Η Μόσχα μπορεί να αποκτήσει ρόλο-κλειδί στην πυρηνική συμφωνία με το Ιράν, καθώς οι συνομιλίες των ΗΠΑ προχωρούν.
Συγκεκριμένα, όπως γράφει ο Guardian, η Ρωσία θα μπορούσε να διαδραματίσει βασικό ρόλο σε μια συμφωνία για το μέλλον του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν, με τη Μόσχα να προβάλλεται όχι μόνο ως πιθανός προορισμός για το απόθεμα του Ιράν σε υψηλά εμπλουτισμένο ουράνιο, αλλά και ως πιθανός διαιτητής των παραβιάσεων της συμφωνίας.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος εγκατέλειψε μια πυρηνική συμφωνία του 2015 μεταξύ της Τεχεράνης και των παγκόσμιων δυνάμεων το 2018 κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας του, έχει απειλήσει να επιτεθεί στο Ιράν εάν δεν καταλήξει γρήγορα σε μια νέα συμφωνία που θα το εμποδίζει να αναπτύξει πυρηνικό όπλο.
Οι τετράωρες έμμεσες συνομιλίες μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν στη Ρώμη το Σάββατο, υπό τη μεσολάβηση του Ομάν, σημείωσαν σημαντική πρόοδο, σύμφωνα με Αμερικανούς αξιωματούχους. Περαιτέρω τεχνικές συνομιλίες αναμένεται να διεξαχθούν στη Γενεύη αυτή την εβδομάδα, ακολουθούμενες από άλλη μια διπλωματική συνάντηση υψηλού επιπέδου το επόμενο Σαββατοκύριακο στο Ομάν.
Ο ειδικός απεσταλμένος του Τραμπ, Στιβ Γουίτκοφ, ο οποίος βρισκόταν στο επίκεντρο των συνομιλιών της Ρώμης, επιθυμεί να ολοκληρωθεί μια συμφωνία εντός 60 ημερών, αλλά είναι πιθανό να συναντήσει την αντίσταση του υπουργού Εξωτερικών του Ιράν, Αμπάς Αραγκτσί, ο οποίος πιστεύει ότι τα επίπεδα δυσπιστίας και ο τεχνικός χαρακτήρας των συνομιλιών καθιστούν μια τόσο γρήγορη συμφωνία απίθανη.
Τα δύο πιο τρομακτικά ζητήματα είναι η αποθήκευση ή η καταστροφή του ιρανικού αποθέματος εξαιρετικά εμπλουτισμένου ουρανίου και οι εξωτερικές εγγυήσεις που μπορούν να παρασχεθούν στο Ιράν εάν οι ΗΠΑ παραβιάσουν μια συμφωνία για την άρση των οικονομικών κυρώσεων με αντάλλαγμα το Ιράν να θέσει το πολιτικό πυρηνικό του πρόγραμμα υπό την εξωτερική εποπτεία της επιθεώρησης του ΟΗΕ, του ΔΟΑΕ. Το Ιράν θέλει μια εγγύηση των συνεπειών για τις ΗΠΑ εάν αποσυρθεί ή παραβιάσει μια άλλη συμφωνία.
Το Ιράν θέλει να διατηρήσει τα αποθέματα ουρανίου του εντός της χώρας, αλλά οι ΗΠΑ το απορρίπτουν αυτό και επιθυμούν είτε την καταστροφή των αποθεμάτων είτε τη μεταφορά τους σε τρίτη χώρα, όπως η Ρωσία.
Το Ιράν πιστεύει ότι έχει λάβει διαβεβαιώσεις ότι ο στόχος των ΗΠΑ δεν είναι η πλήρης διάλυση του πυρηνικού του προγράμματος.
Πριν από τις συνομιλίες της Ρώμης, σε μια παρέμβαση που έσπειρε σύγχυση στο Ιράν και τις ΗΠΑ, ο Βίτκοφ είχε -στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης- δείξει να υποστηρίζει έναν τέτοιο στόχο, προκαλώντας αναστάτωση στο Ιράν, αλλά στη Ρώμη έδωσε την εντύπωση ότι επρόκειτο σε μεγάλο βαθμό για εσωτερικά πολιτικά μηνύματα.
Ο Μοχάμεντ Αμέρσι μέλος του συμβουλευτικού συμβουλίου του Κέντρου Wilson, ενός thinktank της Ουάσινγκτον, δήλωσε: «Από την ιρανική πλευρά, υπήρχαν κάποια αντικρουόμενα μηνύματα στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και σε συνεντεύξεις σχετικά με τις ΗΠΑ που ήθελαν την πλήρη εξάλειψη του πυρηνικού τους προγράμματος και αυτό δεν ήταν καθόλου αυτό που είχε συμφωνήσει ο Αμπάς Αράγκτσι, οπότε η πρώτη διαβεβαίωση ήταν ότι δεν υπήρξε καμία επέκταση των αμερικανικών στόχων. Εάν δεν είχε λάβει αυτή τη διαβεβαίωση, είναι πιθανό η όλη διαπραγμάτευση να είχε αναδιπλωθεί και να είχε τερματιστεί αμέσως».
