Μία σειρά από δολοφονίες που σχετίζονται με ναρκωτικά στην «καρδιά» της πόλης που στεγάζει τα θεσμικά όργανα της ΕΕ, έφερε στο προσκήνιο την κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει οι Βρυξέλλες: στο χείλος της χρεοκοπίας, μαστιζόμενες από τη βία και το έγκλημα, και σε πολιτική αβεβαιότητα.
Ειδικότερα, σύμφωνα με το Politico, μόνο τον πρώτο ενάμιση μήνα του 2025, 11 πυροβολισμοί στοίχισαν τη ζωή σε δύο ανθρώπους και τραυμάτισαν άλλους τέσσερις. Και η βία συνεχίζεται. Οι εν λόγω επιθέσεις, αδιανόητες πριν από λίγα χρόνια, φανερώνουν μία πόλη σε απότομη παρακμή και αποκαλύπτουν την απελπιστική ανάγκη για κάποια ισχυρή πολιτική ηγεσία. Αλλά οι Βρυξέλλες δεν έχουν καμία ηγεσία.
Η δαιδαλώδης πολιτική δομή του Βελγίου περιλαμβάνει ένα πολυεπίπεδο σύστημα διακυβέρνησης, το καθένα με τις δικές του εξουσίες και συχνά ταλαιπωρούμενο από εσωτερικές διαμάχες. Όταν το σύστημα λειτουργεί, τα πράγματα είναι καλά, αλλά όταν δεν λειτουργεί, έρχεται η παράλυση. Και τα πράγματα δεν παραλύουν πιο πολύ από ό,τι στις Βρυξέλλες, όπου, εννέα μήνες μετά τις εκλογές, οι πολιτικοί εξακολουθούν να διαφωνούν χωρίς να διαφαίνεται κυβέρνηση στον ορίζοντα.
Δεν είναι μόνο ο συντονισμός της καταπολέμησης του εγκλήματος στις Βρυξέλλες που έχει εκτεθεί από το πολιτικό χάος. Η κατασκευή κοινωνικών κατοικιών και μεγάλων έργων υποδομής κινδυνεύει επίσης να καθυστερήσει. Οι επιδοτήσεις -όπως για φιλανθρωπικά ιδρύματα, ΜΚΟ και πολιτιστικά έργα- έχουν παγώσει. Η χρηματοδότηση των κέντρων κοινωνικής πρόνοιας, της αστυνομίας και των τοπικών αρχών καλύπτεται από αβεβαιότητα. Το δημόσιο χρέος συσσωρεύεται σχεδόν τόσο γρήγορα όσο και οι σακούλες σκουπιδιών στους βρώμικους δρόμους.
«Είναι πραγματικά η επιβίωση των Βρυξελλών, ως πόλη, που διακυβεύεται», δήλωσε ο Christophe De Beukelaer, κεντρώος βουλευτής.
Βρυξέλλες: Το σκάνδαλο των 4 εκατομμυρίων ευρώ ημερησίως
Εκτός από την τουριστική νεογοτθική Grand-Place, τα χαριτωμένα σοκολατάδικα και τις φανταχτερές μπυραρίες, οι Βρυξέλλες είναι μια πόλη στο χείλος του γκρεμού.
Αν η πόλη είχε κυβέρνηση, το να θέσει υπό έλεγχο τις δαπάνες των Βρυξελλών θα ήταν η νούμερο 1 πρόκληση.
Το χρέος της πρωτεύουσας ξεπερνά τα 14 δισεκατομμύρια ευρώ, χωρίς να υπολογίζονται τα 1,6 δισεκατομμύρια ευρώ που προβλέπεται να προστεθούν φέτος. Η βελγική εφημερίδα Bruzz υπολόγισε ότι το έλλειμμα -η διαφορά μεταξύ του πόσα ξοδεύει και του πόσα εισπράττει η πόλη- αυξάνεται κατά 4 εκατομμύρια ευρώ κάθε μέρα.
Ο De Beukelaer, ο οποίος προσπάθησε να επανεκκινήσει τις διαπραγματεύσεις για τον συνασπισμό τον περασμένο μήνα, είναι καυστικός. «Σε όλους αυτούς τους μήνες μετά τις εκλογές, οι πολιτικοί δεν έχουν καταφέρει καν να μιλήσουν για την ουσία», δήλωσε στο POLITICO.
Κινδυνεύουν με υποβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας οι Βρυξέλλες
Η υπερβολικά περίπλοκη πολιτική αρχιτεκτονική προκαλεί σύγχυση και απογοήτευση ακόμη και στους ίδιους τους Βέλγους.
