Σε δρόμο στρωμένο με αγκάθια, που είναι πολύ πιθανό να οδηγεί σε γκρεμό, φαίνεται πως βαδίζουν οι ΗΠΑ, λόγω των εξωφρενικών δασμών που ανακοίνωσε ο Ντόναλντ Τραμπ.
«Οι εμπορικοί πόλεμοι είναι καλοί και κερδίζονται εύκολα», είχε γράψει στο Twitter το 2018 ο πρόεδρος των ΗΠΑ. Και αυτήν την εβδομάδα, η κυβέρνηση Τραμπ πάτησε το «κουμπί» για έναν νέο αλλά και επικίνδυνο εμπορικό πόλεμο, επιβάλλοντας δασμούς άνω του 100% στις εισαγωγές των ΗΠΑ από την Κίνα.
Γιατί οι ΗΠΑ δεν έχουν το «πάνω χέρι» στον εμπορικό πόλεμο
Είναι όμως εύκολο να κερδηθεί ένας εμπορικός πόλεμος, όπως πιστεύει ο Ντόναλντ Τραμπ;
Όπως γράφει ο πρόεδρος του Peterson Institute for International Economics Άνταμ Πόσεν στο Foreign Affairs, η κυβέρνηση Τραμπ πιστεύει ότι διαθέτει αυτό που οι θεωρητικοί των παιγνίων αποκαλούν «κυριαρχία κλιμάκωσης» έναντι της Κίνας και κάθε άλλης οικονομίας με την οποία έχει διμερές εμπορικό έλλειμμα. Η κυριαρχία κλιμάκωσης, σύμφωνα με το RAND Corporation, σημαίνει ότι «ένας μαχητής έχει τη δυνατότητα να κλιμακώσει μια σύγκρουση με τρόπους που θα είναι μειονεκτικοί ή δαπανηροί για τον αντίπαλο, ενώ ο αντίπαλος δεν μπορεί να κάνει το ίδιο σε αντάλλαγμα».
Εάν η λογική της κυβέρνησης Τραμπ είναι σωστή, τότε η Κίνα, ο Καναδάς και οποιαδήποτε άλλη χώρα που θα προβεί σε αντίποινα κατά των αμερικανικών δασμών, παίζει όντως ένα χαμένο χαρτί.
Ωστόσο, σύμφωνα με το δημοσίευμα, η λογική αυτή είναι λανθασμένη, καθώς η Κίνα είναι αυτή που έχει την κυριαρχία της κλιμάκωσης σε αυτόν τον εμπορικό πόλεμο. Οι ΗΠΑ προμηθεύονται ζωτικής σημασίας αγαθά από την Κίνα που δεν μπορούν να αντικατασταθούν σύντομα ή να κατασκευαστούν στην αμερικανική επικράτεια με κόστος που να μην είναι απαγορευτικό. Μπορεί, λοιπόν, η μείωση αυτής της εξάρτησης από την Κίνα να αποτελεί λόγο για δράση, ωστόσο, η πολιτική αυτή αποτελεί «συνταγή» για σχεδόν βέβαιη ήττα και με τεράστιο κόστος.
«Η Ουάσιγκτον και όχι το Πεκίνο, ποντάρει τα πάντα σε ένα χαμένο χαρτί», σχολιάζει ο αρθρογράφος.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα, οι ισχυρισμοί της κυβέρνησης Τραμπ είναι αβάσιμοι σε δύο σημεία.
Πρώτον, σε έναν εμπορικό πόλεμο πλήττονται και οι δύο πλευρές, διότι και οι δύο χάνουν την πρόσβαση σε πράγματα που οι οικονομίες τους θέλουν και χρειάζονται και για τα οποία οι πολίτες και οι επιχειρήσεις τους είναι πρόθυμες να πληρώσουν. Όπως και η έναρξη ενός πραγματικού πολέμου, ένας εμπορικός πόλεμος είναι μια πράξη καταστροφής που θέτει σε κίνδυνο και τις δυνάμεις και το εσωτερικό μέτωπο του επιτιθέμενου: αν η αμυνόμενη πλευρά δεν πίστευε ότι θα μπορούσε να ανταποδώσει με τρόπο που θα έβλαπτε τον επιτιθέμενο, θα παραδινόταν.