Όσον αφορά τις εγγυήσεις, το Ιράν πιστεύει ότι η μόνη ασφαλής συμφωνία είναι μια συνθήκη που θα υπογραφεί από το Κογκρέσο των ΗΠΑ, αλλά ο Αμπάς Αράγκτσι ενημερώθηκε ότι θα μπορούσε κανείς να μαντέψει αν ο Τραμπ θα μπορούσε να περάσει μια τέτοια συμφωνία από το Κογκρέσο, δεδομένης της δύναμης της φιλοϊσραηλινής γνώμης εκεί.
Μια άλλη επιλογή είναι οι ΗΠΑ να συμφωνήσουν να καλύψουν τις απώλειες της Τεχεράνης εάν η Ουάσινγκτον αποχωρήσει από μια συμφωνία.
Οι Ιρανοί έριξαν στο παρελθόν την ιδέα μιας οικονομικής ποινής, αλλά ο μηχανισμός επιβολής ελλείψει συνθήκης παραμένει προβληματικός.
Μια τρίτη επιλογή σε περίπτωση που οι ΗΠΑ παραβιάσουν τη συμφωνία είναι να εξουσιοδοτηθεί η Ρωσία να επιστρέψει το παραδιδόμενο απόθεμα εξαιρετικά εμπλουτισμένου ουρανίου στην Τεχεράνη, διασφαλίζοντας έτσι ότι το Ιράν δεν θα είναι το μέρος που θα τιμωρηθεί για τη μη συμμόρφωση.
Μια τέτοια ρύθμιση ενδεχομένως να δώσει στη Ρωσία έναν κεντρικό ρόλο στη μελλοντική σχέση ΗΠΑ-Ιράν και θα μπορούσε να παγώσει τη Γερμανία, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, τους σημερινούς εγγυητές της συμφωνίας του 2015. Ούτε το Ιράν ούτε οι ΗΠΑ θέλουν να διατηρήσουν έναν σημαντικό μελλοντικό ρόλο για τον ΟΗΕ.
Η Ρώμη θεωρήθηκε από ορισμένους ως σημαντικός τόπος για τις συνομιλίες, δεδομένου ότι, αν αυτές πήγαιναν στραβά, η Ιταλίδα πρωθυπουργός, Τζώρτζια Μελόνι, έχει τις καλύτερες σχέσεις με τον Τραμπ, και έτσι ήταν σε θέση να οργανώσει μια επιχείρηση διάσωσης. Μια προσωρινή πρόταση για συνάντηση μεταξύ του Αμπάς Αράγκτσι και του αντιπροέδρου των ΗΠΑ, Τζέι Ντι Βανς, ο οποίος βρισκόταν στη Ρώμη, θεωρήθηκε πρόωρη.
Υπάρχει πίεση στον Βίτοφ και τον Τραμπ να επιτύχουν αποτελέσματα σε μία από τις τρεις διαπραγματεύσεις στις οποίες συμμετέχουν – Ιράν, Χαμάς-Ισραήλ και Ρωσία-Ουκρανία. Μια πηγή δήλωσε: «Ο Γουίκοφ είναι ο μόνος που μπορεί να κάνει κάτι τέτοιο: «Ό,τι κι αν πιστεύετε για το Ιράν, είναι ορθολογικοί παράγοντες και είναι πιο πιθανό να πετύχουν μια συμφωνία».
Η διαπραγματευτική θέση του Ιράν ενισχύθηκε πριν από τις συνομιλίες από την επίσκεψη του Σαουδάραβα υπουργού Άμυνας στην Τεχεράνη για να δει τον ανώτατο ηγέτη, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Η επίσκεψη αποσκοπούσε σε ένα μήνυμα αλληλεγγύης ότι αντιτίθεται και δεν θα συνεργαστεί σε οποιαδήποτε αμερικανοϊσραηλινή επίθεση εναντίον των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν.
Το υπουργείο Εξωτερικών του Ομάν δήλωσε ότι στόχος των συνομιλιών ήταν να επιτευχθεί «μια δίκαιη, βιώσιμη και δεσμευτική συμφωνία … για να διασφαλιστεί ότι το Ιράν θα είναι εντελώς απαλλαγμένο από τα πυρηνικά όπλα και τις κυρώσεις, διατηρώντας παράλληλα το δικαίωμά του να αναπτύσσει πυρηνική ενέργεια για ειρηνικούς σκοπούς».