Με (σχετικά) απλά λόγια, οι Βρυξέλλες είναι μία από τις τρεις περιφέρειες του Βελγίου, μαζί με τη γαλλόφωνη Βαλλονία στον νότο και την ολλανδόφωνη Φλάνδρα στον βορρά, η οποία περιβάλλει την πόλη. Και οι τρεις περιφέρειες έχουν τις δικές τους κυβερνήσεις με αρμοδιότητες για θέματα όπως η στέγαση, οι μεταφορές και η οικονομική πολιτική.
Με το Βέλγιο να αγωνίζεται να ανταποκριθεί στις περικοπές δαπανών που επιβάλλει η ΕΕ, το χρέος των Βρυξελλών αποτελεί «υποχρέωση για ολόκληρη τη χώρα», δήλωσε ο Dave Sinardet, καθηγητής πολιτικών επιστημών στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο των Βρυξελλών.
Τα πράγματα θα μπορούσαν να γίνουν χειρότερα: Η πιστοληπτική ικανότητα της περιοχής θα μπορούσε να υποβαθμιστεί μέχρι το καλοκαίρι, γεγονός που θα καθιστούσε ακριβότερο τον δανεισμό, αυξάνοντας περαιτέρω το χρέος της περιοχής, προειδοποίησε ο υπηρεσιακός υπουργός Προϋπολογισμού Sven Gatz.
Η Sinardet δήλωσε ότι αυτό θα μπορούσε τουλάχιστον να δημιουργήσει κάποια πίεση για να σχηματιστεί επιτέλους κυβέρνηση. Άλλοι είναι λιγότερο αισιόδοξοι.
Το κεντρώο κόμμα Les Engagés πρότεινε να περικοπούν οι μισθοί των πολιτικών των Βρυξελλών κατά 30% μέχρι να σχηματιστεί κυβέρνηση και κατά 40% αν δεν έχει σχηματιστεί κυβέρνηση μέχρι τον Ιούνιο.
Γάλλοι εναντίον Ολλανδών = αδιέξοδο
Προς το παρόν, ακόμη και η τελευταία οδός των διαπραγματεύσεων -μια κυβέρνηση μειοψηφίας- μοιάζει αμφίβολη, δεδομένου ότι θα εξακολουθεί να χρειάζεται την έγκριση της κοινοβουλευτικής πλειοψηφίας για να πιάσει δουλειά, και για κάθε απόφαση που θα λαμβάνει στη συνέχεια.
Αν και δεν θα ήταν το ιδανικό σχήμα για την αντιμετώπιση των προκλήσεων των Βρυξελλών, «μια κυβέρνηση μειοψηφίας θα ήταν και πάλι καλύτερα εξοπλισμένη από το να μην υπάρχει κυβέρνηση», δήλωσε ο De Beukelaer.
Έτσι καταλήξαμε εδώ: Ενώ οι Ολλανδόφωνοι είναι περισσότεροι από τους Γαλλόφωνους Βαλόνους στο σύνολο της χώρας, το αντίστροφο ισχύει στις Βρυξέλλες. Έτσι, για να εξασφαλιστεί η εκπροσώπηση των ολλανδόφωνων, η κυβέρνηση των Βρυξελλών πρέπει να αποτελείται από μια πλειοψηφία και από τις δύο γλωσσικές ομάδες. Και στις δύο πλευρές, ένα σύνολο κομμάτων πρέπει να συμφωνήσει να συνεργαστεί μεταξύ του πριν συνάψει μια ολοκληρωμένη συμφωνία συνασπισμού.
Μετά τις εκλογές του Ιουνίου, μια συμφωνία στη γαλλόφωνη πλευρά ήταν σχετικά απλή. Το κεντροδεξιό MR έγινε το μεγαλύτερο γαλλόφωνο κόμμα των Βρυξελλών και γρήγορα έκοψε συμφωνία με το Σοσιαλιστικό Κόμμα και τους Les Engagés.
Από την άλλη πλευρά του γλωσσικού χάσματος, οι Φλαμανδοί Πράσινοι κέρδισαν τις ψήφους των ολλανδόφωνων και τον Νοέμβριο κατέληξαν σε συμφωνία με το σοσιαλιστικό Vooruit, το φιλελεύθερο Open VLD και το φλαμανδικό-εθνικιστικό N-VA, το κόμμα του νέου πρωθυπουργού του Βελγίου Bart De Wever.
Ωστόσο, οι κραυγές νίκης ήταν βραχύβιες. Οι γαλλόφωνοι σοσιαλιστές αρνήθηκαν να κυβερνήσουν με τους φλαμανδούς εθνικιστές. Οι φιλελεύθεροι του Open VLD με τη σειρά τους αρνήθηκαν να κυβερνήσουν χωρίς τους φλαμανδούς εθνικιστές.