Η παρεμπόδιση του εμπορίου μειώνει το πραγματικό εισόδημα και την αγοραστική δύναμη ενός έθνους – οι χώρες εξάγουν προκειμένου να κερδίσουν χρήματα για να αγοράσουν πράγματα που δεν έχουν ή είναι πολύ ακριβό να φτιάξουν στο εσωτερικό τους.
Επιπλέον, ακόμη και αν εστιάσετε αποκλειστικά στο διμερές εμπορικό ισοζύγιο, όπως κάνει η κυβέρνηση Τραμπ, αυτό προοιωνίζεται άσχημα για τις Ηνωμένες Πολιτείες σε έναν εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. Το 2024, οι αμερικανικές εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών προς την Κίνα ήταν 199,2 δισεκατομμύρια δολάρια και οι εισαγωγές από την Κίνα 462,5 δισεκατομμύρια δολάρια, με αποτέλεσμα το εμπορικό έλλειμμα να είναι 263,3 δισεκατομμύρια δολάρια. Στον βαθμό που το διμερές εμπορικό ισοζύγιο προβλέπει ποια πλευρά θα «κερδίσει» σε έναν εμπορικό πόλεμο, το πλεονέκτημα βρίσκεται στην πλεονασματική οικονομία και όχι στην ελλειμματική.
Η Κίνα έχει «καβάντζες»
Η Κίνα, η πλεονασματική χώρα, παραχωρεί πωλήσεις, που είναι αποκλειστικά χρήμα- οι Ηνωμένες Πολιτείες, η ελλειμματική χώρα, παραχωρούν αγαθά και υπηρεσίες που δεν παράγουν ανταγωνιστικά ή καθόλου στην πατρίδα τους. Το χρήμα είναι ανακυκλώσιμο: αν χάσεις εισόδημα, μπορείς να μειώσεις τις δαπάνες, να βρεις πωλήσεις αλλού, να κατανείμεις το βάρος σε όλη τη χώρα ή να αντλήσεις αποταμιεύσεις (π.χ. με δημοσιονομικά κίνητρα).
Η Κίνα, όπως και οι περισσότερες χώρες με συνολικά εμπορικά πλεονάσματα, αποταμιεύει περισσότερο από ό,τι επενδύει – που σημαίνει ότι, κατά μία έννοια, έχει πάρα πολλές αποταμιεύσεις. Η προσαρμογή θα ήταν σχετικά εύκολη. Δεν θα υπήρχαν κρίσιμες ελλείψεις και θα μπορούσε να αντικαταστήσει μεγάλο μέρος όσων πωλούσε κανονικά στις Ηνωμένες Πολιτείες με πωλήσεις στο εσωτερικό της χώρας ή σε άλλες χώρες.
Γιατί είναι «αυτοκτονική» η πολιτική δασμών του Τραμπ
Οι χώρες με συνολικό εμπορικό έλλειμμα, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, ξοδεύουν περισσότερα από όσα εξοικονομούν. Στην περίπτωση εμπορικών πολέμων αναγκάζονται να προβούν στη μείωση της προσφοράς πραγμάτων που χρειάζονται.
Κατά συνέπεια, ο αντίκτυπος γίνεται αισθητός σε συγκεκριμένες βιομηχανίες, τοποθεσίες ή νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν ελλείψεις, μερικές φορές σε απαραίτητα είδη, ορισμένα από τα οποία είναι αναντικατάστατα βραχυπρόθεσμα.
Όταν η κυβέρνηση Τραμπ λαμβάνει αποφάσεις για την επιβολή μιας τεράστιας αύξησης της φορολογίας και μεγάλης αβεβαιότητας στις αλυσίδες εφοδιασμού των κατασκευαστών, το αποτέλεσμα θα είναι μειωμένες επενδύσεις στις Ηνωμένες Πολιτείες, αυξάνοντας τα επιτόκια του χρέους τους.
