεια ελέγχου των ανεξάρτητων αρχών που διερευνούν σκάνδαλα διασπάθισης δημοσίου χρήματος.
Παράλληλα οι διώξεις προσώπων με την κατηγορία της «κατασκοπείας υπέρ της Ρωσίας», θυμίζουν πλέον πολιτικές διώξεις, καθώς στο στόχαστρο βρίσκονται όσοι αποκαλύπτουν δυσώδεις υποθέσεις διαφθοράς και εκφράζουν την αντίθεσή τους με τις πολιτικές και τις πρακτικές του Ζελένσκι.
Ωστόσο, όπως σχολιάζει ο Guardian, όλοι στην Ουκρανία γνωρίζουν πως αργά ή γρήγορα η πολιτική θα επιστρέψει και οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι ο Ζαλούζνι είναι ο υποψήφιος που θα μπορούσε να νικήσει τον Ζελένσκι.
Η τακτική του Ζαλούζνι
Ο Ζαλούζνι δεν έχει εκφράσει δημόσια πολιτικές φιλοδοξίες και απορρίπτει σχεδόν όλα τα αιτήματα για συνέντευξη. Η ομάδα του ελέγχει προσεκτικά τις δημόσιες εμφανίσεις του στο Λονδίνο, ώστε να αποφεύγονται περιστάσεις με δύσκολες ερωτήσεις. Παρ’ όλα αυτά, στην πρεσβεία της Ουκρανίας, στο Holland Park στο δυτικό Λονδίνο, καταφθάνει σταθερά ένα ρεύμα «πολιτικών προσκυνητών» που προσφέρουν υπηρεσίες, εκφράζουν στήριξη ή προσπαθούν να διαγνώσουν εάν ο στρατηγός σκοπεύει να κατέβει στις εκλογές.
Ανάμεσά τους, σύμφωνα πάντα με τον Guardian, έχουν βρεθεί Ουκρανοί βουλευτές, ακτιβιστές της κοινωνίας των πολιτών, εκπρόσωποι πλουσίων επιχειρηματιών, ακόμη και ο διαβόητος πρώην σύμβουλος του Τραμπ, Πολ Μάναφορτ, ο οποίος επισκέφθηκε τον Ζαλούζνι για να προτείνει τις υπηρεσίες του ως πολιτικός σύμβουλος σε μια μελλοντική εκστρατεία.
Αίσθηση προκαλεί πως ένας από τους συχνότερους επισκέπτες του Ζαλούζνι είναι ο Αντρίι Γερμάκ, ο ισχυρός διευθυντής του γραφείου του Ζελένσκι. Σε συνάντησή τους τον περασμένο Νοέμβριο, σύμφωνα με έγκυρη πηγή, ο Γερμάκ πρότεινε στον Ζαλούζνι να ενταχθεί επίσημα στην πολιτική ομάδα του προέδρου, ώστε να παρουσιαστεί ενιαίο μέτωπο ενόψει μελλοντικών εκλογών.
Ο Ζαλούζνι αρνήθηκε, αλλά δεσμεύτηκε – έως ενός σημείου. Υποσχέθηκε στον Γερμάκ ότι δεν θα επικρίνει δημοσίως τον Ζελένσκι όσο συνεχίζεται ο πόλεμος και διαβεβαίωσε ότι δεν θα επιφυλάξει δυσάρεστες εκπλήξεις στο προεδρικό γραφείο. «Αν αποφασίσω ότι θέλω να μπω στην πολιτική, θα το ακούσετε πρώτα από μένα, κατ’ ιδίαν», είπε ο πρώην αρχιστράτηγος.
«Περιμένει την κατάλληλη στιγμή»
Μέχρι στιγμής, δεν έχει στείλει αυτό το μήνυμα, αν και στο Κίεβο ενισχύεται η πεποίθηση ότι ετοιμάζεται για πολιτικό άλμα. Ο στρατηγός παραμένει φειδωλός, ακόμη και με στενούς συνεργάτες του σχετικά με τα σχέδιά του. Η προσεκτική του στάση φαίνεται να προκαλεί εκνευρισμό ακόμη και σε κάποιους αντιπάλους του Ζελένσκι στο Κίεβο, που θεωρούν τον Ζαλούζνι την καλύτερη ελπίδα τους για πολιτική αλλαγή.
Ωστόσο πολλοί θεωρούν ότι απλώς περιμένει την κατάλληλη στιγμή. «Έχει επιλέξει την πιο έξυπνη τακτική», σχολιάζει ο πολιτικός αναλυτής του Κιέβου, Βολοντίμιρ Φεσένκο. «Την τελική απόφαση θα την πάρει μόνο την τελευταία στιγμή, λίγο πριν από τις εκλογές».
Ερωτηθείς αν το προεδρικό γραφείο θεωρεί τον Ζαλούζνι πολιτική απειλή, ο σύμβουλος του Ζελένσκι, Μιχαΐλο Ποντολιάκ, απάντησε: «Ο Ζαλούζνι αντιμετωπίζεται από τον πρόεδρο ως μέλος της ομάδας, ως πρεσβευτής σε μια σημαντική χώρα… Εξάλλου, αυτή τη στιγμή δεν υπάρχει πραγματική πολιτική διαδικασία». Κι όταν αυτές οι διαδικασίες ξαναρχίσουν, όποτε κι αν γίνει αυτό; «Δεν είμαι έτοιμος να πω τι θα συμβεί τότε, ούτε πώς θα ενεργήσει το κάθε πρόσωπο», είπε ο Ποντολιάκ. «Είναι όλα απολύτως απρόβλεπτα».