Οι γαλλόφωνοι «κοροϊδεύουν τον εαυτό τους» αν νομίζουν ότι μπορούν να λύσουν τα προβλήματα των Βρυξελλών χωρίς να συνεργαστούν με τους Φλαμανδούς εθνικιστές που ηγούνται της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, δήλωσε ο επικεφαλής διαπραγματευτής του Open VLD, Frédéric De Gucht.
Ο Ahmed Laaouej, ο πρόεδρος του Σοσιαλιστικού Κόμματος στις Βρυξέλλες, δεν απάντησε σε αίτημα για συνέντευξη. Σε ένα βίντεο στο Instagram που αναρτήθηκε την περασμένη εβδομάδα, αποκάλεσε τους Φλαμανδούς εθνικιστές ως ένα «αυτονομιστικό, αντι-Βρυξελλών και αντι-ποικιλοτικό κόμμα» και είπε ότι αν συμμετείχαν σε μια κυβέρνηση των Βρυξελλών θα έδειχναν «περιφρόνηση για την περιοχή των Βρυξελλών και τα συμφέροντά της».
Με λίγα λόγια, κανείς δεν υποχωρεί.
Πατώντας το «κουμπί» με τα πυρηνικά
Ενώ το Βέλγιο χωρίζεται σε τρεις περιφέρειες, οι ίδιες οι Βρυξέλλες χωρίζονται σε 19 δήμους. Ο κάθε δήμος έχει τον δικό του δήμαρχο. Αυτοί διαχειρίζονται τις έξι αστυνομικές δυνάμεις της περιοχής.
Καθώς η εγκληματικότητα και η βία αυξάνονται ραγδαία, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση του Βελγίου δήλωσε ότι θέλει να συγχωνεύσει αυτές τις ξεχωριστές δυνάμεις σε μια ενιαία οντότητα. Όπως είναι φυσικό, οι πολιτικοί των Βρυξελλών έχουν κατακεραυνώσει την απόφαση.
Υποστηρίζουν ότι το πραγματικό πρόβλημα με την αστυνομία δεν είναι η περίτεχνη οργάνωσή της αλλά η έλλειψη εθνικής χρηματοδότησης και ότι η συγχώνευση κινδυνεύει να αποξενώσει την αστυνομία από τους πολίτες των Βρυξελλών.
Ως παράδειγμα του γλωσσικού χάσματος, ορισμένοι, όπως ο François De Smet του Défi, κατηγορούν τη νέα εθνική κυβέρνηση ότι επέβαλε ένα φλαμανδικό-εθνικιστικό σχέδιο ενάντια στη θέληση των Βρυξελλών.
Τα φλαμανδικά κόμματα λένε ότι είναι απλά λογικό. Όπως και με την απόφαση να αποστέλλονται όλες οι κλήσεις της αστυνομίας μέσω ενός κοινού συστήματος αποστολής, «δεν χρειάζεται να είσαι Φλαμανδός εθνικιστής για να ξέρεις ότι αυτό είναι ένα καλύτερο σύστημα», δήλωσε ο De Gucht του Open VLD.
Στο αδιέξοδο, ορισμένοι φοβούνται ότι η αυτοδιάθεση των Βρυξελλών απομακρύνεται.
Ο πρόεδρος του κόμματος MR, Georges-Louis Bouchez, έχει πράγματι εγείρει την απειλή ότι οι Βρυξέλλες, εάν δεν συμμαζευτούν, θα μπορούσαν να τεθούν υπό τον έλεγχο της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.
Αυτό θα ισοδυναμούσε με το πάτημα του πυρηνικού κουμπιού. Είναι επίσης πιθανότατα αδύνατο.
Από νομική άποψη, η ιδέα είναι «μυθοπλασία», σύμφωνα με τον Sinardet. Αλλά θεωρητικά, η ομοσπονδιακή κυβέρνηση θα μπορούσε να εξαρτήσει τις πρόσθετες πληρωμές προς τις Βρυξέλλες από ορισμένα μέτρα, παρόμοια με τον τρόπο με τον οποίο η ΕΕ υποχρέωσε την Ελλάδα να κάνει μεταρρυθμίσεις σε αντάλλαγμα για ένα πρόγραμμα διάσωσης, είπε.
Μόλις τις πρώτες πρωινές ώρες της Παρασκευής σημειώθηκε ένας ακόμη πυροβολισμός στα νοτιοδυτικά της πόλης.
Αργά ή γρήγορα, το χάος των Βρυξελλών θα αναγκάσει κάποιον να δράσει. Αλλά από ό,τι φαίνεται όχι ακόμα.
«Ντρέπομαι για το πολιτικό τσίρκο», δήλωσε ο De Beukelaer.