Εν ολίγοις, η αμερικανική οικονομία θα υποφέρει πάρα πολύ σε έναν μεγάλης κλίμακας εμπορικό πόλεμο με την Κίνα. Στην πραγματικότητα, η αμερικανική οικονομία θα υποφέρει περισσότερο από ό,τι η κινεζική οικονομία, και η ταλαιπωρία θα αυξηθεί μόνο αν οι Ηνωμένες Πολιτείες κλιμακώσουν. Η κυβέρνηση Τραμπ μπορεί να νομίζει ότι ενεργεί σκληρά, αλλά στην πραγματικότητα θέτει την αμερικανική οικονομία στο έλεος της κινεζικής κλιμάκωσης.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες θα αντιμετωπίσουν ελλείψεις σε κρίσιμες εισροές που κυμαίνονται από βασικά συστατικά των περισσότερων φαρμακευτικών προϊόντων μέχρι φθηνούς ημιαγωγούς που χρησιμοποιούνται σε αυτοκίνητα και οικιακές συσκευές και από κρίσιμα ορυκτά για βιομηχανικές διαδικασίες, συμπεριλαμβανομένης της παραγωγής όπλων.
Όπως αναφέρει το δημοσίευμα, σε έναν πραγματικό πόλεμο, αν έχετε λόγους να φοβάστε ότι θα σας επιτεθούν, θα ήταν αυτοκτονικό να προκαλέσετε τον αντίπαλό σας πριν εξοπλιστείτε. Αυτό είναι ουσιαστικά αυτό που διακινδυνεύει η οικονομική επίθεση του Τραμπ: δεδομένου ότι η αμερικανική οικονομία εξαρτάται πλήρως από κινεζικές πηγές για ζωτικής σημασίας αγαθά (φαρμακευτικά αποθέματα, φθηνά ηλεκτρονικά τσιπ, κρίσιμα ορυκτά), είναι εξαιρετικά απερίσκεπτο να μην εξασφαλίσεις εναλλακτικούς προμηθευτές ή επαρκή εγχώρια παραγωγή πριν διακόψεις το εμπόριο. Κάνοντας το αντίθετο, η κυβέρνηση προκαλεί ακριβώς το είδος της ζημίας που λέει ότι θέλει να αποτρέψει.
Έρχεται οικονομικό «Βιετνάμ» για τις ΗΠΑ
Όλα αυτά θα μπορούσαν να αποσκοπούν απλώς σε μια διαπραγματευτική τακτική, παρά τις επανειλημμένες δηλώσεις και ενέργειες του Τραμπ. Αλλά ακόμη και έτσι, η στρατηγική αυτή θα κάνει περισσότερο κακό παρά καλό. Το θεμελιώδες πρόβλημα με την οικονομική προσέγγιση του Τραμπ είναι ότι θα πρέπει να πραγματοποιήσει αρκετές αυτοκαταστροφικές απειλές για να είναι αξιόπιστη, πράγμα που σημαίνει ότι οι αγορές και τα νοικοκυριά θα αναμένουν συνεχή αβεβαιότητα. Τόσο οι Αμερικανοί όσο και οι ξένοι θα επένδυαν λιγότερο στην αμερικανική οικονομία και δεν θα εμπιστεύονταν πλέον την αμερικανική κυβέρνηση ότι θα τηρούσε οποιαδήποτε συμφωνία, καθιστώντας δύσκολη την επίτευξη μιας διευθέτησης μέσω διαπραγματεύσεων ή μιας συμφωνίας αποκλιμάκωσης. Ως αποτέλεσμα, η παραγωγική ικανότητα των ΗΠΑ θα μειωνόταν αντί να βελτιωθεί, γεγονός που θα αύξανε μόνο τη μόχλευση που έχουν η Κίνα και άλλοι πάνω στις Ηνωμένες Πολιτείες.
«Η κυβέρνηση Τραμπ ξεκινά ένα οικονομικό ισοδύναμο του πολέμου του Βιετνάμ – έναν πόλεμο επιλογής που σύντομα θα καταλήξει σε τέλμα, υπονομεύοντας την πίστη στο εσωτερικό και στο εξωτερικό τόσο στην αξιοπιστία όσο και στην ικανότητα των Ηνωμένων Πολιτειών – και όλοι γνωρίζουμε πώς κατέληξε αυτό», καταλήγει ο αρθρογράφος.
